Manisa Soma’da 301 işçinin hayatını kaybettiği 2014’teki maden faciasıyla ilgili haklarında dava açılan ve ‘görevi kötüye kullanmakla’ suçlanan 28 kamu görevlisi 10 yıl sonra hakim karşısına çıktı.
Soma 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görülen duruşmaya sanıklardan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri Ersin Bulut ve Mehmet Göl katıldı. Duruşmaya katılmayan sanıklar ise savunmalarını avukatları aracılığıyla yazılı olarak sundu, bazı sanıkların ise ilerleyen duruşmalarda savunma yapacakları belirtildi.
Ersin Bulut ifadesinde faciadan yaklaşık 2,5 ay önce maden ocağını mevzuata uygun şekilde denetlediğini ve iş yerinde kayda değer bir noksanlık tespit etmediğini söyledi. Üzerine atılı suçları kabul etmediğini belirterek, beraatını istedi.
Duruşmada ifade veren bakanlık müfettişi Mehmet Göl de 2011'de yapılan görevlendirilmeyle söz konusu maden ocağını dönemin iş sağlığı ve güvenliği kanunlarına uygun şekilde denetlediğini, denetlemesinden 1 yıl sonra 2012'de ilgili kanunda değişiklik yapıldığını, iddianamede bilirkişi raporuna dayandırılarak aleyhinde yer alan suçlamaların değişiklik yapılmış kanuna göre olduğunu, kendisi hakkındaki değerlendirmenin 2011'deki kanun ve mevzuatlara göre yapılması gerektiğini savundu.
Ağır cezada görülme talebi
Avukat Mustafa Kemal Gündüz, sanıkların görevi kötüye kullanma niteliğindeki ihmal ve eylemleri nedeniyle madende yaralanma ve ölüm yaşandığını belirtti. Bu nedenle mahkemeden görevsizlik kararı vermesini isteyen Gündüz, davanın Ağır Ceza Mahkemesinde görülmesi gerektiğini söyledi.
Duruşmaya Manisa ve İzmir Baroları ile mağdur yakınları katılma talebinde bulundu.
Yaşamını yitiren madenci yakını Naciye Kaya katılma talebinde Can Atalay’a atıf yaparak "Bizim avukatlarımız içeride, katiller dışarıda. Biz kendimiz için de avukatlarımız için de adalet istiyoruz. Artık halk için adalet istiyoruz" dedi.
Faciada hayatını kaybeden bir başka madencinin yakını Gülfidan Köse de “Biz 10 senedir adaleti bulamadık. Biz yandık kavrulduk, bunlar dışarıda geziyorlar. Siz hakimsiniz, bir çıkın da Soma'nın sokaklarında dolaşın, görün kimdir bu 301 kişi. Ona göre karar verin” diye konuştu.
Bağımsız Maden-İş Sendikası Başkanı Gökay Çakır ise katılma talebinde “Yapılan denetim bir ay önceden bilinir. Biz hâlâ müfettiş geleceğini bir ay önceden haber alıyoruz. Böyle denetim mi olur? Bir kez bir işçiyle konuşmuş olsalardı bilirlerdi” ifadelerini kullandı.
Beyanların ardından ara kararını açıklayan mahkeme barolar ve sendikanın katılma taleplerini reddetti. Görevsizlik ve madenci yakınlarının katılma taleplerine yönelik hükmü ise bir sonraki duruşmada bıraktı.
Davada ikinci duruşma 12 Eylül saat 09.30'da.
Soma’da yaşananlar ve dava süreci
Manisa’da, Soma Kömür İşletmeleri AŞ.’nin işlettiği Eynez Maden Ocağı’nda 13 Mayıs 2014’te meydana gelen yangında 301 işçi hayatını kaybetti, 162 işçi de yaralandı.
Facia, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en çok can kaybı ile sonuçlanan iş ve madencilik kazası olarak kayıtlara geçti.
Madeni işletenlere yönelik açılan dava, yerel mahkeme ve Yargıtay arasında gitti, geldi. Davada son karar Eylül 2020’de çıktı. Yargıtay da Nisan 2022de cezaları onadı. Buna göre şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan 20, TKİ Baş Kontrolörleri Adem Ormanoğlu ve Efkan Kurt 12 yıl 6 ay hapis cezası aldı.
Genel Müdürü Ramazan Doğru, Maden Mühendisi ve İşletme Müdür Yardımcısı İsmail Adalı, İşletme Müdürü Akın Çelik ve Maden Mühendisi Ertan Ersoy hakkında ise 15 ile 22 yıl 6 ay arasında hapis cezasına çaptırıldı.
Dava devam ederken duruşmalarda madenci yakınları ve avukatlar denetimleri yeterli yapmadıkları gerekçesiyle devlet görevlilerinin de yargılanması gerektiği söyledi. Yaşamını kaybeden madencilerin aileleri kamu personeli hakkında da bir soruşturma başlatılmasını talep ederek savcılığa şikâyette bulundu.
Hazırlanan Bilirkişi raporlarında Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Yönetim Kurulu Başkanına, İşletme Dairesi Başkanına, Ege Linyitleri işletmesi Müessese Müdürlüğü (ELI) kontrol mühendislerine, Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM) Genel Müdürü ile kontrol denetim elemanlarına ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) İş Teftiş Kurulu iş müfettişlerine asli kusur verildi.
Raporda, "denetimde yetkili ve görevli kurumların mevzuat ile madencilik tekniklerine aykırı hususlara göz yumduğu" belirtildi. Denetimlerin yüzeysel yapıldığı yer aldı.
Soma Cumhuriyet Başsavcılığı sorumluluğunu tespit ettiği 46 kamu görevlisi hakkında soruşturma izni istedi ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı soruşturma izni vermedi.
İzin vermeme kararlarına karşı yargısal süreç işletildi, madenci yakınları Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvurdu.
Yüksek Mahkeme, 29 Ocak 2020’de aldığı kararla, yaşam hakkının ihlal edildiğine hükmetti ve yargılama yapılmasının önünü açtı.
Bu karardan sonra dosya Soma Cumhuriyet Başsavcılığı'nda üç yıl bekletildi.
AYM'nin hak ihlali kararının sonrasında denetim göreviyle yükümlü 28 kamu personeli hakkında Soma Cumhuriyet Başsavcılığı bir soruşturma başlattı. Fakat dosya üç yıl savcılıkta bekletildi.
14 Aralık 2023'te Savcılık 28 şüpheli hakkında Türk Ceza Kanunu (TCK) 257. maddesi uyarınca ‘görevi kötüye kullanmak’ suçundan iddianame düzenledi ve Soma 2. Asliye Ceza Mahkemesi'ne dava açtı. İddianamede, şüphelilere "görevi kötüye kullanma" suçlaması yöneltiliyor.
Madenci yakınları ve avukatlar ise suçlamanın "bilinçli taksirle 301 kişinin ölümüne, 162 kişinin de yaralanmasına sebebiyet vermek" ile "olası kastla insan öldürmek" olması gerektiği görüşlünde.
(HA)
