Avrupa Konseyi (AK) Suç Sorunları Yürütme Komitesi'ne bağlı (European Committee on Crime Problems) Siber Uzayda Suçlar Uzmanlar Grubu'nun (Committee of Experts on Crime in Cyber-space) 1997 yılında çalışmalarını başlattığı Siber Suç Sözleşmesi, 8 Kasım 2001'de Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nde onaylanmış ve 23 Kasım 2001'de Macaristan'da imzaya açılmıştı.
Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) sitesinde yer verilen bilgilere göre;
Avrupa Konseyi'ni oluşturan 43 Üye ülkeden 26'sının yanı sıra üye olmayan ancak hazırlanışında bulunan 4 ülkenin de imzasıyla toplam 30 Ülke Sözleşmeye imza atmış durumda.
Avrupa Konseyi'ne Üye Olup da İmza Atanlar:
Arnavutluk,Ermenistan, Avusturya,Belçika, Bulgaristan, Hırvatistan, Güney Kıbrıs,Estonya, Finlandiya,Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan,İtalya, Moldova,Hollanda, Norveç,Polonya, Portekiz,Romanya, İspanya,İsveç, İsviçre, Makedonya, Ukrayna ve İngiltere.
AK Üyesi Olmadığı Halde İmza Atanlar:
Kanada, Japonya, Güney Afrika ve Amerika.
Türkiye henüz bu Sözleşmeye imza atmamış durumda. İmzası bulunan ülkelerin 30 Haziran 2003 tarihine kadar, Sözleşmeyi iç hukuklarına uyarlamaları gerekiyor.
Bilgisayar ağları üzerinden ırkçı ve yabancı düşmanlığı propagandalarının yapılmasının da suç olarak tanımlanacağı Ek Protokoller'le Sözleşme'nin genişletilmesi yönünde çalışmalar sürüyor.
Bu çalışmalar, Internet, tüm özgürlüklerin serbest olduğu, ancak hukukun hiç yer almadığı bir alan olarak kalamayacağı gerekçesiyle yapılıyor.
Siber suç ve siber terörizmin tüm dünya toplumları için ciddi sorunlar oluşturduğu bir dönemde imzalanan Sözleşme, siber suçlarla ilgili ilk belge olma özelliğini de taşıyor.
Siber Suç Sözleşmesi, özellikle telif haklarının ihlalleri, bilgisayarlarla ilişkili sahtekarlık fiilleri, çocuk pornografisi ve ağ güvenliğine ilişkin suçlara yer vermekle beraber ağ üzerindeki bilgilere müdahale edilmesi ve araştırılması gibi unsurları da kapsıyor.
Amaç : Ortak ceza politikası
Giriş Bölümünde de ifade edildiği üzere Sözleşme'nin temel amacı, "gerekli mevzuatın kabul edilmesi ve uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi yoluyla
siber suçlara karşı toplumun korunmasını amaçlayan ortak bir ceza politikasının izlenmesi."
Sözleşmede başlıca üç amaç dikkati çekiyor:
* Yeni teknolojilerin kullanımıyla ilgili siber suçların ortak tanımlarının yapılması,
* Cezai soruşturma ve kovuşturma metotlarının belirlenmesi,
* Siber suçlara karşı uluslararası işbirliği yollarının oluşturulması.
Birinci Amaç : Suç Tanımı
Sözleşmede aşağıdaki suçlar tanımlanıyor:
* Bilgisayar veri veya sistemlerinin gizliliğine, bütünlüğüne ve kullanıma açık bulunmasına yönelik suçlar (virüslerin yayılması gibi),
* Bilgisayarlara ilişkin suçlar (sanal sahtecilik ve sanal sahtekarlık gibi),
* İçerikle ilişkili suçlar (çocuk pornografisinin üretimi ve dağıtımı gibi),
* Telif hakları ve ilgili diğer hakların ihlallerine ilişkin suçlar.
Başka Amaç : Müdahale
Sözleşmenin diğer bir amacı ise, bilgisayar verilerinin korunması, araştırılması, el konulması ve iletişime müdahale edilmesi gibi yetkilerle cezai soruşturma sürecini kolaylaştırmak.
Birinci madde : Tanımlar
Toplam 48 Maddeden oluşan Sözleşmenin; Birinci Bölümünde, bilgisayar sistemi, bilgisayar verisi,hizmet sağlayıcı ve trafik verisinin tanımları yapılıyor:
a- Bilgisayar sistemi terimi,bir veya birden fazlası belirli bir yazılım çerçevesinde otomatik olarak veri işleyebilen bir cihazı veya birbirine bağlı veya birbiriyle ilişkili bir dizi cihazı ifade eder;
b- Bilgisayar verisi terimi,bir bilgisayar sisteminin belli bir işlevi yerine getirmesini sağlayan yazılımlar da dahil olmak üzere, bir bilgisayar sisteminde işlenmeye uygun nitelikteki her türlü bilgi ve kavramı ifade eder;
c- Hizmet sağlayıcı terimi aşağıdaki anlamları ifade eder;
i. Hizmetlerinden faydalanan kullanıcılara bir bilgisayar aracılığıyla iletişim kurma imkânı sağlayan her türlü kamu ve özel sektör tüzel kişisi, ve
ii. Söz konusu iletişim hizmeti veya bu hizmetin kullanıcıları adına bilgisayar verilerini işleyen veya saklayan diğer her türlü kişi ve kuruluş.
d- Trafik verisi terimi, bir bilgisayar sistemi kullanılarak yapılan bir iletişime ilişkin olarak, söz konusu iletişim zincirinin bir halkası konumunda bulunan bir bilgisayar sistemi tarafından üretilen ve iletişimin başlangıç noktasını, varış noktasını, izlediği yolu, saatini, tarihini, boyutlarını, süresini veya bu iletişimde kullanılan hizmetin tipini gösteren herhangi bir bilgisayar verisini ifade eder.
e-İkinci Bölümde, yukarıda bahsedilen suçlar (bilgisayar veri veya sistemlerinin gizliliğine, bütünlüğüne ve kullanıma açık bulunmasına yönelik suçlar, bilgisayarlarla ilişkin suçlar, içerikle ilişkili suçlar, telif hakları ve ilgili diğer hakların ihlallerine ilişkin suçlar) ayrı başlıklar halinde tanımlanıyor ve yaptırımlara yer veriliyor (Madde 2-13).
Aynı Bölümde yer alan Madde 14 ile 21 arasındaki hükümler, Sözleşmede ifade olunan suçlara yönelik soruşturma ve kovuşturmaların yanı sıra işlenen suçlara delil teşkil edebilecek verilerin toplanması, saklanması, araştırılması ve el konulması gibi ulusal düzeyde alınması gereken önlemleri içermektedir. Madde 22'de ise, Madde 2 ile 11 arasında tanımlanan suça yönelik fiillerin yargılanmasıyla ilgili yükümlülüklere yer alıyor.
Uluslararası işbirliğini konu alan Üçüncü Bölümde, suçluların iadesine, yardımlaşmaya ve karşılıklı veri iletişimine ilişkin yükümlülüklere, uluslararası anlaşmaların yürürlükte bulunmadığı durumlarda gelen yardım taleplerine ilişkin usullere ve ulusal hükümlerin ülkeler arası yardım esasına dayanarak uluslararası düzeyde de uygulanmasına yönelik hükümler var.
Diğer hükümlerin yer aldığı 4üncü Bölüm ile Sözleşme sona eriyor.
Çeviriyi İnternet ve Hukuk Platformu yaptı
Türkiye'den Adalet Bakanlığı temsilcilerinin katıldığı, Siber Uzayda Suçlar Uzmanlar Grubu'nun hazırladığı bu Sözleşme'nin çevirisi, Türkiye'de İnternet ile ilgili yasal düzenlemelerin sağlığı açısından gerekli sosyal, teknik ve bilimsel bilgi ortamının oluşturulması ve hızlı ve ekonomik bir biçimde ulaşılabilir kılınmasına katkıda bulunmak amacıyla kurulmuş bulunan İnternet ve Hukuk Platformu tarafından yapıldı.(EÖ/NU)
