Sezer, değişikliklerin toplumun paydaşlarınca tartışılmadan sistemi değiştirmek yapmak anlamına geldiğini, bunun da "haklı ve kabul edilebilir bir gerekçesi ve gerekliliği" olmadığını yazdı.
5660 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" cumhurbaşkanı seçimlerinde halkoyuna başvurulmasını, cumhurbaşkanının görev süresinin 5 yıla indirilmesini, iki kez üst üste seçilebilmesini, cumhurbaşkanı seçiminde toplantı yeter sayısının Meclis'in üçte biri olmasını öngörüyordu.
"Halka seçtirmek sorunlu"
Sezer'in bu değişiklikleri Anayasa'ya aykırı bulduğunu açıkladığı metindeki gerekçelerinden bazıları şöyle.
Halka seçtirmek cumhurbaşkanını siyasallaştırır: "Bir yandan güçlü bir Başbakan, bir yandan geniş yetkilerle donatılmış ve halk tarafından seçilmiş bir Cumhurbaşkanı nedeniyle yürütme organı iki siyasal istençten oluşacak, başka bir deyişle siyasal yönden iki başlı olacak ve yürütme erki sorunlu duruma gelecektir. (...)Devleti temsil eden Cumhurbaşkanı'nın halk tarafından seçilmesiyle, 'dengeleyici' yetkileri 'icrai' niteliğe dönüşebilecek."
Parlamenter rejimin özüyle uyuşmaz: "Halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanı'nın, yine seçimle işbaşına gelen yasama organı ve yürütme organının siyasal kanadı ile aynı siyasal düşünce ve görüşte olması dengelenemez bir iktidar gücü yaratılmasına; tersi durum ise, çekişmelere ve Devlet otoritesinin zayıflayıp bölünmesine neden olabilecek.
"Cumhurbaşkanı'nın halkoyu ile seçilmesi, tam çatışma ya da tam bütünleşme sonucunu doğurabilecek. Bunun, Devlet düzeneğine zarar vereceği açıktır.
Sistem değişikliği yapmadan ya da anayasal sitemi tümüyle ele alıp gerekli düzenlemeleri öngörmeden yalnızca Cumhurbaşkanı'nı halka seçtirmek parlamenter rejimin özüyle bağdaşmamaktadır."
"Sistem değişikliği, kamuoyunda tartışılarak yapılmalı"
Sezer, seçimlerde toplam oyu yüzde 10'u geçen siyasi partilerin cumhurbaşkanı aday gösterebilmesinin halkoyuyla seçilmekle bağdaşmayacağını, halk tarafından seçilmesinin sistem değişikliği anlamına geleceğini, böyle bir değişikliğinse akademisyenler, sivil toplum kuruluşları, meslek örgütleri, siyasal partiler, ilgili kurum ve kuruluşlarla kamuoyunda tartışılıp olgunlaştırıldıktan sonra yapılabileceğini belirtti.
Cumhurbaşkanı değişikliklerin ""derhal yenilenmesi" gereken bir Meclis tarafından gerçekleştirildiğine dikkat çekti; "Böylesine önemli bir konunun bu kadar sıkışık bir süreçte gündeme getirilmesinin haklı ve kabul edilebilir bir gerekçesi olamaz" dedi.
"İkinci kez seçilme kaygısı taşımamalı"
Sezer, cumhurbaşkanının Anayasa'nın uygulanmasını sağlama görevini baskı ya da etki altında kalmadan eksiksiz yerine getirebilmesi için ikinci kez seçilme kaygısı taşımaması gerektiğini de yazdı. (TK)
