Hükümet dışı örgütlerden oluşan Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) bugün yaptığı açıklama böyle başlıyor.
Angola, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Sierra Leone'de elmas satışından elde edilen gelirin, korkunç insan hakları ihlallerine yol açan iç savaşları finanse ettiğini hatırlatan UAÖ, şu noktaları vurguluyor:
* Bu ülkelerdeki insanlar için elmaslar; aşkı değil, savaş, umutsuzluk ve yoksulluğu simgelemektedir.
* Elmas, silah transferleri ve insan hakları ihlalleri arasındaki zinciri kırmak için uluslararası elmas ticaretinin şeffaf ve etkin biçimde kontrolünün acilen hayata geçirilmesi gerekmektedir.
"Kimberley Süreci"nin Karnesi
* Aralarında UAÖ'nün de bulunduğu sekiz hükümet dışı örgüt, bir uluslararası elmas sertifika sistemi olmasını öneren "Kimberley Süreci"nin çabalarını inceleten bir "Karne" hazırladı. "Karne"de bazı alanlardaki gelişmeler hoşnutlukla karşılanırken, üzerinde anlaşmaya varılmış olan sistemin etkin ve şeffaf olmasını sağlamak için daha çok şey yapılması gerektiği belirtiliyor.
* Hükümetler, sertifika sistemi üzerinde anlaşmak için önemli olanakları kaçırmamalıdır. "Kimberley Süreci"nin başlamasının üstünden yaklaşık iki yıl geçmiş olmasına rağmen, çok az ilerleme sağlanabildi. Tüm hükümetler şeffaf ve etkin denetimler üzerinde anlaşmaya varmalı ve daha fazla insan hakları ihlallerinin yaşanmasını önlemek için bunlar gecikmeksizin hayata geçirilmelidir.
Şeffaflık Yok, Denetim Zayıf
* Varolan biçimiyle önerilen sistemde etkin ve şeffaf olmasını sağlayacak yeterli koşullar bulunmamaktadır: Ham elmasların üretimi ve ticaretiyle ilgili halka açık uluslararası bir veri tabanı oluşturulması konusunda anlaşma bulunmuyor; denetimle ilgili koşullar çok zayıf; uluslararası koordinasyon ile ilgili bir anlaşma yok; ve sistemin Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ile uyumlu olup olmayacağına dair tartışmalar hala sürüyor.
UAÖ, sistemin bu sorunlara eğilmemesi halinde, elmaslarla insan hakları ihlalleri arasındaki bağın kırılamayacağını belirtiyor.
Daha önce neler yapılmıştı?
Elmaslar, silah transferleri ve insan hakları ihlalleri arasındaki bağ, üç yılı aşkın süredir biliniyor. Birçok hükümet ve elmas endüstrisi, aralarında "Kimberley Süreci"nin de bulunduğu çabalarla elmas ticaretini denetlemek için gayret gösteriyor.
Birleşmiş Milletler (BM) bazı yaptırımlar uyguluyor; Angola'daki Uniào Nacional para a Independência Total de Angola(UNITA), Angola'nın Tam Bağımsızlığı İçin Ulusal Birlik ve Sierra Leone'deki Devrimci Birleşik Cephe (RUF) ile elmas ve silah ticaretini yasakladı.
BM yaptırımları, hükümetin RUF'la elmas ticareti yapmakla ve onlara askeri yardım yapmakla suçlandığı Liberya'ya da uygulandı.
UAÖ atılan bu adımları memnuniyetle karşıladığını açıklamakla birlikte bu girişimlerin Angola, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Sierra Leone halklarının hayatlarında gerçek bir değişim yapacak kadar önemli olmamasından kaygı duyuyor.
Bu ülkelerde, elmas ticaretinden elde edilen gelir, insan hakları ihlallerinin yapılmasına yardım eden silahların alımında kullanılıyor. (NU)
