Dünyanın dört bir yanından toplumsal cinsiyet konusunda çalışan akademisyenleri İstanbul'da biraraya getiren Savaş, Hafıza ve Toplumsal Cinsiyet Konferansı'nı Cynthia Enloe "Savaş Sonrasında Hangi Savaş Kadınları Hatırlanıyor, Hangileri Unutuluyor? Ve Bu Niçin Feministlerin Umrunda Olmalı?" başlıklı bir konuşmayla açmıştı.
Savaş ve hafıza konusunda süregelen bir tartışma olduğunu söyleyen Enloe, her ülkede savaşta kaybedilenleri anmak için için anıtlar olduğunu ancak bu anıtlarda kadınlara hiç yer verilmediğini hatırlattı.
Oysa ki kimi kadınlar erkekler gibi hem cephede hem cephe arkasında yer almış; kimileri savaşların son bulması için mücadele etmiş ve hepsi savaş sonrası travmaları iyileştirmekte önemli bir rol almıştı.
Enloe'nun konuşmasının ardından katılımcılar söz alarak, kendi ülkelerinde kadınlara adanan anıtlardan bahsetti.
İşte o kadınlar ve anıtları...
Boston Kadınlar Anıtı
Boston'daki Kadınlar Anıtı, Abigail Adams, Lucy Stone ve Phillis Wheatley'ye adanmış. Üçü de yaşadıkları zamanın ötesinde fikirlere sahip olan, sosyal değişime katkıda bulunan ve yazıları aracılığıyla bir miras bırakan, tarihte önemli etkileri olan kadınlar.
Kadın hakları için ve kölelik karşıtı bir aktivist olan Abigail Adams, ikinci ABD başkanı John Adams'ın da karısı.
Yine kadın hakları ve kölelik konularında çalışan Lucy Stone, ABD'de evlilik sonrası kendi soyadını kullanmaya hak kazanan ilk kadın ve Ulusal Kadın Hakları Bildirisi'nin oluşturulmasını sağlayan bir aktivist.
Phillis Wheatley ise yazıları yayınlanan ilk Afrikan-Amerikan şair. 7-8 yaşlarındayken köle olarak Kuzey Amerika'ya gönderiken Wheatley'in şiir konusundaki yeteneğini köle olarak yanında kaldığı aile keşfetmiş ve desteklemiş.
Connecticut Askerler Anıtı
Danbury'li kadınlar tarafından, bölgede topladıkları bağışlar aracılığıyla inşa edilen bu heykel, sivil savaş sırasında ölenlere adanmış.
Yuvarlak bir sütunun üzerinde bir kadın asker duruyor ve aşağıda "Ülkemiz yaşasın diye ölen sevgili, onurlu, saygıdeğer kardeşlerimize" yazısı yer alıyor.
Sütunun etrafında sarılı spiralde savaşta ölen kadınların isimleri yazılı. Bu spiral savaşın hiç bitmemesini temsil ediyor.
İngiltere Kadınlar Barış Kampı
Mayıs 1982'de 250 kadın, İngiltere Berkshire'de bulunan, eski bir askeri hava üssü olan RAF Greenham Common'a nükleer silahların yerleştirilmesini protesto etmek için bir gösteri düzenledi ve 34 kişi tutuklandı.
Aynı senenin Aralık ayında bu sefer 30 bin kadın oraya giderek üssün etrafında 10 km'lik bir insan zinciri oluşturdu. Newburry Bölge Konseyi kadınları oradan tahliye etti ama biraz ileride bir "barış kampı" kurdular.
Kamp giderek tanınmaya başladı. Nisan 1983'te, bu sefer 70 bin protestocu 23 km'lik bir insan zinciri oluşturdular. Aralık 1983'te 50 bin kadın yine burada biraraya geldi. Yüzlerce tutuklama ve gözaltı yaşandı.
4 Nisan 1984'te kadınlar bölgeden yine tahliye edildi ama gece geri geldiler. Kamp, üssün etrafında kurulmuş dokuz küçük kampa ayrıldı.
Nükleer misiller 1991'de üsden çıkarıldı, barış kampı ise 2000 senesinde üssün olduğu yere bir anıt dikmeye hak kazanana kadar varlığını sürdürdü.
Güney Afrika, 6. Bölge
19. yüzyılda Cape Town'da özgürlüğünü kazanmış kölelerin, zanaatkarların, işçilerin ve göçmenlerin yaşadığı 6. Bölge, 1901'de boşaltılmaya başladığında ilk yerinden edilenler siyahlar oldu. Siyah bir kadın evinden zorla uzaklaştırılırken taşıdığı anason tohumları yere döküldü.
20. Yüzyılın ikinci yarısına kadar bölgede yaşayan 60 bin kişi zorla yerinden edildi. 1966'da apartheid rejimi, burayı "beyaz bölge" ilan etti.
1994'te 6. Bölge Müzesi kurulduğunda, dökülen tohumlar yetişkin anason bitkilerine dönüşmüştü. Bitkiler olduğu gibi korundu.
Burası ırkçılık, cinsiyetçilik ve sınıf karşıtlığının sembolü oldu.
Vietnam Kadınlar Anıtı
ABD-Vietnam Savaşı'nda 10 bin kadın ABD ordusunda savaştı. Vietnam Kadınlar Anıtı, hem onları onurlandırmak hem de savaşta ölen ve kaybolanların ailelerine ziyaret edebilecek bir yer sağlamak amacıyla 1984'te inşa edildi.
Washington D.C.'de bulunan anıt, üç parçadan oluşan Vietnam Şehitleri Anıtı'nın bir parçası. Ayrıca savaşta ölen sekiz kadın askerin isimleri "Vietnam Duvarı"na kazındı.
