Reuters’a konuşan iki diplomat, yolcu uçağını zorla indirdiği ve uçakta bulunan muhalif gazeteci Roman Protasevich’i gözaltına aldığı için 'hava korsanlığı' ile suçlanan Belarus'a karşı resmi tepkileri yumuşatmak adına, Türkiye'nin NATO müttefiklerine baskı yaptığını ileri sürdü.
Ajansa konuşan bir NATO yetkilisi ise açıklamanın bütün müttefiklerin fikir birliği ile yapıldığını söyledi.
tr.euronews.com’un aktardığına göre NATO üyesi 30 ülke, gazeteci Roman Protasevich’i tutuklamak için Ryanair uçağının Minsk'e indirilmesi adımını kınayan iki paragraflık bir bildiri yayımladı. Ancak Baltık ülkeleriyle Polonya'nın başını çektiği söz konusu kınamada herhangi bir cezai yaptırım yer almadı.
Ortak metin, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in kamuoyuna yaptığı açıklamalardan daha az sert ifadeler içerdi. Stoltenberg, olayı "devletin adam kaçırması" ve "çirkin" sözleriyle tanımlamıştı.
Türkiye ifadenin çıkartılması için ısrar etti
Reuters'ın iki diplomatik kaynağa dayandırdığı haberine göre 'Ankara, Belarus'a, Batı yaptırımına verilen destekten bahsedilmemesi ve yine bu ülkedeki siyasi mahkumların serbest bırakılması çağrısında bulunulması' yönündeki cümlelerin metinden çıkarılması konusunda ısrar etti.
Aynı kaynaklar, NATO’nun Belarus'la işbirliğinin askıya alınması yönündeki 'tehdit dilinin' de Ankara'nın ısrarıyla metinden çıkarıldığını belirttiler.
Türkiye'nin sergilediği tavrın nedenlerinin bilinmediği dile getirilse de diplomatlar, Ankara'nın Belarus'un en yakın müttefiki Moskova ile bağlarını korumaya ve Minsk'e günlük uçuşlarını devam ettiren Türk Hava Yolları aracılığıyla Belarus'la ekonomik ilişkilerini sürdürmeye çalışabileceği ihtimallerini dile getirdiler. Bir başka olasılığın da, Türkiye'nin bu yaz Rus turistleri ülkeye çekme amacı taşıdığı değerlendirmesinde bulunuldu.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı yorum yapmazken bir NATO yetkilisi, "Kuzey Atlantik Organizasyonu'nun Belarus'a ilişkin açıklaması, 30 müttefikin tümü tarafından oy birliğiyle kabul edildi. NATO'daki gizli tartışmaların ayrıntılarına girmiyoruz." yanıtını verdi.
Diplomatlardan biri, Stoltenberg'in daha fazla 'bölünmeyi' önlemek için NATO'nun web sitesinde yayınlanan son metin için Türkiye de dahil tüm müttefiklerin desteğini aldığını söyledi.
Diplomatlar, Türkiye'nin yumuşatılmış metin konusundaki ısrarının, başta Polonya, Litvanya ve Letonya olmak üzere bazı müttefikleri üzdüğünü ve daha sert ifadelerin yer alması için bastırdıklarını dile getirdi.
"Moskova'yla bağları korumak için yapıldı"
Reuters'a konuşan kaynaklar, Ankara'nın bu hamleyi yaparak Belarus'un en yakın müttefiki Moskova ile bağlarını korumayı hedeflemiş olabileceğini söyledi. Minsk'e günlük sefer düzenleyen Türk Hava Yolları (THY) üzerinden Belarus'la ekonomik ilişkilerin korunmasının da Türkiye'nin motivasyonları arasında olabileceği aktarıldı.
Türkiye'nin yaz aylarında Rus turistleri ağırlamak istemesinin de söz konusu hamlenin arka planında yer almış olabileceği belirtildi.
Ne olmuştu?
Ryanair havayolu şirketine ait yolcu uçağı pazar günü, Yunanistan'ın başkenti Atina'dan Litvanya'nın başkenti Vilnius'a gidiyordu. Belarus Litvanya'ya giden uçağın yolunu, hava sahası üzerindeyken bir savaş uçağıyla kesti. 'Bomba tehdidi' iddiasıyla Minsk'e inmeye zorladı. Uçakta bulunan muhalif gazeteci, Nexta grubunun eski editörü 26 yaşındaki Roman Protasevich ile Sapega gözaltına alındı.
Uçak gazetecinin gözaltına alınması sonrasında yoluna devam etti. Avrupa Birliği, NATO ve ABD, 'uçak kaçırma' olarak nitelenen olayın ardından Minsk yönetimine yeni yaptırımlar uygulamayı gündeme getirdi. Olayın ardından Avrupa Birliği içindeki havayollarına Belarus hava sahasında uçmamaları önerildi.
Ayrıca Belarus havayollarına ait uçakların Avrupa hava sahasına girişlerini yasaklama ve havaalanlarını kullandırmama kararı alındı.
(HA)
