Türkiye Psikiyatri Derneği, kamuoyunda “bonzai” adıyla bilinen sentetik esrar/sentetik kannabinoid ve türevlerinin kullanımının önüne geçilmesi için hekimler, medya, emniyet ve sivil toplum kuruluşlarının birlikte hareket etmesi gerektiğini söyledi.
TPD Alkol Madde Kullanım Bozuklukları Çalışma Birimi adına Doç. Dr. Cüneyt Evren tarafından yapılan açıklamada sentetik kannabinoidle mücadelede şu noktalara dikkat çekti:
* Madde kullanımı olan kişiler madde bağımlılığı tedavi merkezlerinden yardım alabilecekleri konusunda bilgilendirilerek bu kurumlara yönlendirilmelidir.
* Hastalara sağlıklı bir tedavi uygulanabilmesi için tedavi kurumlarında sentetik kannabinoid tarama testleri hızla yaygınlaştırılmalı, sürekli yeni bir çeşidi ortaya çıkan sentetik kannabinoidlerle ilgili yasal açıkların büyümemesi için bu maddeler yakından takip edilmeli ve düzenlemelerin güncel kalması sağlanmalıdır.
* Sentetik kannabinoid kullanımı ile ilişkili olarak acil servislere, psikiyatri polikliniklerine ve aile hekimlerine çok sayıda hasta başvurmaktadır. Kısa süre içerisinde, önleme programlarının yanı sıra tedavi için başvuran sentetik kannabinoid kullanıcılarına yaklaşım konusunda ilgili tıbbı dalların birlikte hareket edebileceği multidisipliner bir tedavi planı oluşturma zorunluluğu acilen gerekmektedir.
TPD açıklamasında, "bonzai"yle ilgili bilgilendirme de yapıldı:
Sentetik kannabinoid nedir?Sentetik kannabinoidler (SK) ya da sentetik esrar türevleri Türkiye’de “Bonzai” adı ile bilinen, beyni etkileyen, bağımlılık yapan maddelerdir. SK’ler Çin’de ve Hindistan’da laboratuvar ortamlarında toz halinde üretilerek tüm dünyaya dağıtılmaktadır. Bu maddeler daha sonra çeşitli çözücüler içinde çözülmekte ve bitki karışımlarının üzerine püskürtülmekte, kurutulduktan sonra paketlenerek satışa sunulmaktadır. Çok sayıda ticari markaları ve isimleri olmakla birlikte Türkiye’de yaygın olarak kullanılan isimler “Bonzai” ve “Jamaika”dır. Gerek yurt içinde gerek yurt dışında internet siparişi yoluyla çok kolay ulaşılabildiği dikkat çekmektedir. Bu siteler kapatılsa da yeni siteler vasıtasıyla dağıtımı yapılabilmektedir. Ayrıca satışa sunulan paketler üzerinde paketin içeriği hakkında bilgi verilmemekte ya da yanlış bilgiler yer almaktadır. Rutin testlerde çıkmadığı için kullanımı yaygınlaştıSK’ler ilk ortaya çıktıklarında henüz yasal düzenlemelere tabi olmadıklarından ve maddenin vücutta parçalanması sonucunda oluşan son ürünleri saptamaya yönelik olarak her zaman yapılan tarama testlerinde saptanamadıklarından kısa sürede yaygınlaşmıştır. Bu maddeler öncelikle ilk piyasaya çıktıklarında yanlış tanıtıldıkları ve denetlenmedikleri için bağımlılık yapmayan keyif vericileri denemek isteyen ya da yeni bir madde arayışında olan ancak yasal süreçlerden endişe edenler ve adli kontrole tabi olan kişiler arasında kullanılmaya başlamıştır. Türkiye’de 2011’den beri uyuşturucu madde sayılıyorSK’lerin kullanımındaki artış ve karşılaşılan sorunun büyüklüğü fark edildikten sonra tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de önlemler alınmaya başlamıştır. Türkiye’de 2011’den bu yana SK’ler Uyuşturucu Maddelerin Denetlenmesi Hakkında Kanuna tabi hale gelmişlerdir. 2013 yılında bakanlar kurulu kararıyla bu kanunun kapsadığı SK’lerin kapsamı genişletilmiştir. Ancak yasal önlemleri aşabilmek için sürekli olarak yeni SK’ler piyasaya sürülmektedir. SK testleri hastanelerde yaygın değilSK’leri rutin madde tarama testlerinde saptanamamaktadır, ancak yakın zamanda bazı devlet hastanelerinde bazı SK türlerinin taramasını yapan testler denenmeye başlanmış, ne yazık ki henüz bu testler yaygın hale gelmemiştir. Çoğu hastanede halen SK kullandığını belirterek tıbbi yardım arayışına giren kişilere herhangi bir tarama test uygulanamamakta, bu durum tanı, tedavi ve hastanın tedavi sürecini takipte tıbbi ve adli açıdan zorluk yaratmaktadır. Etkileri: Çarpıntı, huzursuzluk, bilinç kaybı…SK kullanımı sonrasında kişilerde çarpıntı, göğüs ağrısı, huzursuzluk, solunum güçlükleri, kusma ve bulantı, bilinç kaybı, varsanılar ve sanrıların yanında intihar düşüncesi ya da girişimi, kendine ve başkasına zarar verici davranışlar, kalp krizi, böbrek yetmezliği ya da epileptik nöbetler gibi hayatı tehdit edebilecek belirtiler de görülebilmekte, ölüm vakaları bildirilmektedir. Bu maddenin kullanımı sonrasında gerçeği değerlendirmenin bozulduğu şizofreni benzeri psikotik tablolarla da karşılaşılmaktadır. Bağımlılık etkisi yüksekSK’lerin bağımlılık yapıcı etkileri oldukça yüksektir. Kullanan kişilerde çok sık kullanma ihtiyacıyla kısa sürede bağımlılık geliştirebilmektedir. SK kullanım bozukluğu olan kişiler bu maddeyi bırakmaya çalıştıklarında ise terleme, uykusuzluk, çarpıntı, huzursuzluk, bedensel ağrılar, bulantı ve kusma gibi yoksunluk belirtileri yaşayabilmekte bu belirtiler geçici de olsa maddeyi bırakmak isteyen kişiyi zorlayabilmektedir. SK’leri bırakmak isteyen kişilerin psikiyatri polikliniklerine ya da bağımlılık merkezlerine yardım başvurusunda bulunmaları, burada ayaktan ya da yataklı tedavi programlarına katılabilmeleri bağımlılık problemlerinin üstesinden gelinmesinde çok önemli bir faktördür. “Medya bilimsel gerçeklikle hareket etmeli”Son zamanlarda medyada sıklıkla “bonzai” kullanımı ile ilgili haberler çıkmakta, “bonzai” kullanımı sonrası görülen ölüm vakalarından bahsedilmekte ya da bu maddeyi kullandığı iddia edilen kişilerin görüntüleri internet üzerinden paylaşılmaktadır. Toplumun sağlıklı olarak bilinçlendirilmesi ve SK’ler konusunda uyarılarak önlem alınmasında medyaya çok önemli bir rol düşmektedir. Ancak adımlar doğru atılmalı, bu maddeyi özendirici olabilecek bilgi aktarımından kaçınılmalıdır. Bu konuda bilimsel gerçeklikle hareket edilmeli günlük söylemlerden kaçınarak ilgili kurumlarla işbirliği içinde topluma bilgi sunulmalıdır. (ÇT) |
