Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli bayram olan Paskalya'da İsa'nın çarmıha gerildiği günden sonra üçüncü günde dirilişine inanılarak, bu kutlanır.
Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönem.
Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Kıyam Yortusu, Diriliş Pazarı ya da Diriliş Günü olarak da adlandırılır. (Bu yıl için Batı Kiliselerinde tarih 4 Nisan.)
- NOT: İtalya, Paskalya hafta sonunda Covid-19 vakalarında bir artış olmasını önlemek için Cumartesi günü üç günlük katı bir karantinaya girdi. Pekçok ülkede bayram, karantina altında kutlanıyor.
Dokunmadan geçmek
Paskalya ve Triduum sözcüklerinin 2. yüzyıldaki karşılığı Yunan ve Latin yazarlar tarafından "Pascha (πάσχα)" olarak kullanılmış.
İbranice "Pesah" (פֶּסַח) sözcüğünün Aramiceye geçmiş halinden türetildi. Sözcük "dokunmadan geçmek" anlamına geliyor ve İsrailoğulları'nın Mısır'daki esaretten kaçışına veya İsrailoğulları'nın ilk doğan çocuğunun canının bağışlanmasına gönderme yapıyor.
Bazı Batılı dillerde Paskalya yerine kullanılan Easter, Ostern vb. sözcüklerin kökeni Cermen Takvimi'ndeki Eostur (Nisan) ayı. Bu ay, adını Anglosakson Pagan tanrıçası Ēastre'den alır.
Türkçeye Rumca Pashalia sözcüğünden türeyerek girdi.
Paskalya gelenekleri neler?
Paskalya tüm Hristiyanlar tarafından kutlanır. Yaygın olarak kiliselerde düzenlenen ayinlerin dışında, kutlandığı ülkeye göre değişik gelenekler var.
Bunlar arasında en yaygını herkesin birbirine genellikle çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı ve Paskalya yumurtası hediye etmesi.
Paskalya, perhizle geçen beş haftalık (Büyük Perhiz) bir hazırlık dönemi ile son haftayı (Kutsal Hafta) kapsar. Paskalya Günü'nde (Diriliş Günü) sona erer.
Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (Paskalya çöreği) yapılır; haşlanmış yumurtalar boyanır; mumlar yakılır; dualar okunur.
Süryanilerin temmuz ayında kutladıkları Meryem Ana Paskalyası adı verilen yortu da Paskalya kavramı içine girer.
Katolik Kiliseleri'nde, Paskalya gecesi ayininde yeni ateş kutsanır, Paskalya mumu yakılır; Kitabı Mukaddes'ten bölümler okunur, vaftiz törenleri yapılır. Hristiyanlığın başlangıç döneminde vaftiz törenleri, yılda yalnızca bir kez, Paskalya gününde yapılırdı.
Rum ve Rus Ortodoks Kiliselerinde gece ayinlerinden önce kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir. Alay kiliseden çıkarken hiç ışık yakılmaz; dönüşte ise, İsa'nın dirilişini simgelemek için yüzlerce mum yakılır.
(PT)
