Bölgeden ve Batı dünyasından yirmi ülkenin ve uluslararası kuruluş temsilcilerinin katıldığı Fransa'nın başkenti Pariste toplanan Suriye'nin geçiş döneminin koordinasyonuna yönelik uluslararası zirve sonuçlandı.
Katılanlar perşembe akşamı yayımladıkları ortak açıklamada, Suriye'nin yeni yönetimine yardımcı olmak ve ülkeyi Orta Doğu'da süren istikrarsızlık ortamındaki kırılgan geçiş döneminde korumak için ellerinden geleni yapma konusunda anlaştılar.
Kimler katıldı?
Toplantıya Fransa, Suriye, Bahreyn, Kanada, Mısır, Almanya, Yunanistan, Irak, İtalya, Japonya, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Katar, Suudi Arabistan, İspanya, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi, Arap Birliği Genel Sekreteri ve Körfez Arap Devletleri İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri katıldı.
Suriye heyetine Avrupa Birliği'ne ilk ziyaretini yapan Dışişleri Bakanı Esad Hasan el-Şibani başkanlık etti. Ancak toplantı sırasında medyaya demeç vermedi.
Zirvede aralarında Suudi Arabistan, Türkiye ve Lübnan'ın da bulunduğu bölge dışişleri bakanlarına Batılı mevkidaşları eşlik ederken ABD çok düşük düzeyli bir diplomatik katılım gösterdi.
Toplantının açılış konuşmasını yapan Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot, "Suriye'nin bölgeyi istikrarsızlaştırmak için kullanılmasına son verilmesini istiyoruz. Tam tersine Suriyelilerin bugün geçişin başarıya ulaşmasına ve ülkelerinin toparlanmasına odaklanabilmelerini istiyoruz," dedi.
ABD düşük düzeyli katılım gösterdi ve bildiriyi imzalamadı
Suriye ile toplantıya katılan 20 ülkenin kabul ettiği, ancak ABD'nin henüz Suriye politikasını belirlemekle meşgul olduğu için çekimser kaldığı bildiride katılımcılar "BM Güvenlik Konseyinin 2254 sayılı kararının temel ilkelerinin ruhuna uygun olarak Suriye önderliğinde ve Suriye'ye özgü bir süreç çerçevesinde Esad sonrası geçişin başarıya ulaşmasını sağlamak üzere çalışacaklarını", ayrıca "terörist grupların Suriye topraklarında yeniden güvenli bir liman bulmasını engellemek için gereken desteği sağlayacaklarını" duyurdular.
Toplantıda,17 Mart'ta Brüksel'de yapılacak yıllık taahhüt konferansına bırakılan fon toplama konusunun ele alınması düşünülmüyor, ancak Esad'ın acımasız yönetimi sırasında Suriye'ye uygulanan yaptırımların kaldırılması gibi konuların görüşülmesi bekleniyordu.
AB, geçtiğimiz ay ilkesel olarak yaptırımların kaldırılmasını kabul etmişti ancak Yunanistan ve Kıbrıs'ın, Suriye ve Türkiye arasındaki deniz sınırı görüşmelerine itirazları nedeniyle herhangi bir ilerleme kaydedilemedi.
Toplantı öncesinde, başlıca uluslararası bağışçılar, özellikle ABD'nin dış yardım kesintilerinin "korkunç" bir etki yarattığı kuzeydoğudaki Suriye'nin insani durumunu değerlendirmek üzere Paris'te bir araya geldi.
Barrot, gelecekteki çabalarını koordine etmek için BM himayesinde bir çalışma grubu kurmayı kabul ettiklerini söyledi.
Barrot, Fransa'nın Suriye'yi istikrara kavuşturmak için 2025'te 50 milyon avro (1,9 milyar TL ) sağlayacağını söyledi.
Konferansta konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Paris'in ülkeye terör örgütleriyle mücadele konusunda daha fazla yardıma hazır olduğunu belirterek, geçiş sürecinde Batı öncülüğündeki kararlılık operasyonuyla komşu Irak'ta IŞİD'le mücadele için birlikte çalışmanın değerlendirilmesi çağrısında bulundu.
Sonuç bildirgesi ne diyor?
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot tarafından düzenlenen ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da dahil önemli uluslararası ve bölgesel paydaşların katıldığı Paris toplantısı, Suriye'nin Esad sonrası geçişini desteklemek için Akabe ve Riyad'da yapılan önceki görüşmelere dayanıyordu. Konferans, Suriye liderliğinde ve Suriye'ye ait, özgür, kapsayıcı ve egemen bir Suriye'ye geçişi vurgulayan BM Güvenlik Konseyinin 2254 sayılı kararına bağlılığını yeniden teyit etti.
Bildirgenin temel sonuçları ve taahhütleri şunlar:
Siyasal geçiş ve yönetim
Suriye geçiş hükümetine yasal ve meşru yönetim kurma, sivil barışı sağlama ve özellikle silahlı kuvvetler ve güvenlik aygıtı olmak üzere devlet kurumlarını yeniden inşa etme konusunda destek.
Özgür ve adil seçimlere yol açan geniş toplumsal ve diaspora temsiliyetine sahip bir Ulusal Diyalog Konferansı'nın onaylanması.
Sürekli uluslararası koordinasyon için bir Suriye Geçiş Destek Grubu'nun oluşturulması.
Güvenlik ve terörle mücadele
Terörist grupların Suriye'de yeniden bir dayanak noktası oluşturmasının önlenmesi. Müzakere edilen siyasi anlaşmalarla Suriye topraklarını birleştirmek ve egemenliği ve toprak bütünlüğünü sağlamak.
Aşırıcılık, terörizm ve organize suçla (uyuşturucu kaçakçılığı dahil) mücadele çabalarını güçlendirmek.
İnsan hakları ve adalet
Tüm Suriyeliler için insan haklarını ve temel özgürlükleri korumak.
Savaş suçları ve kayıp şahıs vakalarını ele almak için geçiş adaleti mekanizmalarını uygulamak.
Ulusal ve uluslararası yasal çabalarla hesap verebilirliği sağlamak ve cezasızlığı sona erdirmek.
İnsani ve ekonomik destek
Suriye genelinde engelsiz erişimi sağlarken insani yardımı ve erken kurtarma yardımını artırmak.
Ekonomik kurtarma desteğiyle gönüllü mülteci dönüşleri için koşulları kolaylaştırmak.
Daha geniş geçiş reformlarının bir parçası olarak ekonomik yaptırımları kaldırmaya yönelik çalışmak.
Yeniden yapılanma ve bölgesel yeniden entegrasyon için uluslararası çabaları koordine etmek.
Uluslararası koordinasyon ve gelecekte atılacak adımlar
Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Arap Devletleri Birliği ve Körfez İşbirliği Konseyi ile iş birliğini güçlendirmek.
Küresel desteği daha da harekete geçirmek için yaklaşan Brüksel Konferansı (Mart 2025).
Suriye'deki kültürel mirasın ve yabancı diplomatik tesislerin korunmasının sağlanması.
Bildiri, Suriye için barışçıl ve müreffeh bir gelecek elde etmek amacıyla hızlı, güvenilir ve kapsayıcı yönetim reformları, güvenlik istikrarı ve uluslararası katılımın artırılması çağrısında bulunarak, yaklaşan geçiş döneminin kritik önemini vurguluyor.
(AEK)
