2018-2020 dönemini kapsayan yeni Orta Vadeli Program (OVP) Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı.
OVP’nin ayrıntıları dün Kalkınma Bakanlığında düzenlenen basın toplantısında Başbakan Yardımcısı Şimşek, Maliye Bakanı Naci Ağbal ve Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan tarafından açıklanmıştı.
OVP bugün Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
OVP’de büyümenin 3 yıl boyunca her yıl yüzde 5,5 olarak gerçekleşmesi hedefleniyor. Program dönemi sonunda enflasyonun yüzde 5'e, işsizliğin yüzde 9,6'ya düşeceği tahmin ediliyor.
Ağbal’dan zam açıklaması
Naci Ağbal’ın basın toplantısında yeni zam oranlarını vermesiyle OVP tartışılmaya başlandı. Ağbal, dün mecliste gündeme alınan Bazı Vergi Kanunları ile Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile gerçekleşecet zamlar hakkında bilgi verdi. Kurumlar vergisinin yüzde 20'den 22'ye, motorlu taşıtlar vergisinin (MTV) de yüzde 40 oranında artacağını söyledi. Tütün sarmak için kullanılan kağıttan şans oyunlarında kazanılan ikramiyeye, enerji içeceklerinden kira gelirlerine kadar alınacak vergilerde artış ya da yeni vergileri açıklayan Ağbal, özellikle MTV için gelen eleştirilere “Bu yıl uygulanmayacak” diyerek savunma yaptı.
Gelir vergisi dilimlerinde uygulanan vergi oranına da zam geliyor. Gelir vergisi tarifesinin üçüncü diliminde yer alan gelirler için vergi oranı yüzde 27'den yüzde 30'a çıkarılıyor.
2017 yılında ücret gelirlerine uygulanan gelir vergisi tarifesi | |
Gelir dilimi | Vergi oranı |
13.000 TL'ye kadar | % 15 |
30.000 TL'nin 13.000 TL'si için 1.950 TL, fazlası | % 20 |
110.000 TL'nin 30.000 TL'si için 5.350 TL, fazlası | % 27 |
110.000 TL'den fazlasının 110.000 TL'si için 26.950 TL, fazlası | % 35 |
OVP 2012’de de zamlarla gelmişti
Yeni OVP’nin açıklanma döneminde yeni zamların açıklanması en son 2012’de yaşanmıştı.
Orta Vadeli Program ile birlikte açıklana ÖTV zamlarının 2012 bütçesine katkısının 5.5 milyar TL olacağı belirtilmişti.
OVP 2018’le gelen zamlarla 27-28 milyar lira gelir
Maliye Bakanı Ağbal, OVP doğrultusunda yapacakları zamları “vergi tedbirleri” olarak tanımladı ve bu tedbirlerin 2018'de bütçeye 27-28 milyar lira katkı sağlayacağını ifade etti.
11. Kalkınma Planı'na geçiş
Dün yapılan açıklamaya göre OVP 10. Kalkınma Planı esaslarıyla uyumlu hazırlandı. İlk uygulama yılı olarak 2018 belirlendi. 11. Kalkınma Planı'nın ise 2019-2023 dönemini kapsıyor olduğundan 10.’dan 11. Kalkınma Planı’na geçiş programı olarak hazırlandı.
Temel amaçları
OVP'nin temel amaçları; makroekonomik istikrarın korunması, beşeri sermaye ve iş gücü kalitesinin yükseltilmesi, yüksek katma değerli üretimin yaygınlaştırılması, iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi, istihdamın artırılması ve gelir dağılımının iyileştirilmesi olarak sıralandı.
Dünya ekonomisi analizi
OVP’de dünya ekonomisindeki gelişmeler de analiz edildi. 2016’nın ikinci yarısında küresel iktisadi faaliyetlerin özellikle gelişmiş ülkelerdeki güçlenen büyüme görünümüyle yukarı yönlü seyrettiği bilgisine yer verildi.
Küresel kriz sonrasında ivme kaybeden ve 2016'da yüzde 2,3 ile en düşük artış seviyesini gören dünya ticaret hacminin 2017'de yüzde 4, 2018'de yüzde 3,9 artmasının beklendiği bildirildi.
Brent petrol fiyatlarının bu yılın son çeyreğinde 50-55 dolar bandında olacağının öngörüldüğü OVP'de, 2017'de büyüme oranının gelişmiş ekonomiler için yüzde 2, gelişmekte olan ülkeler için ise yüzde 4,6 olmasının öngörüldüğü kaydedildi.
Türkiye ekonomisi değerlendirmesi
Küresel kriz sonrasında hızlı büyüyen ülkeler arasında Türkiye’nin üst sıralarda yer aldığı ve 2010-2016 döneminde yıllık ortalama büyüme oranının yüzde 6,7 olarak gerçekleştiğine vurgu yapıldı.
Büyüme
Orta vadede Türkiye ekonomisinde nitelikli istihdam oluşturan, enflasyon ve cari açık yaratmayan, ağırlıklı olarak yurt içi tasarruflar ve doğrudan yabancı yatırımlarla finansa edilen, yatırım ve ihracata dayalı bir büyüme yapısının amaçlandığı kaydedildi.
Bu çerçevede program döneminde üretken alanlara yönelik yatırımlarla desteklenen, verimlilik artışına dayalı bir büyüme stratejisiyle her yıl yüzde 5,5 büyüme hedeflendiği ifade edildi.
Kamu maliyesi
Program çerçevesinde kamu kesimi genel dengesinin, 2018 yılında GSYH'ye oran açısından yüzde 2,1 açık vermesi ve açığın program dönemi sonunda yüzde 1,3 seviyesine gerilemesi bekleniyor.
Gelecek yıl sonunda yüzde 1,9 olacağı tahmin edilen genel devlet dengesi açığının, 2020 yılı sonunda yüzde 1,3'e gerilemesi hedefleniyor.
Bu yıl yüzde 2 olacağı tahmin edilen merkezi yönetim bütçe açığının GSYH'ye oranının 2018 sonunda yüzde 1,9'a; program dönemi sonunda da yüzde 1,6'ya düşürülmesi öngörülüyor.
2018 yılında GSYH'ye oran olarak yüzde 1 olması tahmin edilen program tanımlı kamu kesimi açığının, program dönemi sonunda yüzde 0,2 fazlaya döneceği tahmin ediliyor.
Ödemeler dengesi
Gelecek 3 yıl süresince ihracatın reel olarak yıllık yüzde 5,8, ithalatın da yüzde 4,7 artacağı tahmin edilirken, 2018 yılı sonunda 169 milyar dolar olması beklenen ihracatın dönem sonunda 195 milyar dolara; 237 milyar dolar olması beklenen ithalatın da dönem sonunda 272 milyar dolara ulaşması amaçlanıyor.
Cari açığın milli gelire oranının 2018 yılı sonunda yüzde 4,3 olarak gerçekleşmesi, söz konusu oranın program dönemi sonunda yüzde 3,9'a gerilemesi bekleniyor.
Enerji ithalatının yurt içi yenilenebilir kaynakların kullanımının artması ve petrol fiyatlarında makul artışların kaydedilmesine bağlı olarak gelecek yıl sonunda 42 milyar dolar olacağı, program dönemi sonunda da 49 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Seyahat gelirlerinin de gelecek yıl 23 milyar dolar olacağı, program dönemi sonunda 29 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor.
Enflasyon
Gelecek 3 yıl için enflasyon ve istihdam beklentilerinin de yer aldığı program kapsamında, 2018 yılında enflasyon oranının yüzde 7 olması, dönem sonunda da yüzde 5 olarak gerçekleşmesi hedefleniyor.
İstihdam
İstihdam açısından bakıldığında iş gücüne katılım oranının bu yıl yüzde 52,7; 2020 yılı sonunda yüzde 54,7 olarak gerçekleşmesi planlanıyor. İstihdam oranının bu yıl yüzde 47, program döneminin sonunda da yüzde 49,5 olması öngörülürken, istihdam edilen kişi sayısının 2020 yılı sonu itibarıyla 31 milyon 369 bine ulaşacağı varsayılıyor.
İşsizlik
İşsizlik oranının da bu yıl yüzde 10,8, program dönemi sonunda yüzde 9,6 seviyesinde gerçekleşmesi hedefleniyor.
Yıllara göre hedefler
2018-2020 dönemi yeni OVP'de yer alan temel ekonomik büyüklükler şöyle:
2017 | 2018 | 2019 | 2020 | |
BÜYÜME | ||||
GSYH (Milyar TL) | 3.035 | 3.446 | 3.872 | 4.321 |
GSYH (Milyar Dolar) | 847 | 923 | 988 | 1.074 |
SAGP'ye Göre Kişi Başı Milli Gelir (Dolar) | 26.140 | 27.915 | 29.804 | 31.774 |
GSYH Büyümesi | 5,5 | 5,5 | 5,5 | 5,5 |
Toplam Tüketim (Sabit Fiyatlarla Yüzde Değişim) | 4,4 | 3,9 | 4,2 | 4,1 |
Toplam Sabit Sermaye Yatırımı (Sabit Fiyatlarla Yüzde Değişim) | 4,8 | 5,5 | 5,9 | 5,9 |
Toplam Yurtiçi Tasarruf/GSYH | 25 | 25,5 | 26,1 | 26,5 |
Toplam Nihai Yurtiçi Talep (Sabit Fiyatlarla Yüzde Değişim) | 4,5 | 4,4 | 4,7 | 4,6 |
Net İhracatın Büyümeye Katkısı | 1,3 | 0,8 | 0,7 | 0,7 |
İSTİHDAM | ||||
Nüfus(Bin Kişi) | 80.092 | 80.893 | 81.677 | 82.447 |
İş Gücüne Katılma Oranı (Yüzde) | 52,7 | 53,4 | 54,1 | 54,7 |
İstihdam Düzeyi (Bin Kişi) | 28.152 | 29.193 | 30.281 | 31.369 |
İstihdam Oranı (Yüzde) | 47 | 47,8 | 48,7 | 49,5 |
İşsizlik Oranı (Yüzde) | 10,8 | 10,5 | 9,9 | 9,6 |
DIŞ TİCARET | ||||
İhracat (Milyar Dolar) | 156,5 | 169 | 182 | 195 |
İthalat (Milyar Dolar) | 222 | 237 | 253 | 272 |
Ham Petrol Fiyatı-Brent (Dolar/Varil) | 52 | 54,5 | 57,5 | 60 |
Enerji İthalatı (Milyar Dolar) | 35 | 42 | 45 | 49 |
Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar) | -65,5 | -68 | -71 | -77 |
İhracat/İthalat (Yüzde) | 70,5 | 71,3 | 71,9 | 71,7 |
Dış Ticaret Hacmi/GSYH(yüzde) | 44,7 | 44 | 44 | 43,5 |
Seyahat Gelirleri (Milyar Dolar) | 20 | 23 | 26 | 29 |
Cari İşlemler Dengesi (Milyar Dolar) | -39,2 | -40 | -40,9 | -41,9 |
Cari işlemler Dengesi/GSYH (Yüzde) | -4,6 | -4,3 | -4,1 | -3,9 |
Altın Hariç Cari İşlemler Dengesi/GSYH(Yüzde) | -3,7 | -4,2 | -4 | -3,7 |
ENFLASYON | ||||
GSYH Deflatörü | 10,3 | 7,6 | 6,5 | 5,8 |
TÜFE Yıl Sonu (Yüzde Değişim) | 9,5 | 7 | 6 | 5 |
(HK)
* Kaynaklar: businessht.com.tr, dunya.com, muhasebetr.com,bloomberght.com.
