Öğretmen, sendikacı, yazar: Fakir Baykurt

Fotoğraf: Sosyal medya 

Asıl adı Tahir olan Fakir Baykurt, 15 Haziran 1929'da Burdur'un Yeşilova ilçesine bağlı Akçaköy'de dünyaya geldi.

Baykurt, 1936'da Akçaköy İlkokulu'nda öğrenime başladı. 1938'de babasının vefatı üzerine dayısı Osman Erdoğuş'un yanına, Balıkesir'e taşınan Baykurt, o dönem İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla dayısı askere alındıktan sonra tekrar Akçaköy'e döndü.

1942'de ağır bir sıtma geçirdikten sonra 1943'te ilkokul eğitimini bitirdi. Şiir yazmaya bu dönem başlayan yazar, 1948'de Isparta Gönen Köy Enstitüsü'nden köy öğretmeni olarak mezun oldu.

Edebiyatla ilgilenmesi üzerine Köy Enstitüsü'ne kütüphane başkanı seçilen Baykurt, bu kütüphane vesilesiyle de kendini geliştirme fırsatı yakaladı.

İlk şiirini 1945'te yayımladı

"Fesleğen Kokulum" adlı ilk şiirini 1945'te "Türke Doğru" dergisinde yayımlayan usta yazarın şiirleri, 1947'de "Kaynak" adlı dergide okurla buluştu. Şair, bu yıllardan itibaren yokluk ve mücadeleyle geçen hayatı üzerine eserlerinde "Fakir Baykurt" adını kullanmaya başladı.

Baykurt, enstitüden sonra Kavacık ve Dereköy köylerinde 5 yıl öğretmenlik yaptı ve 1951'de Muzaffer Hanım ile evlendi. Bu evlilikten Tonguç adında bir oğlu, Işık ve Sönmez adında iki kızı olan Baykurt, 1953'te Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü'ne başladı. Burada "Gayret" adlı dergide yazmaya başlayan Baykurt, yazıları sebebiyle soruşturmaya tabi tutuldu.

Köy hayatını anlatan ilk romanı "Yılanların Öcü"nü 1954'te kaleme alan usta yazarın bu romanı daha sonra tiyatroya ve sinemaya da uyarlandı.

Baykurt, Edebiyat Bölümü'nden 1955'te mezun oldu ve Sivas'ın Hafik ilçesine öğretmen olarak atandı. 1957'de Ankara Piyade Yedek Subay Ortaokulu'nda vatani görevini tamamlayan Baykurt, askerlikten sonra Artvin'in Şavşat ilçesinde öğretmenliğe devam etti.

Bu dönem Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan yazıları nedeniyle öğretmenlikten atılan yazar, Ankara Yapı İşleri Müdürlüğünde görevlendirildi ve 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra da Ankara ilköğretim müfettişliğine getirildi.

TÖS kuruluşunda rol aldı

Yazar, 1962-1963'te ABD'de Indiana Bloomington Üniversitesinde ders araçları konusunda uzmanlık eğitimi gördü ve Türkiye'ye dönmesinin ardından bir süre müfettişlik yaptı. Daha sonra Türkiye Öğretmenler Sendikası'nın (TÖS) kuruluşunda rol alarak, başkanlık görevini üstlendi.

Türkiye Öğretmenler Dernekleri Milli Federasyonu'nun (TÖDMF) genel başkanlığını da yapan Baykurt, 1966'da Milli Folklor Enstitüsü'ne uzman olarak atandı ve aynı yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı'nda danışmanlık yaptı. Türkiye çapındaki ilk öğretmenler boykotuna katıldığı için 1969'da bir kez daha açığa alınan yazar, 12 Mart 1971 Darbesinden sonra da uzun süre tutuklu kaldı.

Fakir Baykurt, Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde halkla ilişkiler ve yayın müdürlüğü görevlerinde çalıştı. Daha sonra Almanya'nın Duisburg şehrinde Yabancı Çocuk ve Gençlerin Teşvik ve Bölgesel Çalışma Kurumunda eğitim uzmanlığı yaptı.

Yazar, 1977'de İsveç'te öğretmen yetiştirme çalışmalarına katıldı ve 1979'dan sonra Almanya'nın Essen eyaletinin Duisburg şehrinde yaşamaya başladı. Burada 1986'da öğretmenliğe başlayan Baykurt, yurt dışında oluşan Türkiye Aydınlarıyla Dayanışma Girişimi'nin yönetiminde de görev aldı. Baykurt, 1995'te Almanya'da öğretmenlik yaptığı Pestalozzi Okulundan emekli oldu.

"Köy edebiyatı hareketi"nin önde gelen temsilcisi olarak gösterildi.

Toplumcu gerçekçi bir yaklaşımla kısa öyküler kaleme alan Baykurt, "Yeditepe", "Yücel", "Varlık", "Fikirler", "Kaynak", "İmece", "Yazın", "Sanat Olayı", "Cumhuriyet", "Evrensel" ile "Yön" gibi gazete ve dergilere yazılar yazdı.

Diline doğal, yalın, şiirsel bir halk Türkçesi hakim olan ve 1950-1970 döneminde etkili olan "köy edebiyatı hareketi"nin önde gelen temsilcisi olarak da gösterilen yazar, "Tırpan", "Kaplumbağa" gibi romanlarında imgesel öğelerden yararlandı.

Fakir Baykurt, 11 Ekim 1999'da Almanya'nın Essen kentinde pankreas kanseri nedeniyle 70 yaşındayken hayatını kaybetti ve Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

(RT)