Troçki'nin Türkiye'deki günlerine dair bir rapor yayınladı. 1929-1933 yılları arasında İstanbul Büyükada’da yaşayan Troçki'ye yönelik istihbari faaliyetlere dair belge, MİT'in resmi internet sitesinde "Özel Koleksiyon" sekmesi altında yer aldı.
Sovyet İstihbaratı Troçki'yi izledi, MAH’a bildirildi
Anadolu Ajansı'nın (AA) aktardığına göre, rapor, Sovyetler Birliği istihbarat servisinin (G.P.U.) Troçki’yi nasıl takip ettiğini ve bu takibin, MİT’in öncüsü olan Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti’ne (MAH) bildirildiğini ortaya koyuyor.
1932 Tarihli İstihbarat Notları
16 Ocak 1932 tarihli ve İstanbul Bölge Amiri Aziz Hüdai Bey imzalı raporda, Troçki’nin hareketleriyle ilgili dikkat çekici detaylar bulunuyor:
“Troçki’yi yakından takip etmek istiyoruz. Yanına kimler geliyor, nerelere gidiyor, kimlerle görüşüyor? Evinde en çok hangi konularla ilgileniyor, kimlerle haberleşiyor?”
Raporda, Ermenice tercüman olarak görev yapan bir ajanın, Sovyet ajanı olduğu düşünülen Davranof ile temasa geçtiği belirtiliyor.
Bu ajanın, Troçki'yi takip etme görevinin yanı sıra, onu gözetim altında tutan kişilerin kimliklerini belirleme talimatı aldığı ifade ediliyor. MAH'ın talimatıyla ajan, bu görevi kabul etti ve Sovyet istihbaratının faaliyetlerini anlamak amacıyla bilgi toplamaya başladı.
Troçki'yi takip için eski polislerden yardım
Davranof’un, ajanının işini kolaylaştırmak için, Troçki’nin muhafızları arasında yer alan eski polis memuru Salih Efendi ile temasa geçmesini önerdiği de raporda belirtiliyor. Salih Efendi’nin geçmişte Troçki’nin yanında bulunduğu ve bazı kişilere bilgi sağladığına dikkat çekiliyor.
Bunun yanı sıra, Sovyet ajanının verdiği istihbari bilgilerde, İngiltere’den bir kişinin Troçki ile görüşmek üzere İstanbul’a geleceği bildiriliyor. Bu kişiyle ilgili şu bilgiler yer alıyor:
“İngiltere’den bir adam gelecektir. Bu kişinin kim olduğunu ve ne için geldiğini öğrenin.”
Ayrıca, raporda Fındıklı’daki kömür deposu sahiplerinden Arşak’ın eşi Arşakuhi’nin, Yunanistan’a davet edildiği bilgisi yer alıyor. Bu kadının daha önce Şahverdiyan adlı bir kişi için katiplik yaptığı da kaydedilmiş.
MAH’ın raporuna göre, Troçki’nin Büyükada’daki evine gelen ziyaretçiler arasında İngiliz vatandaşı olduğu iddia edilen Osias Rosenzweig ve Fransız vatandaşı Raymond Mouliniere bulunuyordu. Raporda bu iki kişiyle ilgili şu ifadeler yer aldı:
- Rosenzweig doğuştan İngiliz olup Alman vatandaşıydı ve müzik öğretmeni olduğunu iddia ediyordu.
- Mouliniere ise Fransız vatandaşıydı, fakat mükemmel derecede Türkçe ve Rumca konuşabiliyordu.
Ancak, bu iki kişinin Troçki’nin evinde neden bulunduğu ve ziyaret amaçlarının ne olduğu henüz anlaşılamamıştı. Raporun sonunda, MAH’ın bu yeni istihbari bilgiler sayesinde yeni bir istihbarat ağı keşfetmeyi amaçladığı vurgulanıyor.
Troçki kimdir?
(EMK)
