* Fotoğraflar: Selen Çatalyürekli / CAN Europe.
40 yıldır kömürün gölgesinde yaşayan Muğla'nın Milas ilçesi için hazırlanan yeni rapora göre, halk geleceğinin kömüre bağlı olmadığı bir adil geçiş istiyor.
Milas'ın sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerle bu mümkün.
Rapor, özellikle coğrafi işaretli Milas zeytinyağı ve çam balının güvenceli, doğayı koruyan yeşil işler yaratarak kömüre alternatif olabileceğini ortaya koyuyor.
Milas'ta kömürlü iki termik santralin faaliyette olması ve kömür madenlerinin sürekli genişlemesi bir yandan ciddi bir ekosistem tahribatına yol açıyor, diğer yandan hak ihlallerini beraberinde getiriyor.
Adil bir çıkış
Akbelen Ormanı'nda köylüler tam 661 gündür orman alanlarının kömür madenine feda edilmemesi için hem nöbet tutuyor hem hukuki mücadele veriyor.
Karadam Karacahisar Mahalleleri Doğayı Doğal Hayatı Koruma Güzelleştirme ve Dayanışma Derneği (KARDOK), Milas Kent Konseyi, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) ve İklim İçin 350 Derneği'nin hazırladığı ''Kömürün Ötesinde Milas'' isimli rapor, Milas'ta kömürden çıkışın istihdam üzerindeki olası olumsuz etkilerini ortadan kaldıracak yerel ekonomik alternatifleri barındıran ''kömürden adil bir çıkışın'' yol haritasını sunuyor.
İstihdam
Rapor kapsamında Milas'ta yapılan görüşmelerde, hava kirliliği, tarımsal verim kaybı, zeytin ağaçlarının verimsizleşmesi, kanser ve solunum yolu hastalıklarının artması, susuzluk gibi pek çok sorunun kömürden kaynaklandığı dile getiriliyor.
İstimlak yoluyla köylülerin yerlerinden edilmesi ise kömürle ilgili en kaygı uyandıran sorun.
Görüşmelerde, kömürden çıkış neredeyse halkın tamamı tarafından talep ediliyor olmasına rağmen; istihdam, belirleyici faktör..jpg)
Milas zeytinyağı neden tescilli? Türk Patent Enstitüsü'ne göre; Milas'ın tarihinde Karya Uygarlığı döneminden itibaren zeytinyağı ticareti önemli yere sahip. Milas zeytinyağının ünü, antik dönemden beri yoğun olarak ve yüksek kalitede yetişen Memecik çeşidi zeytinin kullanılmasından gelir. Memecik çeşidi zeytinin, doğadan gelen yağmurla birlikte suyu az gördüğü için nefaseti yüksektir. Tanesi küçük bu zeytin çeşidinden, verimi yüksek, sarı-yeşil arası renkte, orta değerde meyvemsi aromaya sahip üst sınıf bir natürel zeytinyağı elde edilir. Meyvemsiliğinde dikkat çeken özellikleri turunç, portakal mandalina ve limon aroma kokularının hakim olmasıdır. |
Bu bağlamda, raporda bölgede alternatif istihdam kolları olarak Türkiye'deki tek Avrupa Birliği coğrafi işaretine sahip Milas zeytinyağı ve coğrafi işaretli çam balı arıcılığı öne çıkıyor.
Kömüre alternatif
Raporda kömüre alternatif istihdamla ilgili öne çıkan noktalar şöyle:
- Milas'ta zeytin potansiyeli istenilen seviyede değerlendirilemiyor olsa da yöre halkının gözünde "Kömürsüz Milas" en çok "tarımsal verimliliğin arttığı" ve "zeytin ve zeytinyağı üretiminin geri geldiği" bir gelecek ile eş değer tutuluyor.
- Zeytinciliğe yapılacak yatırım Milas'taki termik santrallere verilen bir yıllık kapasite mekenizmasına eşit ve neredeyse madencilik sektöründeki istihdam kadar yeni iş yaratabilir.
- Zeytine dayalı bir ekonominin desteklenmesi ile AB coğrafi işaretli Milas zeytinyağının 100 ton üretimi sekiz katına ve yarattığı değer 4,5 milyon TL'den 60 milyon TL'ye (2021 yılı verisi) çıkabilir.
- Türkiye'deki çam balı üretiminin yaklaşık %75-80'i Muğla'da yapılıyor. Arıcılık ve arılar yöredeki biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin korunmasında kritik bir rol üstleniyor. Bölgede arıcılığın yeniden cazip hale gelmesi için var olan arıcılığın iklim değişikliğinin etkilerine uyumlu, ekolojik arıcılık anlayışı ile geliştirilebilir ve arıcılıkla ilgili eğitimler verilerek teşvikler sağlanabilir.
- Bölgede, içine gastroturizimi de alan planlı ekoturizm geliştirilebilir. Organik tarım ön plana çıkarılabilir.
- Ekosisteme uyumlu, tarım faaliyetlerini engellemeyen, yöre halkının katılımıyla oluşturulmuş planlara dayanan yenilenebilir enerji santralleri kurulabilir.
- Otantik Milas halıcılığı teşvik edilebilir. Orman ürünlerinin işleneceği tesisler kurulabilir.
(TY)
.jpg)
.jpg)
