"Bu (kolonyal deneyim) aynı zamanda hukukun adaletle hiçbir alakasının olmadığı bir yerdir; hatta tam aksine savaşları başlatmanın, sürdürmenin ve sürekli kılmanın bir yoluydu..." (Achille Mbembe)*
Melek Göregenli, Ayşegül Kaynar, Hülya Özevin, Seda Alçıner, Rahşan Yazar, Hatice Demir, Neşet Girasun, İsmet Yüce, İhsan Kurt, Orhan Gazi Ertekin’in birlikte yazdıkları kitabın adı: Kürd’ü Savunmak/ "Kürd’e Hukuk” ve "Kürd’ün Hukuku”na Giriş
Türkan Elçi Önsöz’de bu kitabı şöyle özetliyor: “Orhan Gazi Ertekin’in derlediği bu eser, hayatları öldürülmeyle, sürgünle, hapisle, her türlü cezalandırmayla geçmiş, hak hareketlerinin içinde yerini almış önemli şahsiyetleri biyografik bir çalışma ile bize ulaştırma çabasıdır.”
Kimler? Celal Talabani, Selahattin Demirtaş, Avukat Nurettin Yılmaz, Medet Serhat, İsmet Şerif Vanlı, Şevket Epözdemir, Tahir Elçi, Feridun Yazar, Eren Keskin, Kemal Burkay, Orhan Doğan, Ayşe Gökkan, Sedat Özevin, Metin Can, Fethi Gümüş, Mahmut Alınak...
Başlıklar
Kitabın başına dönersek, Giriş dört ana başlıktan oluşuyor: Bir hak hareketi olarak Kürd mücadelesi, Kürdlerin Türkiye hukuk düzenine yerleştirilmesi, Ortadoğu’nun “Proskription (sürgün, yasaklama) rejimleri, Ortadoğu’da bir “Kürd özgünlüğü” olarak Kürd hak hareketi.
Direnişten Kurucu İktidara Kürdler ve Hukuk bölümünde de beş başlık yeralıyor.
- Kolektif hak ihlalleri hafızasından hak savunuculuğuna, Kürdler’de hak bilinci
- Kürd halk hareketinde kuşaklar ve temalar: Kürdlük, Türklük, yurttaşlık ve direniş
- Türklük hukukundan Kürdlük hukukuna: Türkiye’de Kürd hak hareketinin doğuşu ve yükselişi
- Kürd Hak hareketi Ortadoğu’ya ne getirdi?: Türkiye Yargı düzeni ve Kürd halk hareketinin bir “olay” ile imtihanı
- Birakuji, Kürd anayasacılığı ve kamu hukuku düşüncesi
Orhan Gazi Ertekin de, Giriş yazısının sonunda “Kürd hak hareketinin öncü figürleri bakımından çalışmanın tüketici olabilmesi mümkün olmadığından bu kitabı şimdilik yol açıcı bir giriş olarak tasarladık,” diyor.
Gelecek kitaplar?
Ve, sonraki kitapların sinyalini veriyor, uzun çalışma gerektirecek Molla Mustafa Barzani, Mesud Barzani, ve Abdullah Öcalan biyografilerinden sonrasını sıralıyor: İbrahim Ahmed (Irak), Abdurrahman Kasımlo (İran), Kemal Badıllı, Dr. Yusuf Azizoğlu, Ahmet Türk, Hasip Kaplan, Sezgin Tanrıkulu, Merak Danış Beştaş...
Ve avukat olmayanlar: Said Kırmızıtoprak, Tarık Ziya Ekinci...
Arka kapaktanOrtadoğu'nun modern hurafeleri, büyük ölçüde Kürtler üzerine kurulmuştur. Ortadoğu hukuk düzenleri, her şeyden önce Kürdleri, kendi "doğusu" olarak görmüştür. Buna göre, geri kalmışlık, feodal kültür, cehâlet ve ilkel aşiretlerden oluştuğu düşünülen bu "doğulu yapı", Ortadoğu'nun her bir ülkesinin modern hukuk düzenlerinin bekçiliğini yaptığı müdahaleler sayesinde geride bırakılacak ve Kürtler, içine düşmüş oldukları vahim insanlık durumundan "kurtarılacak"tır. Bu nedenle Kürtler için minnet duymak isyan etmekten daha ahlâkidir. Ortadoğu düzenleri ve özelde de Türkiye hukuku, bu sözde ahlâkî tutumu, Kürtlere dayatmak üzerine kurulmuştur. Ortadoğu'nun hukuk düzenleri, işte bu nedenle Yersiz ve İçeriksiz bir kibirlerini besleyecek öyküler üretmektedir. Ortadoğu'nun modern hurafeleri işte bu Yersiz ve İçeriksiz kibirden doğmuştur. Hâlbuki Kürtlerin tarihi, kültürü ve dili gibi hukuku ve anayasal tecrübeleri de gerçekte Ortadoğu'nun tek gerçek "batısı" olduğunu göstermektedir. Yurttaşlığı ayakta tutacak somut tecrübe onlardadır. Eşitlik ve özgürlük, onlar tarafından talep edilmektedir. Hak onların eylemlerinde yaşamaktadır. O'nların hak mücadeleleri, Ortadoğu hukuk düzenlerinin o malûm içeriksiz kibirle ayakta durabildiğini de kanıtlamaktadır. Gerçekte kendi gerilik, cehâlet ve modern aşiret klikleriyle siyasal-hukuksal hayatlarını ayakta tutan Ortadoğu düzenlerinin bütün o hurafeleri yeniden üretmekten başka çareleri de olmayacaktır kuşkusuz. Bu kitap genel olarak Ortadoğu'da ve özelde ise Türkiye'de Kürt mücadelesinin-Kürt hak hareketinin egemen güçlerce dayatılmış anlamları nasıl tuzla buz ettiğini göstermek üzere yazılmıştır... |
Kitap "dizin"le son buluyor. Son zamanlarda "dizin"siz kitapların çoğalması nedeniyle Epos Yayınları'na teşekkürlerle.
Orhan Gazi Ertekin hakkındaHukukçu, yazar. Demokrat Yargı Hareketi sözcülüğünü yapıyor, hukuk, yargı, Kürt Hak Hareketi üzerine akademik çalışmalarını sürdürüyor. Bir çok gazete, dergi ve sanak mecrada makaleleri yayımlanıyor, çok sayıda kitabın sahibi. "1944 Yargılamaları: Türkçü Hareketin Dönüm Noktası" teziyle Yüksek lisansı ODTÜ'den , "Modern demokrasilerde İstisna Durumunun Yeniden Doğuşu: Terörizm İstisnasının yaratılması ve Hukuk Düzeninin Egemen İnşası" teziyle doktora derecesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nden. |
(APK/KU)
* Achille Mbembe, 1957 Kamerun doğumlu. ABD dahil bir çok ülke üniversitelernde dersler veriyor. Güney Afrika'da Johannesburg Witwatersrand Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü yöneticisi. Sömürgeciliği felsefi, ekonomik, siyasal, kültürel ve tarihsel dinamikleriyle ortaya koyarak, sömürgeci şiddetin ve iktidarın anotomisini gösterir.
* Orhan Gazi Ertekin (derleyen), Kürd'ü Savunmak, Epos Yayınları, 2021, 344 sayfa.
