Komisyonun Önerileri Makyaj Niteliğinde

Sokak çocuklarının gasp ve yankesicilik suçlarının tek faili olarak medyada yer alması ve Güneydoğu ve Doğudan getirilen çocuklarla oluşturulan çetelerin çalıştırılmasının gözardı edilmesi yıllardır uğraştığımız ama beceremediğimiz bir şeyin olmasını sağladı: Sokak çocukları hükümetin ve devletin gündemine girmiş oldu.

Dört bakanlık bir araya geldi ve Meclis Sokak Çocukları Araştırma Komisyonu kurularak çalışmalara başladı. Birkaç kez bir araya geldiğimiz ve iyi niyetle çalışmalarını izlediğim komisyonun bilgi ve konuya aşinalıklarının olmayışı handikapını aşabileceklerini umarak sonuç raporlarını beklemeye başladık.

Komisyonun önerileri

Sonuç raporunu dün bir toplantıyla aktaran komisyon başkanının bu önerilerle sorunun çözüleceğine inancı ne kadardır; çok merak ediyorum. Kısaca önerilere göz atalım:

* Yeni bakanlık: Sosyal hizmet kurumları aynı yapı içerisine alınarak "Sosyal Hizmet Bakanlığı" ve illerde valinin başkanlığında kurumların, sivil toplum örgütlerinin, meslek odalarının ve belediyelerin katılımıyla "Çocuk Koordinasyon Merkezi" kurulmalı.

* Aile istismarına önlem: Sorumluluğu altında bulunan çocukları istismar eden ailelerin çocukları koruma altına alınmalı. Koruma kararı ile birlikte vesayetin de aileden alınması yönünde yasal düzenlemeler yapılmalı.

* Seyahat kısıtlaması: 16 yaşından küçüklerin ailesinin izni olmadan seyahat etmelerini kısıtlayan yasal düzenleme yapılmalı. Çocukların seyahat etmesi için ebeveyni veya vasisi tarafından bileti alınıp, korumalı bir şekilde seyahati sağlanmalı. Ulaşım terminallerinde kolluk kuvvetleri denetimleri artırılmalı.

* Ailelere ceza: 16 yaşından küçüklerin gece saat 22.00'den sonra yalnız dolaşmalarını kısıtlayan ve sorumluluğunu yerine getirmeyen aileler hakkında da cezai müeyyideler getiren yasal düzenleme yapılmalı.

* Tiner satış yasağı: Bali gibi yapıştırıcı veya boya çözücü olarak kullanılan tiner gibi kimyevi, uyuşturucu ve psikotrop maddelerin amacı dışında satışı ve kullanımını kısıtlayan düzenlemeler yapılmalı. Bu maddelerin sadece lisanslı işyerlerinde belgeli satışı yapılmalı.

* Kimyasal önlem: Çocuklar tarafından kullanımını ve bağımlılığını önlemek amacıyla bali ve tiner gibi maddelerin içeriğine tiksinti verici koku ve mevcut kokunun çekiciliğinin azaltılması yönünde çalışma yapılmalı. Milli Eğitim Bakanlığı, bu maddelerin ilköğretim ve ortaöğretimde el işi ve resim dersinde kullanımını kısıtlayan genelgeler yayımlamalı. Bu maddeler yerine su bazlı zararsız yapıştırıcıların kullanımı teşvik edilmeli.

* Cezalar artmalı: Çocukları suça teşvik edenlere verilecek cezalar artırılmalı.

* Gençlik merkezleri: Çocukların sokakta çalışmasını önlemek için risk altındaki ailelerin ikamet ettiği semtlerde derslik sayısı artırılıp, tam zamanlı eğitime geçilmeli. Gençlik merkezleri aktivitelerine risk gruplarından katılacak çocuklar için katılım ücretsiz olmalı.

* Çocuk saati: Çocuğa zarar verici dizi ve magazin programları çocukların izleyemeyeceği saatlerde yayımlanmalı.

* Çocuktan alışveriş yok: Sokakta satış yapan ve dilenen çocuklar aileleri tarafından ihmal ve istismar edilmektedir. Bu nedenle çocuklardan alışveriş yapılmaması konusunda toplumu bilinçlendirici yayınlar yapılmalı.

Öneriler yüzeysel

Hizmet, eğitilmiş kişiler ve finansla yürütülecek işler. Ayrıca da hizmeti yapacakların kim olduğu önemli. Görüldüğü gibi öneriler paketinde somut ve çözüme dayalı öneriler yok.

Pratik olmayan bir dizi yüzeysel önlemler anlatılmış. Asıl yapılması gereken sosyal hizmetlerin kalitesinin ve yaygınlığının arttırılmasıdır.

Sorunu çözen ülkeler hep aynı modele başvurmuş: Çok güçlü bir sosyal hizmet çalışması; uzman desteği; sivil toplum kuruluşları ile dayanışma; toplumun bilgilendirilmesi.

Meclis Sokak Çocukları Araştırma Komisyonu'nun raporunda bu faktörlere dayalı hiçbir öneri göremediğimi üzülerek söylemeliyim.

Raporda,

* Hızlandırılmış eğitimle destek sosyal hizmet uzmanı yetiştirilerek yeni kadroların oluşturulmasından

* Bütçe desteğinden

* Uzman sivil toplum kuruluşlarından hizmet alınmak suretiyle kapasite artırılmasından

* Yoğun sosyal pazarlama teknikleri kullanılarak toplumda davranış değişikliği iletişim çalışmaları gerçekleştirilmesinden

* Bu tip önlemlere zemin oluşturacak kanun taslaklarından, hiç ama hiç bahsedilmemiş.

Bunlar yapılmadan diğer yöntemler sadece makyaj niteliğinde kalır. Umutlar bir kez daha söner, çocukları harcamaya devam ederiz. Sokakta yaşananlar vatandaşı sokağa çıkamaz hale getirirse devreye giren orman kanunları sosyal patlamalara sebep verir. Sokağa hiç çıkamaz oluruz. Zaman az, tablo vahim. Daha ciddi, daha somut tedbirlere yer verilen raporlar ve acil uygulamalar bekliyoruz.(OP/EÜ)