Açılış konuşmaları beklenildiği gibi kültürler arası dostluk, anlayış ve hoşgörünün, İslam, Hıristiyanlık ve Musevilik, Batı ve Doğu toplumları ya da Arap ve Avrupa ülkeleri arasındaki farklılıkların değil, ortaklıkların öne çıkarılması, kültürler, dinler arası diyalogun başlatılması, geliştirilmesi yolundaki temenni ve çağrılardan oluşuyordu.
Bunlar, benzer tüm etkinliklerde yapılan konuşmalardan farklı değildi. Ama yine de önemli. 11 Eylül saldırıları ardından Batı dünyasını etkisi altına alan "Arap ve İslam korkusu", "İslamcı terörizm endişesi"nin iyice yükseldiği bir döneme denk geldiği için, öncelikle dünya yayıncılığına yöneldiği için önemli.
Fuarın "edebi açılışı" ise, rahatsızlığı nedeniyle bizzat gelemeyen Mısırlı ünlü Necip Mahfuz'un konuşmasıyla yapıldı. Mahfuz, yakın arkadaşı Muhammed Salmavi'nin okuduğu konuşmada, Batı'da Arap dünyası ve İslam'a yönelik ilginin artmasının, diyalogun öneminin kavranmasının ancak 11 Eylül saldırılarının ardından gerçekleşmesini eleştirdi. Kültürün "Eski Mısır", "İslam" ve "Batı Uygarlığı"ndan oluşan "üç ayağı"na vurgu yapan Mahfuz, bu temelin kavranmasıyla Batı için "Arap'ın öyle çok da yabancı olmadığı"nın görüleceğini vurguladı.
Yoğun güvenlik önlemleri alındı
Bugünden itibaren hafta sonuna kadar sadece yayıncılara ve gazetecilere açık olacak fuar, cumartesi ve pazar günleri halka da açılacak. 170 bin metrekarelik alandaki fuarda, bu yıl çoğu kitap olmak üzere, yaklaşık 350 bin yeni yayın (kitap ve CD-ROM) tanıtılıyor.
Yoğun güvenlik önlemleri içinde geçecek olan fuarı 300 bine yakın kişinin ziyaret etmesi bekleniyor. Önceki gün Berlin'deki Mısır Büyükelçiliği'ne yönelik "kimyasal maddeli mektup" saldırısı, son günlerde Frankfurt'tan kalkan yolcu uçaklarına yönelik asılsız bomba ihbarlar nedeniyle kimse bu önlemleri abartılı bulmuyor.
Türkiye Yayıncılar Birliği temsilci
Fuarda Türkiye'yi yine Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) temsil ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Başbakanlık Tanıtım Fonu Kurulu'nun katkılarıyla, TYB'nin organize ettiği "Türkiye Ulusal Standı"nın açılışını bu amaçla Frankfurt'a gelen Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu yapacak.
Kendilerinin fuarın organizasyonuna karışmadıklarını, diğer ülkelerde olduğu gibi maddi destek vererek bu işi ülkenin yayıncılar birliğine bıraktıklarını açıklayan Mumcu, bu yıl fuarda ağırlıkla tanıtılacak "12 çağdaş yazar"ın da TYB tarafından seçildiğini söyledi.
Türkiye'nin geçmişte Frankfurt Kitap Fuarı'na "misafir ülke" statüsünde katılma şansını yitirdiği eleştirilerine katılmayan Bakan, "İsteseydik geçmişte biz de 'misafir ülke' olurduk. Ya da şimdi istesek iki yıl sonra bunu sağlarız. Ancak bence bu bizim için biraz erken. Türk yayıncılığı biraz daha hazırlanmalı" dedi.
Türkiye'den 200'ü aşkın yayınevinin temsil edileceği "Türkiye Ulusal Standı"nda son iki yılda yayınlanan kitaplar ve özellikle Türk yazarlarının yabancı dillere çevrilerek yayınlanan eserleri sergilenecek.
Çağdaş Türk yazarları ve eserlerinin ön plana çıkarılacağını, kitaplarının telif haklarının satışına ağırlık verileceğini açıklayan TYB Başkanı Çetin Tüzüner, fuar boyunca üç farklı katalogun (Türkiye Yayıncılar Kataloğu 2004" başlıklı Türkçe-İngilizce katalogda Türkiye'deki yayıncılar, "Books From Turkey 2004" başlıklı katalogda 150'ye yakın yazar, "Twelve Contemporary Writers From Turkey" başlıklı özel katologda 12 yazar ve eserleri tanıtılıyor) ilgililere dağıtılacağını açıkladı.
Siyaset ağırlık taşıyacak
Arap ülkelerinin "onur konuğu" olması, fuar boyunca dünya siyaset gündemindeki tartışmaları Frankfurt'a taşıyacak. Arap Ülkleri Birliği'ne üye 22 ülkeden Libya, Fas, Cezayir, Kuveyt ve Irak resmi düzeyde katılmıyor, ancak bu ülkelerden de yazar ve eserler fuarda yer alacak.
Arap dünyasından 200'e yakın yazar, sanatçı ve politikacının katıldığı fuara, ülkelerindeki baskıdan kaçan ve çoğu Avrupa ülkelerinde olmak üzere sürgünde yaşayan çok sayıda Arap aydını da bağımsız yayıncılık kuruluşları aracılığıyla davet edilmiş durumda. Fuar yönetimi ise resmen katılan ülkelerin sadece şeriatçı - baskıcı rejimlere boyun eğen yazarlarla, eserlerini fuara getirmelerine aracı olmak eleştirisi altında eziliyor.
Fuar boyunca Frankfurt'ta düzenlenecek yüzlerce kültürel etkinlik, Arap dünyasının "onur konuğu" olması nedeniyle ağırlıkla İslam ve Arap kültürü, İslam-Hıristiyanlık ilişkileri, İslami terörizm, kültürler arası ilişkiler, İslam'da kadının rolü, Doğu-Batı ilişkileri gibi konuları içerecek.
Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğiyle ilgili AB Komisyonu'nun "İlerleme Raporu"nun açıklanmasının da fuarın ilk gününe gelmesi, Frankfurt'a beş gün boyunca egemen olacak "Arap hakimiyeti"ni dengeleyip, Türkiye, Türkiye'deki İslami gelişme, İslam toplumlarında laiklik, demokrasi tartışmalarını zenginleştirip, derinleştirecek. Çeşitli Türk kuruluşlarının, demokratik kitle örgütlerinin düzenlediği etkinlikler de buna yardımcı olacak.
Örneğin Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) ve Berlin Avrupa Türkleri İnsiyatifi (B.A.T.I) isimli örgütün Deutsche Bank'la birlikte düzenlediği, "Türkiye'nin AB üyeliğinin mali ve ekonomik boyutları" konulu geniş çaplı bir konferans da fuar sırasında Frankfurt'ta gerçekleşecek.
11 Eylül saldırılarından olumsuz etkilenen, katılan yayınevi ve ziyaretçi sayısı açından önemli gerilemeler yaşayan fuara katılan yayınevlerinin sayısında hafif bir artış oldu. En çok yayıncı, 2 bin 809 katılımcı ile Almanya'dan, 868 katılımcı ile İngiltere'den ve 717 katılımcı ile Amerika Birleşik Devletleri'nden (ABD) geliyor.
Önümüzdeki yıl görev süresi sona erecek olan Kitap Fuar Müdürü Volker Neumann, bu yılki ziyaretçi sayısının geçen yılki 288 binin üstünde olmasını beklediklerini açıkladı. (BB)
