MAZLUMDER'e işkence ve kötü muamele nedeniyle 13 başvuru yapıldı. Bomba ve mayın patlaması sonucu 6 olayda 5 kişi öldü, 9 kişi yaralandı. Cezaevinde ve gözaltında birer kişi yaşamını yitirirken, toplam 534 gözaltı ve 10 tutuklama olayı yaşandı.
Gözaltı vakalarının çoğunu YÖK'le ilgili protesto gösterileri ve mülteciler oluşturuldu.
MAZLUMDER raporunda, düşünce özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar sonucu 16 milyar 38 milyon lira para cezası verildiği, 3 milyar lira para cezasının da onandığı kaydedildi. Çalışma yaşamına yönelik ihlaller başlığı altında bin 624 kişinin işten atıldığı, 1090 kişinin ise örgütlenme hakkının engellendiği belirtildi.
Yerinde infaz iddiaları dikkatle incelenmeli
Bugün (Salı) bir basın açıklaması ile Kasım 2004 İnsan hakları İhlalleri Bilançosu'nu açıklayan MAZLUMDER Genel Başkanı Ayhan Bilgen, Kasım ayında en önemli ihlal vakasının Mardin Kızıltepe'de 12 yaşındaki Uğur Kaymaz ve babası Ahmet Kaymaz'ın evlerinin yakınında terörist oldukları iddiası ile infaz edilmeleri olduğunu söyledi.
Olayda yerinde infaz iddiaları üzerinde dikkatle durulması gerektiğini belirten Bilgen, Hakkari'de Fevzi Can isimli çobanın dur ihtarına uymadığı için ateş açılarak öldürülmesi vakasına ilişkin hala tutarlı ve ikna edici bir açıklama yapılmadığına işaret etti.
"Her iki olay da güvenlik güçlerinin tutum ve davranışlarının hala bir hukuk devletine uygun standartlara kavuşmadığını açıkça göstermektedir" diyen Bilgen, Kasım ayında mayınlar dolayısıyla ölen ve yararlananların sayısındaki artışın "mayınların temizlenmesi ile ilgili sorumluluğun bir an önce yerine getirilmesi gerektiğini ortaya koyduğunu" vurguladı.
İşkence davaları, Eğitim-Sen davası
Bilgen ayrıca, Birtan Altınbaş ve Süleyman Yeter davalarına dikkat çekerek yargıyı eleştirdi:
* İşkence iddiası ile yargıda devam eden davalardan sembolik anlam da taşıyan Birtan Altınbaş ve Süleyman Yeter davalarında gelinen nokta oldukça çarpıcıdır. Süleyman Yeter davasında 15 kişiye işkence yaptıkları iddia edilen 4 güvenlik görevlisine verilen ceza Yargıtay'da bozuldu. Yıllarca süren ve kamuoyu vicdanını rahatlatacak, adaleti tecelli ettirecek hiçbir sonuç alınamayan işkence davalarının tipik örneklerini 17 Aralık sürecine rağmen yaşamaya devam etmemiz yargıdaki durum da gözler önüne sermektedir.
* Örgütlenme özgürlüğü ile ilgili üç dikkat çekici dava Kasım ayında ön plana çıkmıştır. Bunlardan ilki Eğitim-Sen'in beraat ettiği kapatma davasının Yargıtay'ca bozulmasıdır.
* İzmir'de kurulan İnsan Hakları Gündemi Derneği ile ilgili kapatma talebi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gerekçe gösterilerek reddedilirken Kürt-Der için Ankara Valiliği Cumhuriyet Savcılığına kapatma talebi ile dava açılması için başvuruda bulundu.
Basın özgürlüğü
* Basın özgürlüğü açısından Yeniden Özgür Gündem gazetesine verilen 3 milyara yakın para cezası ve Barış FM'e yönelik baskılar dikkat çekicidir.
Din özgürlüğü
* Din özgürlüğü açısından Kasım ayı içerisinde üç önemli gelişmenin izlenmesi gerekir.
* Leyla Şahin davasının Büyük Dairede incelenmesine karar verilmiştir.
* Ankara Barosunda seçimlerde başörtülü oy kullanan avukatlarla ilgili soruşturma gerçekleştirilmiştir.
* Yüksek Askeri Şura kararı ile Türk Silahlı Kuvvetleri'nden ihraç edilen 8 personel için yine sadece disiplinsizlik gerekçesi ileri sürülmüştür.
Kasım 2004 Hak İhlalleri bilançosu
* Faili meçhul cinayetler/şüpheli ölümler: 9 kişi
* Yerinde infaz ve işkence ile ölüm: 3 kişi
* Çatışmalarda ölen ve yaralananlar: 13 ölü, 8 yaralı
* Sivillere yönelik eylemler: 2 olay
* Bomba ve mayın patlaması: 6 olay; 5 ölü, 9 yaralı
Kişi özgürlüğü
* İşkence/ İşkence iddiası ve kötü muamele: 13 olay
* Çeşitli amaçlarla yapılan baskı ve tehditler: 1 olay
* Gözaltılar: 534 gözaltı
* Tutuklamalar: 10 tutuklama
* Gözaltında ölüm: 1 kişi
* Cezaevleri: 3 olay
* Cezaevlerinde ölüm: 1 ölüm
* Düşünce özgürlüğü
* Verilen ceza: 16 milyar 38 milyon lira para cezası verildi
* Onanan ceza: 3 milyar lira para cezası onandı.
Basın özgürlüğü
* RTÜK: 1 yayın organına savunma cezası verildi.
* Kapatılan/toplatılan/ yasaklanan yayın ve etkinlik : 3 olay
* Gazeteci ve yayın organlarına yönelik baskılar/kısıtlamalar: 1 olay
Din özgürlüğü: 6 olay
Öğrenim özgürlüğü: 9 olay
* Soruşturma açılan, ceza alan öğrenci/öğretim görevlisi: 30 öğrenci hakkında soruşturma açıldı. Bir öğrenciye 20 gün okuldan uzaklaştırma cezası
* Dayak: 4 olay
* Öğrenci olayları: 2 olay
Örgütlenme özgürlüğü: 12 olay
Sivil toplum örgütlerine yönelik baskılar/saldırılar: 1 olay
Sığınma hakkına yönelik ihlaller: 398 kişi
Çalışma yaşamına yönelik ihlaller:
* Ölenler: 14 kişi
* İşten atılanlar: 1624 kişi
* Örgütlenme hakkı: 1090 kişi
Sağlık: 3 olay
Kadın hakları: 1 olay
Çocuk hakları: 1 olay
AİHM:
* Türkiye'nin ödemesi gereken tutar: 188 bin 150 euro ve 1 milyon 779 bin 370 Euro. (YS/BB)
