Türkiye'de ilk kez pilot il seçilen İzmir'de İzmir Eczacı Odası önderliğinde Sağlık Bakanlığı İlaç Eczacılık Genel Müdürlüğü, Türk Eczacıları Birliği, Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Ege Çağdaş Eğitim Vakfı, Ecza Kooperatifi ve Buca Belediyesinin katkısıyla bir proje başlatıldı.
Projenin ismi "evsel atık ilaç toplama ve bertaraf projesi".
"Bu hareket dünyaya ilaç gibi gelecek" sloganıyla yola çıkan proje ortakları, evlerimizde kullanmadığımız ilaçları proje destekçisi çevre dostu eczanelere götürerek dünyanın geleceğini korumaya davet ediyorlar.
İzmir Kalkınma Ajansı'ndan sağlanan fonla hayata geçirilen projeyi tanıtmak üzere Konak Belediyesi Kadın Meclisini ziyaret ederek anlatan proje sorumlularından eczacı Şule İlkkurşunlu, Ayşem Kıhtır ve Engin Dünyaoğulları 'nın sözleri büyük ilgi gördü.
Öncelikle evlerde kullanılmayan ilaçların toplanma nedenlerini şöyle sıraladılar. Evlerde kullanılmayan ilaçlar aile, toplum ve çevre için geri dönüşü zor olabilecek riskler taşımaktadır. İlaç suistimali, hatalı kullanım, çocuklarda kazai zehirlenmler, intihar girişimleri ve çevresel zararlar bunlardan bazıları.
Çöpe yada kanalizasyona atılan kullanılmayan, süresi dolmuş ilaçlar, idrar ve dışkı ile kanalizasyon sistemine salınan kullanılmış ilaçlar, atık su arıtımı ile arıtılamayan farmastötik bileşenler, yer altı sularına karışan hayvancılıkta kullanılan hormon ve antibiyotikler doğaya karışarak insanlık ve çevre için büyük tehdit oluşturmaktadır.
Oysa ilaç, hedeflendiği insan vücudunda yararlıdır çevrede değil... Atık ilaçlar tüm toplumun ve çevrenin ortak, önemli ama ihmal edilen bir sorunudur.
İşte tüm bu nedenlerle, ilaçların geri toplatılması ve imha edilme süreçlerinde sorumluluklarının bilincinde olan İzmir'in tüm ilçelerindeki gönüllü çevre dostu eczacılar aracılığıyla toplatılan atık ilaçlar, ayrıştırma merkezlerine götürülerek; daha çok hangi ilaçlar, hangi nedenlerle kullanılmamış, ambalaj sorunu mu, toplumun ilaç kullanımındaki eğitimsizliği mi gibi veriler bilgisayar programlarına girildikten sonra imha edilecek.
Avrupa Birliği ülkeleri, ABD, Avustralya ve Kanada gibi yaklaşık 30 ülkede farklı ilaç toplama sistemleri uygulanıyor. Artık İzmir'de de evlerde kullanılmayan yada miadı dolmuş ilaçlar çevreye zarar veremeyecek. İlaçların kutu ve şişeleri de ayrıca değerlendirilecek.
Ve bir acı gerçek: Şu ana kadar toplanan 23 bin kutu ilacın üçte birinin hiç açılıp kullanılmadığının saptanması. Örneğin, kronik bir tansiyon hastasına 4 kutu yazılan bir ilaç hastaya dokunabiliyor ve o ilacı içmesinin yanlış olduğu ortaya çıkıyor. Böylece o 4 kutu ilaç kullanılmadan evlerimizde kalıyor.
Henüz süresi dolmamış ilaçların eczanelerde ihtiyaç sahiplerine verilip verilmeyeceği sorusuna verilen yanıt çok netti. Hayır, verilmeyecek, çünkü bu çok riskli ve suistimale açık bir konudur.
Bu konuda aldığımız bilgilerden sonra konuştuğum birçok kişinin söylediği şey aynı: Bizim evde o kadar çok kullanılmayan yada süresi dolmuş ilaç var ki...
Bu konuda bizlerin yapabileceği şey basit... Çevremizi bu proje hakkında bilgilendirmek ve onları evlerindeki ilaçlarla çevre dostu eczanelere yönlendirmek , bu hareketin dalga dalga yayılarak tüm ülke çapında yapılmasına destek olmak...
* Latife Şencan, İzmir Konak Belediyesi Kadın Meclisi Başkanı
