Nüfus yoğunluğu, plansız kentleşme, fosil yakıt kullanımındaki artış, endüstriyel tesisler, trafik yoğunluğu ve orman yangını gibi etkenler hava kirliliğinde artışa neden oluyor.
İsviçre merkezli hava kalitesi teknoloji şirketi IQ Air'in yıllık ortalama PM2,5 (ince partikül madde) konsantrasyonunu baz alarak hazırladığı rapora göre 2023'te Bangladeş metreküp başına 79,9 mikrogram PM2,5 konsantrasyonu ile en kirli ülke oldu. Onu, metreküp başına 73,7 mikrogram ile Pakistan, metreküp başına 54,4 mikrogram ile Hindistan, metreküp başına 49 mikrogram ile Tacikistan ve metreküp başına 46,6 mikrogram ile Burkina Faso takip etti.
Türkiye ise metreküp başına 20,3 mikrogram PM2,5 konsantrasyonu ile listenin 44. sırasında yer aldı.
Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından geçen yılın eylül ayında yayımlanan Kara Rapor 2024'e göre dünya genelinde her yıl 4 milyondan fazla kişi PM2,5 kaynaklı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybediyor.
Havası en kirli bölgeler
Türkiye'de hızla önlem alınması gereken konuların başında gelen hava kirliliği, son günlerde İstanbul'da sisli ve puslu havanın hakim olmasıyla tekrar gündeme geldi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Sürekli İzleme Merkezi bünyesindeki Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı (NEFES) ile Marmara Temiz Hava Merkezi Müdürlükleri (MTHM) verilerine göre, İstanbul'da hava kirliliği oranı yüksek ve düşük olan bölgeler saat 10.00'da Avrupa Yakası'ndaki bölgelerde şöyle ölçüldü:
"Beylikdüzü-23 (İyi-Yeşil), Sultangazi 1-23 (İyi-Yeşil), Avcılar-40 (İyi-Yeşil), Arnavutköy-49 (İyi-Yeşil), Şirinevler-55 (Orta-Sarı), Kumköy-55 (Orta-Sarı), Çatladıkapı-55 (Orta-Sarı), Beşiktaş-55 (Orta-Sarı), Alibeyköy-55 (Orta-Sarı), Maslak-55 (Orta-Sarı), Sultangazi 3-55 (Orta-Sarı), Bağcılar-56 (Orta-Sarı), Sultangazi MTHM-56 (Orta-Sarı), Esenler-57 (Orta-Sarı), Başakşehir MTHM-58 (Orta-Sarı), Yenibosna-64 (Orta-Sarı), Kâğıthane MTHM-65 (Orta-Sarı), Esenyurt MTHM-69 (Orta-Sarı), Sarıyer-74 (Orta-Sarı), Mecidiyeköy MTHM-80 (Orta-Sarı), Aksaray-82 (Orta-Sarı), Silivri MTHM-84 (Orta-Sarı), Kâğıthane-105 (Hassas-Turuncu)."
Anadolu Yakası'ndaki veriler ise şöyle kaydedildi:
"Şile MTHM-34 (İyi-Yeşil), Adalar-35 (İyi-Yeşil), Selimiye-50 (Orta-Sarı), Ümraniye MTHM-55 (Orta-Sarı), Kandilli MTHM-55 (Orta-Sarı), Kandilli-55 (Orta-Sarı), Sultanbeyli MTHM-55 (Orta-Sarı), Kartal-55 (Orta-Sarı), Üsküdar MTHM-56 (Orta-Sarı), Ümraniye-56 (Orta-Sarı), Üsküdar-56 (Orta-Sarı), Tuzla-71 (Orta-Sarı), Kadıköy-133 (Hassas-Turuncu), Sancaktepe-138 (Hassas-Turuncu), Göztepe D100-174 (Sağlıksız-Kırmızı)."
DÜNYA'DA YALNIZ 7 ÜLKE DSÖ STANDARTLARINDA
Türkiye'de havası temiz tek şehir yok
Maske tavsiyesi
İstanbul'da son günlerde etkili olan hava kirliliğinin nedenlerine ilişkin Anadolu Ajansı’na konuşan İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Kuzu, bunun nedenini şöyle açıkladı:
“Yüksek basıncın olduğu dönemlerde bu tarz hava kirliliğiyle karşılaşmak mümkün çünkü normal emisyonlara ilave olarak olumsuz hava şartları neticesinde bu hava kirliliğiyle karşılaşabiliyoruz. Yüksek basınç olduğunda genellikle kirleticilerin atmosfere karışması çok mümkün olmuyor dolayısıyla yer seviyesinde baskılanmış oluyorlar.
“Özellikle birkaç gün öncesinde İstanbul Boğazı'nın etrafında sabahleyin yoğun bir sis vardı ki bu aslında yüksek basıncın varlığıyla alakalı bir durum. Dolayısıyla bu salınan kirleticiler çok fazla yükselemediği için yer seviyesinde kirlilik olarak karşımıza çıkıyorlar."
Meteoroloji raporlarına göre, gelecek hafta başı itibarıyla etkili olması beklenen yağmurla kirleticilerin yeryüzüne çökeceğine işaret eden Kuzu, partikül madde ve diğer kirleticilerin yağmurla giderilebileceğini kaydetti.
Kuzu, hava kirliliğinin solunum yolu rahatsızlıklarına yol açabileceğini belirterek, yurttaşlara hava kalitesi indeksini takip etmelerini ve kötü hava koşullarında maske takmalarını önerdi. (TY)
