Filistinliler inşaat çalışmaları sırasında Haremüşşerif'in temellerinin tahrip olabileceğini savunarak çalışmalarının durdurulmasını istiyor, İsrail yetkilileriyse inşaat çalışmalarının Haremüşşerif'in güvenliği için gerekli olduğunu savunuyor ve alanda yapısal bir tahribat olmayacağını öne sürüyordu.
Kudüs Belediye Başkanı'nın "halkın planları incelemesi ve itirazlarını bildirmesine fırsat vermek amacıyla" verdiklerini açıkladı.
Haremüşşerif hem Müslümanlar hem Yahudiler için kutsal
Haremüşşerif, Müslümanlar tarafından İslam'ın üçüncü en kutsal alanı olarak kabul ediliyor. Bölge, aynı zamanda Yahudiliğin ilk tapınaklarını barındırması açısından Yahudiler için de kutsal.
Askıya alma kararına kadar geçen sürede Ortadoğu'da gerginliğe yol açan olaylar şöyle gelişmişti:
İsrail, geçen Salı günü (6 Şubat) Haremüşşerif'e çıkan tahrip olmuş rampanın yerine yeni bir yaya yolu yapmak için Mağrib Kapısı yakınında hafriyat çalışması başlattı. İnşaat başlar başlamaz Haremüşşerif'in yönetimini elinde bulunduran İslam Vakfı çalışmanın kendilerine danışılmadan başlatıldığını ve El Aksa Camisi'nin temellerine zarar verebileceğini belirtti. İsrail yetkilileriyse böyle bir tehlikenin olmadığını, ayrıca eski bir toprak yolu onarmak amacıyla başlayan inşaatı Filistinliler'e önceden haber verdiklerini iddia etimişti.
Amman, Gazze ve Batı Şeria'da inşaata karşı gösteriler sürerken Filistin Başbakanı İsmail Haniye ve Kudüs Müftüsü Muhammed Hüseyin, Filistinlilere "Kudüs'ü koruma çabalarını birleştirin" çağrısı yaptı.
İslami Hareket lideri Şeyh Raed Salah, "İntifadanın tam zamanı" deyip gösteri yapınca taraftarlarıyla gözaltına alındı. Tüm bu tepkilere karşılık İsrail inşaatı geniş güvenlik önlemleri alarak sürdürmeyi tercih etmişti. Bölgeye polis takviyesi seferber eden İsrail, 45 yaşın altındaki Müslüman erkek ve kadınlara, Yahudilere ve turistlere Haramüşşerif'i yasakladı.
Dini liderlerin Cumayı "tepki günü" ilan etmesiyle birlikte geçen Cuma gösterilerde gerginlik artmıştı. Cuma namazı ardından El Aksa Camii'nden çıkan kalabalığın başlattığı protestoya İsrail güvenlik güçleri müdahale etmiş, çıkan olaylarda 20 Filistinli, 15 İsrail polisi yaralanmıştı.
Bu olaylardan sonra İsrail Kudüs'e yaklaşık 2 bin polis konuşlandırdı.
Bazı Arap ve Müslüman ülkelerin liderleri, İslam'ın en kutsal üçüncü mekân kabul ettiği alana İsrail polisinin girmesini tecavüz olarak yorumlayıp, İsrail'i kınamıştı.
Hafta sonu Bakanlar Kurulu'nda yaptığı konuşmada İsrail Başbakanı Ehud Olmert ise "şantiyenin Haremüşşerif'te bulunmadığını ve Müslümanların hassasiyetine zarar vermediğini" söyleyerek hafriyat çalışmalarının devam edeceğini bildirmişti.
9 Şubat'taki çatışmaların ardından kentte durum sakinleşse de ortama gergin bir hava hakim. Bugün İsrailli yetkililerin duvarın inşasının "halkın planları incelemesi ve itirazlarını bildirmesine fırsat vermek" için askıya alınmasının bildirmesinin gerginliği azaltması bekleniyor. Ancak İsrailli yetkililer arkeolojik kazıların süreceğini de belirtiyor.
İslam ülkeleri tepkili
Haremüşşerif'te süren inşaya İslam dünyasından da tepkiler gelmişti. Suriye, İran ve Ürdün İsrail'e kınama gönderirken, Arap Birliği de İsrail'in hafriyat çalışmasını kınadı ve İsrail'i durdurması için Ortadoğu arabulucuları "dörtler"e -Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Rusya, Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği (AB)- "sorumluluklarını yerine getirme" çağrısında bulundu.
İslam Konferansı Teşkilatı dönem başkanı Malezya da İsrail'i işgal topraklarındaki dini, kültürel ve tarihi alanları "kasten yok etmekle" ve El Aksa Camii'ne "doğrudan saldırıyla" suçladı. Malezya aynı zamanda bu gelişmenin barış çabalarına zarar vereceğini belirterek uluslararası topluma acil müdahale çağrısında bulunmuştu.
UNESCO: Dünya Kültürel Mirası Listesi'nde
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) yaptığı açıklamada da Old City'nin (Eski Kent) BM Dünya Kültürel Mirası Listesi'nde olduğunu hatırlattı, inşadan "derin endişe" duyulduğu belirtti. UNESCO, İsrail'den inşa ile ilgili tüm planların Dünya Mirası Merkezi'ne (World Heritage Centre) ulaştırılmasını istedi.
Haremüşşerif'in sembolik önemi endişeleri arttırıyor
Hafriyat çalışmalarının neden olduğu çatışmalar Haremüşşerif'in sembolik bir öneme sahip olması nedeniyle endişeleri arttırıyor. Daha önce yaşananlar bu endişelerin haksız olmadığını doğrular nitelikte: 1996'da İsrail'in Haremüşşerif altındaki bir tünele yeni bir çıkış açması ile başlayan çatışmalarda 80 kişi ölmüş, 2000 yılında dönemin muhalefet lideri Ariel Şaron'un Haremüşşerif'e yaptığı ziyarete tepkiler Filistinlilerin İkinci İntifada hareketini başlatmasıyla sonuçlanmıştı.(KC/KÖ)
* Bu haberi Kudret Çobanlı derledi.
