İki ayrı yasa ve İçişleri Bakanlığı'nın konuyla ilgili yönetmeliği gereğince, hangi hallerde polislerin savunma ücretlerinin karşılanacağı, kaç avukat tutabilecekleri, ödenecek avukatlık ücretinin miktarı ve hangi suçlarda, Emniyet Genel Müdürlüğü'nün bütçesinden bu paranın ödenebileceği düzenleniyor.
Devletin, polisler hakkında açılan ve vekalet ücretini ödemeyeceği davalar arasında işkence suçu sayılmıyor. 1985'te yürürlüğe giren uygulamada ödenecek ücretlere sınır koyulurken, 1991'deki TMY ile de bu sınır ortadan kaldırıldı.
1985'te yürürlüğe girdi
İşkencecilerin de avukatlık ücretlerinin Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinden ödenmesine ilişkin yasal düzenleme, Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu'na (PVSK) 16 Haziran 1985'te eklenen 9. madde ile gerçekleşti.
PVSK'ye maddenin eklenmesinden sonra, İçişleri Bakanlığı'nın "Hakkında Dava açılan Polis İçin Avukat Tutma ve Ücret Ödeme Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik" uyarınca da ödemelerin çerçevesi çizildi. 1991'de yürürlüğe giren Terörle Mücadele Yasası'nın (TMY) 15. maddesiyle yapılan düzenleme ile de avukatlara ödenecek ücret sınırı ortadan kaldırıldı.
Ücret sınırı da kaldırıldı
Daha önce avukatlık ücret tarifesinin en fazla 20 katına kadar ödeme yapılacağı belirtilirken, TMY'nin, "Polislere Müdafi Tayini" başlıklı 15. maddesine göre, "Terörle mücadelede görev alan istihbarat ve zabıta amir ve memurları ile bu amaçla görevlendirilmiş diğer personelin bu görevlerinin ifasından doğduğu iddia edilen suçlardan dolayı aleyhlerine açılan davalarda en çok üç avukat bulundurulur ve bunlara avukatlık ücreti tarifesine bağlı olmaksızın yapılacak ödemeler ilgili kuruluşlar bütçelerine konulacak ödenekten karşılanır" denilerek bu sınır ortadan kaldırılmış oldu.
İşkence ve çete suçları yok
PVSK ek 9. madde uyarınca hazırlanan İçişleri Bakanlığı'nın "Hakkında Dava açılan Polis İçin Avukat Tutma ve Ücret Ödeme Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik"te hangi hallerde polislerin avukatlık ücretlerinin ödeneceği düzenlendi.
Yönetmeliğin ilk maddesinde amacın, polisin vekalet verdiği avukatının ücretinin Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinden ödenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemek olduğu belirtildi.
Yönetmelikte belirtilen avukatlık ücretlerinin ödenmeyeceği suçlar da "Devletin şahsiyetine karşı cürümler, kaçakçılık, rüşvet, ihtilas, irtikap, zimmet, hırsızlık, dolandırıcılık, ihalelere fesat karıştırma gibi yüz kızartıcı suçlar ve takibi şikayete bağlı suçlardan sanık olan polisin avukatlık ücreti ödenmez" şeklinde sıralandı.
"Önleyici, caydırıcı görev suçu"
Yönetmelikte avukatlık ücretlerinin ödenmesinde gözetilecek hususlar, "Polisin önleyici, caydırıcı, düzenleyici, koruyucu ve/veya adliye ile ilgili görev ve hizmetlerin ifası sırasında veya bu görevinden dolayı sanık durumuna düşmüş olması; sanık polis hakkında kamu davası açılmış olması; sanık polisin isnat edilen suçla ilgili olarak bir avukata usulüne uygun vekaletname vermiş olması; olayın mahiyeti ve kusur derecesine göre bakanlıkça durumunun uygun görülmesi" şeklinde düzenlendi.
Herkes yararlansın
Sanık polisin avukat ücretinin ödenip ödenmeyeceğinin Emniyet Genel Müdürü'nün teklifi ve İçişleri Bakanı'nın onayı ile kesinleşeceği belirtilen yönetmelikte, daha sonra ortadan kaldırılan ücret sınırı da, şu anda ağır ceza mahkemeleri için 550, asliye ceza mahkemeleri için 200 milyon olan avukatlık asgari ücret tarifesinin en fazla 20 katını geçmeyeceği olarak vurgulandı.
Yönetmelikte, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren haklarında yeni dava açılanların yanı sıra, eskiden açılan ve süren davalardan durumları uygun olan polislerin tümünün yararlanacağı da belirtildi.
Bakanlıktan yanıt yok
Bu düzenlemeye göre, Susurluk Çetesi ile Göktepe ve Manisalı gençlere yapılan işkence davalarında polislerin avukatlık ücretleri vatandaşın vergilerinden ödenmiş oldu. Konuyla ilgili İçişleri Bakanlığı'na soru soran İzmir Barosu'na ise 5 Mayıs 2003'ten bu yana yanıt verilmedi.
Bakanlığa gönderdikleri yazıda yönetmelik uyarınca yardım gören polis sayısı, avukatlara ödenen toplam ücret, sanık polislerin mahkum olması halinde bakanlığın avukata ödediği parayı rücu yoluyla geri alıp almadığı ve sanık polislere hangi suç maddelerinden dava açıldığını soran baro halen yanıt bekliyor.(MZ/BB/NK)
