İran'da Perşembe günü (28 Aralık) başlayan hükümet karşıtı gösteriler üçüncü gününde.
İşsizlik ve hayat pahalılığını protesto etmek için düzenlenen gösteriler, hükümeti protestoya dönüşmüş durumda.
BBC Türkçe’de yer alan bigilere göre İran'ın kuzeydoğusunda Meşhed'de başlayıp, Kirmanşah, Reşt, İsfahan ve Kum'a yayılan gösterilere binlerce kişi katıldı. Birçok şehirde çok sayıda kişinin gözaltına alındığı bildiriliyor.
Ekonomiyi protesto ile başladı
BBC Türkçe’de yer alan habere göre gösteriler Perşembe günü ülkenin en büyük ikinci şehri Meşhed'de giderek kötüleşen ekonomik durumu protesto amaçlı başladı. Ülkede işsizlik bu yıl resmi rakamlara göre yüzde 12,4.
Deutsche Welle Türkçe’de yer alan habere göre Meşhed’de perşembe günü başlayan gösterilerde 52 kişi gözaltına alındı.
Hükümeti protestoya dönüştü
DW Türkçe, işsizlik ve hayat pahalılığını protesto etmek için düzenlenen gösteriler, hükümeti protestoya dönüştüğünü belirtiyor.
Gösteriler, cuma günü başkent Tahran ile birlikte diğer kentlerde sürdü. İran medyasına yansıyan haberlerde gösterilerde sadece hükümetin ekonomi politikası ve yüksek fiyatların protesto edildiği bildirildi.
Ancak sosyal medyaya yansıyan videolarda gösterilerde siyasi sloganlar da atıldığı ve ülkeyi yöneten din insanlarının protesto edildiği görüldü. Videolarda "Mollalar utanın, ülkemizi rahat bırakın", “Diktatöre ölüm” ve “Siyasi mahkumlara özgürlük” gibi sloganların atıldığı görülüyor.
BBC Farça Servisi: İranlı yetkililere sürpriz oldu
BBC Farsça Servisi'nden Kasra Naji'nin analizine göre gösteriler İranlı yetkililer için de sürpriz oldu. NAji, Kendiliğinden başlayan, hükümet karşıtı gösterilerin İran Devrim Muhafızları Ordusu ile birçok istihbarat servisinin güçlü olduğu bir ülkede nadir yaşandığını belirtiyor.
“Göstericiler yabancı ülkelerle ilişkileri protesto ediyor ama bunu tetikleyen ülke içindeki memnuniyetsizlik oldu. Zira giderek kötüye giden ekonomi, İran halkını vurdu. BBC Farsça'nın yaptığı bir araştırma, son 10 yılda İranlıların ortalama yüzde 15 yoksullaştığını ortaya koydu.
“Birçokları kamu bütçesinin, Suriye, Yemen ve Irak'taki çatışmalar yerine kendi hayat şartlarının iyileştirilmesi için kullanılması gerektiğini düşünüyor. Bütçenin büyük bir kısmı da Şii İslam'ın dünya geneline yayılması amaçlı propaganda için kullanılıyor.
“Cumhurbaşkanı Ruhani karşıtlarının başlattığı gösteriler kısa sürede kontrolden çıkmış görünüyor, zira birçok şehirde halk sokaklara döküldü.
“Resmi yayın kuruluşu IRIB'in aktardığına göre Cumhurbaşkanı Yardımcısı İshak Cihangiri, gösterilerin arkasında muhaliflerin olduğunu söyledi.
“Cihangiri, ‘Bu ülkedeki bazı olaylar, ekonomik sorunlardan kaynaklanıyor ama bunların arkasında başka bir şey var gibi görünüyor. Bunu yaparak hükümete zarar vereceklerini düşünüyorlar ama karlı çıkanlar başkaları olacak’ diye konuştu.”
Hükümet yanlıları da bugün sokakta
Bugün, 2009 yılında rejim destekçilerinin düzenlediği gösterileri anma amacıyla İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'e destek için de çok sayıda insan da sokaktaydı. Islamic Republic News Agency'de yer alan habere göre gösteriler Tahran başta olmak üzere1 200 toplanma noktası ve 31 ilde gerçekleşti.
Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın yeniden seçildiği 2009 yılındaki seçimlerde hile yapıldığı iddiasıyla protestolar düzenlenmiş hem rejim yanlıları hem rejim karşıtları sokaklara çıkmıştı.
İranlı yetkililer ne diyor?
Fars haber ajansı, Kirmanşah'ta bir grubun kamu mallarına zarar verdiğini ve daha sonra dağıldığını duyurdu.
Tahran valisi, bu tip eylemlere ana yollarda konuşlanan polisin müdahale etmesi gerektiğini söyledi.
Tahran Emniyet Müdürü Muhsin Hamedani, "bu tür eylemlere izin verilmeyeceğini" ve "benzer gösterilerin düzenlenmesi durumunda da polisin sert müdahalede bulunacağını" söyledi.
Meşhed'deki yetkililer protestoların “devrim karşıtı unsurlar” tarafından düzenlendiğini söyledi. Meşhed'de çekilen ve sosyal medyada paylaşılan videolarda göstericilere tazyikli suyla müdahale edildiği görüldü.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin danışmanı Hüsamettin Aşena, twitter hesabından yaptığı açıklamada “Ülke işsizlik, artan fiyatlar, rüşvet, su sıkıntısı, sosyal farklılıklar ve bütçenin eşitsiz dağılımı nedeniyle büyük zorluklarla karşı karşıya” ifadesini kullandı.
İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı İshak Cihangiri ise sert çizgideki politikacıları protestolara yol açmakla suçladı. Cihangiri, ülkedeki ekonomik sorunların Cumhurbaşkanı Ruhani'ye karşı nefret kampanyasını körüklemek amacıyla kullanıldığını söyledi.
ABD'den kınama
ABD hükümeti İran’da göstericilerin gözaltına alınmasını kınadı. ABD Başkanı Donald Trump, twitter hesabından yaptığı açıklamada, Tahran’a İran halkının haklarına saygı gösterme çağrısı yaptı. “Dünyanın bu süreci izlediğini” belirten Trump, “rejimin yolsuzluklarından ve ülkenin varlığının yurtdışında teröre harcanmasından bıkmış” İran halkının barışçıl protestolarıyla ilgili bilgiler aldıklarını dile getirdi.
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada da, İran’da göstericilerin gözaltına alınması kınandı. Bakanlık Sözcüsü Heather Nauert, “Bütün ülkeleri İran halkını ve onların temel haklarını sağlama ile yolsuzlukların sona ermesi taleplerini desteklemeye çağırıyoruz” açıklamasında bulundu. Nauert, İran yönetiminin “zengin tarihi ve kültürü olan bir ülkeyi, şiddet, kan ve kaos ihraç eden haydut bir devlete” dönüştüğünü söyledi. (BK)
