İmece Ev İşçileri Sendikası, ev işçilerinin sigortalanması için çıkarılacak kupon sistemiyle ilgili açıklamasında “Tasarı, ev işçilerinin hukuki statüsüne hiçbir yenilik getirmediği gibi, büyük hak kayıplarına yol açacak düzenlemeler içermektedir” dedi.
“Gündelikçilere emeklilik müjdesi’ şeklinde sunulan tasarının göz boyamak için oluşturulan cilasını biraz kazıdığımızda ise ev işçilerine yönelik ayrımcılıkla ve hak gasplarıyla karşılaşıyoruz” ifadelerine yer verilen açıklamada, Bakanlığın tasarıyı hazırlarken ev işçilerinin taleplerini dikkate almadığı belirtildi.
Sendika, torba yasada maddelerin bu haliyle geçmesi halinde, ev işçilerinin işçilere tanınan tüm haklardan yararlanma, güvenceli-güvenli iş ortamı sağlanması, mesleki standartların belirlenmesi ve kolay sigortalılık hakkının tanınması sorunlarının hiçbirinin çözülmeyeceğini vurguladı.
Sendikanın yasa tasarısına ilişkin eleştirileri şöyle:
* Yasa tasarısı ev işçileri için 10 günden az – 10 günden fazla çalışma ayrımı yapmakta ve 10 günden az çalışanlar için ayrı bir düzenlemeye gitmektedir. Uygulama suiistimale açıktır ve bu haliyle yasalaşırsa kayıtdışını teşvik edecek, kayıtdışı çalışmayı artıracak ve ev işçilerinin mevcut durumunu daha da kötüleştirecektir. 10 günden fazla işçi çalıştıran işverenler fazla prim ödemekten ve sorumluluktan kaçmak için çalışma gününü 10 günden az gösterebilecektir. Bu durumun denetlenmesi ise neredeyse imkansızdır. Ev işçileri için 10 günden az çalışan – 10 günden fazla çalışan ayrımından vazgeçilmelidir.
* 10 günden az çalışma gibi bir düzenleme tüm mevzuata aykırılık teşkil etmekte ve ayrımcılık yaratmaktadır. Bu düzenleme anayasaya, 5510 sayılı kanuna, ILO 189 sözleşmesine ve diğer uluslararası sözleşmelere aykırıdır. 5510 sayılı kanuna göre kişi 1 gün çalışsa bile sigortalı olmalıdır. Tüm diğer işçiler gibi 10 günden az çalışan ev işçisi de işçidir. Sigorta hakkımız çalıştığımız gün sayısına bakılmaksızın güvence altına alınmalıdır. Ev işi iş, ev işi işçidir! Oysa yasa tasarısında “Ev hizmetlerinde bir kişiyi ayda 10 günden az çalıştıranlar işveren sayılmayacaktır” denilmektedir. Halihazırda ev işçilerinin en büyük kısmı bir ev işvereninde 10 günden az çalışmaktadır.
* Tasarıya göre 10 günden çok çalışan ev işçileri için kupon sistemi uygulamasına geçilecektir. Bu durumda işveren işçiye para değil kuponla ödeme yapacaktır ve ev işçisi ücretini bankalardan tahsil edecektir. Ücretini yüzde 2 oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi kesintisi ile alacaktır. Bu durumda prim maliyeti işçi ücretine yansıtılacaktır ve ücretlerin düşmesine yol açacaktır.
* 10 günden az işçi çalıştıran işveren sadece iş kazası ve meslek hastalığı primi ödeyecektir, hastalık ve yaşlılık primlerini ödemeyecektir. Ev işçisi bu sigorta ile sağlık hizmetlerinden ve emeklilik hakkından yararlanamayacaktır. İşçi, eğer isterse kendi primlerini kendisi yatıracaktır. Fakat ev işçilerinin çalışma koşulları, işin düzensizliği ve ücretlerin düşüklüğü düşünüldüğünde hiçbir ev işçisinin kendi sigorta primini yatıramayacağı açıktır.
* Tasarıda işverenlerin ev işçilerinin karşı karşıya kaldıkları iş kazaları ve meslek hastalıklarına ilişkin hiçbir düzenleme yapılmamaktadır. Buna karşın 10 günden az işçi çalıştıranlar işveren sayılmadıkları için iş kazası ve meslek hastalıkları açısından sorumlu tutulamayacaklardır. Tasarı bu haliyle yasalaşırsa ev işçilerinin meslek hastalıkları ve iş kazaları artarak devam edecektir. Bu düzenleme ev işçilerini toz bezi gibi kullanıp işe yaramaz hale geldiğinde kenara atmak demektir.
* Tasarıda geçmişteki hak kayıplarına yönelik hiçbir düzenleme yoktur. Pek çok ev işçisi 10-15 yıldır ev işlerinde çalışmaktadır. Halihazırda sendikamız geçmişe dönük ev işverenlerine ve Sosyal Güvenlik Kurumuna karşı “hizmet tespit davaları” açarak ev işçilerinin haklarını aramaktadır. Geçmiş çalışma sürelerimiz görmezlikten gelinmemeli, üstü örtülmemelidir. Yasal eksikliklerin bedeli ev işçilerine ödetilmemelidir.
* Ev işçilerinin sigortalanmasında 10 günlük veya başkaca herhangi bir kriter kayıt dışını çözmeyeceği gibi kayıt dışına teşvik niteliği taşıyacaktır. Ev işçilerinin sigortalanması sorunu hiçbir kritere bağlı olmaksızın bizzat devlet teşviki ile yapılmak zorundadır. En az beş yıl süreyle sigorta primleri genel bütçeden karşılanmalı ve ev işçileri tüm sigorta kolları kapsamında sigortalı sayılmalıdır. Prim ödeme sisteminin de “kolay sigorta” kapsamında yeniden düzenlenmesi ve kupon veya çek sistemi örnekleri bu yönde değerlendirilmelidir. (ÇT)
