Mardin Artuklu Üniversitesi bünyesindeki Yaşayan Diller Enstitüsü'nde yükseköğretim tarihinde ilk olarak Zazaca yüksek lisans tezi yazıldı.
Enstitüsü Müdürü Prof.Dr.Kadri Yıldırım, Kürtçe lehçelerinden biri olan Kurmancca'ya göre Zazaca'ya pozitif ayrımcılık uyguladıklarını belirtti.
"UNESCO, Zazaca'nın kaybolma tehlikesi geçirdiğini ortaya çıkardı. Mardin Artuklu Üniversitesi olarak Zazaca'ya sahip çıkacağımızı ve bunun için yeterli bir akademik donanıma sahip olduğumuzu ısrarla ifade ettik. Hazırlanan bu yüksek lisans tezi, Zazaca'yı bütün özellikleriyle akademiye taşıdığımızın bir göstergesi."
"Zazaca resmi arşivlere girecek"
Folklor (halk bilimi) dalında tezini Zazaca hazırlayan Nadire Aldatmaz, kaybolup gitmesinden endişe duyulan kültürün bir bölümünü ana diliyle yazma olanağı bulduğunu belirterek "Zazaca tez yazmış ilk kişi olmaktan ötürü çok mutluyum" dedi.
Aldatmaz, birçok kişi tarafından Zazaca ve kültürüne ait bazı öğelerin yazılı metin haline getirildiğini ve günümüze kadar ulaştığını ancak bu çalışmayı bir devlet üniversitesinin çatısı altında yapmanın ve yazılanları resmi arşive dâhil etmenin ayrı bir önem taşıdığına dikkat çekti:
"Dilimizin bölen değil birleştiren bir faktör olarak eğitim dili olmasını diliyorum. Zira eğitim dili olmazsa uzun vadede yaşaması mümkün değil. Bir dilin ölmesi de bir kültürün ve giderek bir halkın ölmesi demektir."
Berxudar be: teşekkürler
Zazaca, Türkiye'de özellikle İç Doğu Anadolu'da (Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu) ve İç Anadolu bölgelerinde ve göç nedeniyle bazı Avrupa ülkelerinde de konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup olan Kuzeybatı-İran dilidir. En çok Dersim, Bingöl ve Elazığ'da konuşuluyor.
Bazı Zazaca kelimeler ve Türkçe karşılıkları:
Namê to çıko?/çıto?/çıçiyo? : adın ne?
Namê şıma çıko?/çıto?/çıçiyo? : isminiz nedir?
Senêna, weşa? / çıturia, wesa? / Tı senina hola ?: nasılsın iyimisin?
berxudar be : sağol, (teşekkür).
Türkiye'nin tek yaşayan diller enstitüsü
Mardin Artuklu Üniversitesi bünyesinde, üç yıl önce kurulan Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü, Türkiye'nin ilk ve tek dil enstitüsü.
Enstitü bünyesinde Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı, Süryani Dili ve Kültürü Anabilim Dalı ile Arap Dili ve Kültür Anabilim Dalı mevcut. Enstitü tarihi Zinciriye Medresesinde faaliyetlerini sürdürüyor. (NV)
