Fotoğraf: New York Times
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın perşembe günü (16 Aralık) açıkladığı asgari ücret, TBMM Genel Kurulunda da tartışıldı. İktidar koalisyonu sözcüleri ve Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 2022 için 4 bin 250 TL olarak açıklanan asgari ücreti "tarihi bir artış" olarak savundular.
AKP'li Bakan Nebati: "Enflasyonun çok, çok üstünde"
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, "Sayın Cumhurbaşkanımız[ın] enflasyonun üstünde değil, çok üstünde değil, çok çok üstünde, yani yüzde 50'lik net bir artışla asgari ücreti açıkladı[ğını]" söyledi.
Bakan "yılbaşından itibaren asgari ücretten alınan gelir vergisi ve damga vergisiyle ilgili çalışma kararı aldıklarını" açıkladı.
AKP'li Elitaş: "Enflasyonu Dolarla ölçmüyoruz ,TEFE yüzde 42"
AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş da açıklanan asgari ücreti "bugüne kadar olmamış" diye niteledi. Elitaş ayrıca "asgari ücret üzerindeki gelir vergisi ile asgari ücretten beyanname verirken alınan harçların da kaldırılması konusunda" yasa değişikliği için çalışacaklarını söyledi. ifadeyi kullandı.
Elitaş, asgari ücretteki artışın dövizdeki artışın gerisinde kaldığına yönelik eleştirilere karşı enflasyonun dolara göre hesaplanmadığını ve "şu anda toptan eşya fiyatlarındaki enflasyonun yüzde 42" olduğunu söyledi.
MHP'li Akçay: "Ülkemiz şartları çerçevesinde hayırlı olsun"
MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, MHP programında asgari ücretten gelir ve damga vergisi alınmaması gerektiğinin yer aldığını hatırlatarak açıklanan asgari ücretin "ülkemiz şartları çerçevesinde belirlendiği"ni savundu.
Muhalefet partileriyse açıklanan asgari ücretin dolar kuruyla ilişkilendirilmemesini eleştirmekte birleştiler.
İYİ Parti'li Dervişoğlu: "Açlık sınırının biraz üstünde"
İYİ Parti Grup Başkanvekili Dursun Musavat Dervişoğlu, Genel Başkan Meral Akşener'in asgari ücretin "4 bin TL'nin altında olmaması gerektiği"ni söylediğinde "dolar kurunun 12.1 TL olduğunu" hatırlattı. Dervişoğlu "Dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 3 bin 194 TL, yoksulluk sınırı ise 10 bin 396 TL'dir," dedi ve ekledi: "Bu asgari ücretle açlık sınırının biraz üstünde, yoksulluk sınırının fevkalade altında bir belirleme yapılmıştır." Dervişoğlu asgari ücretin 5 bin TL olmasını istedi.
HDP'li Oluç: "383 Dolardan 274 Dolara düştü"
HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, 1 Ocak 202'de dolar kurunun 7.37 TL olduğunu hatırlattı. O tarihte asgari ücrete denk gelen ücretin 383 dolar olduğunu söyledi ve ekledi: "Asgari ücret 4 bin 250 TL'ye çıkarıldı. Dolar 15.50 seviyesinde dalgalanıyor. Yani asgari ücret 274 dolar seviyesine düşmüş oldu."
CHP'li Altay: "Yüzde 30 eridi"
CHP Grup Başkanvekili Engin Altay da, "Bu rakam ekim ayında açıklansaydı size teşekkür ederdim. Ama bu rakam geldiğimiz noktada şu demek: 2021 yılının başında asgari ücretli 385 dolar alıyordu. Şimdi bu hesaba göre 5 bin 955 TL olması gerekiyor. Dolar bu seviyedeyken asgari ücretlinin dolar bazında ücreti yüzde 30 erimiştir." dedi.
Elitaş asgari ücretin enflasyon altında kaldığını kabul etti
TBMM'deki tartışmaların en dikkat çekici yanı iktidar partisi AKP grup başkanvekili Elitaş'ın TÜİK tarafından enflasyon hesaplamasında kullanılmamasına karşın toptan eşyada enflasyonun yüzde 42 olduğunu açıklamasıydı. Oysa TÜİK enflasyon hesaplamalarında artık Toptan Eşya Fiyat Endeksi'ni (TEFE) değil, Üretici Fiyat Endeksi'ni (ÜFE) kullanıyor. TÜİK'in kasım raporunda Kasım 2021'de TÜFE'nin önceki yıl aynı aya göre yüzde 54,62 oranında artmış olduğu açıklanıyordu. İktidar partisinin sözcüsü bugünkü açıklamasıyla, gerçekte asgari ücretin enflasyonun altında kaldığını da ikrar etmiş oldu.
Gerçek enflasyon yüzde 115.4 mü?
TÜİK'in enflasyon hesaplamalarının, kullanılan ölçütler dolayısıyla genel olarak gerçekte olduğundan ve toplumun hissettiğinden çok daha düşük sonuçlar vermesi uzun zamandır hem iktisatçılar hem de toplum kesimleri arasında tartışılıyor.
TÜİK'in resmi enflasyon verilerinin en istikrarlı eleştiricilerinden biri olan ABD'li iktisatçı Profesör Steve Hanke asgari ücretin açıklandığı gün Twitter hesabından yaptığı açıklamada "Bugün TCMB'nin 100 bps politika faiz indirimi sonrasında Türk Lirası, 15 TL/USD [paritesinin] altına düştü.Erdoğan'ın irrasyonel faiz oranı fikirleri lirayı batırıyor ve enflasyonu azdırıyor. Benim ölçümüme göre bugün itibariyle yıllık enflasyon insanın aklını başından alacak şekilde yüzde 115.4 -TCMB'nin uyduruk Kasım 2021 resmi oranının 5 kat üzerinde" diye yazdı.
Steve Hanke'nin enflasyon ölçümü
Hanke enflasyon ölçümlerini satın alma gücü paritesi ilkesine dayanan bir yöntem kullanarak gerçekleştiriyor. Bu yöntemle çok yüksek enflasyon oranlarının hüküm sürdüğü ülkelerde enflasyonu dakik bir şekilde ölçebiliyor.
Hanke ve çalışma arkadaşları bu yöntemi uygulayarak akademik literatürde ve yaygın medyada haberleştirilmeksizin kalmış bir çok hiperenflasyon vakasını ortaya çıkarmışlardı. Bunlar arasında 1923 Danzig Serbest Kenti'ndeki hiperenflasyon, daha yakın zamanlarda Kuzey Kore (2011) ve İran'daki (2012) kuşku uyandıran vakalar var.
2012'de Hanke ve Nicholas Krus tarihte gerçekleşmiş 56 hiperenflasyon vakasını belgelediler. Hanke daha sonra 2016 Venezuela ve 2017 Zimbabwe vakalarını da bunlara ekledi.
Hanke, ABD'nin Johns Hopkins Üniversitesi'nde uygulamalı iktisat dersleri veriyor ve Arjantin, Yugoslavya, Arnavutluk, Bulgaristan, Estonya, Litvanya, Bosna-Hersek, Endenozya, Karadağ ve Ekvador'da, özelleştirmeler, para kurullarının oluşturulması ve sermaye piyasasının düzenlenmesi gibi neo-liberal ekonomik ve mali düzenlemelerin gerçekleştirilmesinde yol gösterici roller üstlendi. ABD sermaye çevrelerinin gözde dergisi Forbes'in de düzenli yazarları arasında. (AEK)
