Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin hazırladığı kılavuzu yayınlıyoruz.
Başvurabileceğiniz hukuki yollar nelerdir?
Hukukçu olmayanlar için tavsiyeler:
1) Hukukta haklı olmak yetmez. İspat etmek de gerekir!
2) Lütfen delilleri kaybetmeyin! Video kayıtları, ses kayıtları, fotoğraflar, hastaneye gitmişseniz hastane belgeleriniz, raporlar, tanık beyanları ve olayın gerçekten olduğunu kanıtlayabileceğiniz diğer her şey delil olarak kullanılabilir.
3) Sakın gecikmeyin! Vücudunuzda delil varsa onlar iyileşip, yok olmadan başvuruları yapın! Belgeleri toplayın. Özellikle biber gazı benzeri müdahalelerin derhal belgelendirilmesi gerekir. Vücudunuzda iz varsa, sıcağı sıcağına fotoğrafını çekin. Size yönelik bir fiilin işkence veya kötü muamele olarak kabul edilebilmesi için mutlaka sağlık raporu ile belgelendirilmesi gerekmektedir.
4) Elinizdeki belgelerin mümkünse birer kopyasını yapın, fotokopi çekin. Örneğin dijital kayıtları yedekleyin, fotoğrafı çektiğinizde kendinize e-maille de gönderin.
5) İşlenmediğini bildiğiniz bir suçu, ASLA sanki işlenmiş gibi ihbar etmeyin! Aksi takdirde ‘iftira’ suçunu işlemiş olursunuz ki bunun üç yıla kadar cezası var. Ayrıca amaç intikam almak değil, adaletin yerini bulmasını sağlamak, unutmayın.
6) Aşağıda başvurulabilecek hukuki yollar yer alıyor.
A) Suç duyurusu:
• Mağduru olduğunuz veya işlendiğini bildiğiniz bir suçla ilgili olayın gerçekleştiği yer, İstanbul Avrupa yakasında ise Çağlayan Adliyesi’nde, İstanbul Anadolu yakasında ise iseniz Kartal Adliyesi’nde bulunun. Diğer şehirlerde olay nerede olduysa oradaki adliyede bulunan müracaat savcılığına giderek suç duyurusunda bulunabilirsiniz.
• Suç duyurusunda bulunmak ücretsizdir! (Adliyelerde bulunan Baro Odalarından hazır suç duyurusu dilekçeleri alınabiliyor veya aşağıdakini kullanın)
• Nelerle ilgili suç duyurusunda bulunulabilir?
- Gereğinden fazla güç kullandığı için yaralanmanıza neden olan polisler (illa vücudunuzda bir yara olmayabilir, görünmese de sağlığınıza gelen zararlar yaralanma sayılabilir);
- Size ya da başkalarına saldıran siviller;
- Yüzünüze ya da sosyal medya yoluyla yapılan tehditler;
- Yüzünüze ya da sosyal medya yoluyla yapılan hakaretler;
- Gözaltına alındıysanız: durumun derhal Savcıya bildirilmemesi, haklarınızın hatırlatılmaması, kötü muamele ve gözaltı sürecinde hukuka aykırı diğer hususlar.
• Lütfen dilekçede ayrıntılı biçimde ve kronolojik olarak olan biteni anlatın. Tam olarak ne, ne zaman, nerede oldu? Konuyla ilgili olabilecek her şeyi yazın. Size önemsiz görünen ancak hukuki açıdan suçun niteliğini değiştirecek herhangi bir şey olabilir. Lütfen kızgın olmayan, hakaret içermeyen resmi bir dil kullanmaya çalışın. Suç mağduru genelde olayı yazarken/anlatırken utanır-yazmaktan sıkıntı duyar. Şahsınıza küfredildiyse bu küfrün ne olduğunu açıkça yazın, kötü muamele varsa bunu detayları ile abartmaksızın belirtin.
• Dilekçede işlenen suçun adını veya Türk Ceza Kanunu’ndaki numarasını belirtmenize gerek bulunmuyor. Suçun ne olduğuna savcılıklar karar verecektir. Ancak isterseniz görevi kötüye kullanma, haksız arama, haksız gözaltı, kasten yaralama, tehdit vs. gibi suçları belirtebilirsiniz.
• Suçu işleyen kişinin adını da bilmenize gerek yok. Ancak işlenen suçu mümkün olduğunca detaylı tarif edin ve delillerle destekleyin. Suç duyurusunu, örneğin ‘polis teşkilatı’, ‘hükümet’, ‘medya’ hakkında yapamazsınız. Ama belirli bir kişi, grup, polis, spiker, memur vs. hakkında yapabilirsiniz.
• İstanbul Barosu’nun konuyla ilgili suç duyurusu dilekçesini örnek olarak alabilirsiniz.
• Veya linkteki dilekçe formatını kullanabilirsiniz
B) Diğer şikayet yolları
• Polisin gerçekleştirdiği insan hakları ihlalleriyle ilgili daha genel anlamdaki şikayetlerinizi İçişleri Bakanlığı’nın bu konudaki şikayetler için kurduğu websitesine yapabilirsiniz: https://www.e-icisleri.gov.tr/insanHaklari/basvuru.aspx
• İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nün de polisin uyguladığı şiddetle ilgili bir şikayet yolu var.
• Eğer İçişler Bakanlığı veya Emniyet’e yapılan başvurulardan bir cevap alır ancak bunu tatmin edici bulmazsanız Kamu Denetçiliği Kurumu’na (Ombudsmanlık) başvurabilirsiniz. Keza, bu kurumlara yaptığınız başvurulara 60 gün boyunca cevap alamazsanız, yine Kamu Denetçiliği Kurumu’na (Ombudsmanlık) başvurabilirsiniz.
• Kamu denetçisi, kamu idaresinin hatalı davrandığının kabulü, zararın tazmini, kanunda değişiklik gibi kararlar verebilir. (TT/HK)
