İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün bugün (Çarşamba) yayınladığı brifing'
Brifingde, "işkenceye sıfır tolerans" diyen Türk hükümetinin bunu sağlayabilmesi için bir dizi basit önerinin altı çizildi ve bu politikanın uygulanıp uygulanmadığının ilgili makamlar tarafından denetlenmesi gerektiği kaydedildi.
Örgütün Avrupa ve Orta Asya Direktörü Holly Cartner, "Polis karakollarının kamu denetimine açılmasını sağlamak amacıyla bağımsız gözlemcilerin gözaltı birimlerine ziyaretleri gibi adımlar atılabilir. Bu adımları gerçekleştirmek ayların değil, günlerin meselesidir" dedi.
HRW'un önerileri
Türkiye'nin son dönemde, gözaltında işkence ve kötü muamele kayıtlarını değerlendirerek hazırlanan brifing'deki temel öneriler şunları kapsıyor:
* Savcı ve valilerin polis karakolları üzerindeki denetim yöntemleri ve araştırma sonuçları kamuoyuna açıklanmalıdır.
* Varolan yerel insan hakları kurullarına katılan Baro ve Tabipler Odası temsilcilerinin, bağımsız gözlemci olarak polis karakollarına haber vermeden ziyaretlerde bulunabilmeleri desteklenmelidir.
* Hükümete ve sivil toplum kuruluşlarına bildirilen işkence iddialarına bakanlık seviyesinde idari bir tepki olarak, Ankara, söz konusu polis birimlerine müfettiş göndermeli, polislerin ilgili yasaları, yönetmelik ve genelgeleri uygulayıp uygulamadığını sorgulayıp gereken tedbirleri alarak, bu konuda ilerleme sağlamalıdır.
"Adalet ve İçişleri Bakanlıkları bu önlemleri kısa sürede pratiğe geçirirse, yasalara daha iyi bir uyum birkaç hafta içinde gerçekleşecektir" diyen İnsan Hakları İzleme Örgütü, önerilerin İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Komitesi ile Avrupa Konseyi İşkenceyi Önleme Komitesi`nin tavsiyelerini yansıttığının altını çizdi.
HRW: İşkence devam ediyor; denetim yok
İnsan Hakları İzleme Örgütünün Türkiye'ye ilişkin saptamaları ise şöyle:
* Türkiye`nin Avrupa Birliği'ne aday olduğu 1999'dan beri kabul edilen yasal reformlar, gözaltında kötü muameleye karşı en etkili yasal önlem olan avukatla görüşme hakkını getirdi.
* Gözaltına alınmış birçok kişi ise, polisin, kendilerine avukata danışma hakkını vermediğini ifade etmektedir.
* Geniş kapsamlı bir şekilde denetlenmeyen polis, gözaltında bulunanları bazen dövmekte, tehdit etmekte ve aşağılamaktadır.
* Gözaltındakilerin bir kısmı polis karakolunda sorgulama sırasında, çırılçıplak bırakıldığı, gözlerinin bağlandığı, üzerlerine hortumla su sıkıldığı ya da elektrik akımı verildiğini kaydetmektedir.
* Sadece bu yıl, çok sayıda vatandaş işkence nedeniyle savcılara ve hükümetin insan hakları birimine şikayette bulunurken, diğer yüzlerce mağdur gözaltında kötü muamele nedeniyle yerel insan hakları derneklerine ya da bağımsız tedavi merkezlerine başvurmuştur.
* Bu yılın ilk dört ayında Başbakanlığa bağlı olan İnsan Hakları Başkanlığı'na gözaltındayken işkence ve kötü muamele ile ilgili 50 şikayette bulunuldu.
* Türkiye İnsan Hakları Derneği bu yılın ilk 6 ayında 692 işkence ve kötü muamele vakasını kaydetti.
* Türkiye İnsan Hakları Vakfı'na da Ocak ile Ağustos ayları arasında 597 kişi işkence, kötü muamele ve hapishane koşullarından kaynaklanan sağlık sorunları nedeniyle başvurmuştur.
* Türkiye'nin kendi iç denetim sistemi, bulgularını kamuoyuna açıklamamaktadır.
* Bu durum, denetimin gerçekten yapılıp yapılmadığı, ya da yeterince sorgulayan bir denetleme olup olmadığı konusunda değerlendirme yapılmasını zorlaştırmaktadır.
* Avrupa Konseyi İşkenceyi Önleme Komitesi ziyaretleri dışında, karakollar için bağımsız bir gözlem yoktur. Bu komite, her yıl sadece birkaç polis karakolunu ziyaret etmesine rağmen, yasalara uyum konusunda yavaş davranıldığı ve kötü muamelenin devam ettiğini ortaya koymaya devam etmektedir.
6 Ekim yaklaşıyor
"Türkiye`deki insan hakları uygulamaları özellikle bu dönemde inceleme altında" diyen İnsan Hakları İzleme Örgütü, 6 Ekim'de Avrupa Birliği Komisyonu'nun Türkiye`nin Avrupa Birliği'nin üyelik kriterlerine uyumu konusunda, insan hakları alanında kaydedilen önemli adımları da inceleyen bir rapor yayınlayacağına dikkat çekiyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Türkiye ve Orta Asya Direktörü Cartner bu bakımdan "Polis karakollarının iyi denetimi Türkiye'ye her açıdan kazanç sağlayan bir öneridir" görüşünü ifade ediyor.
Cartner, "Etkili denetim mekanizmaları işkenceyi caydıracaktır. Bu durumdan sadece gözaltındakiler değil, Ankara da, Avrupa Birliği'ne yanlış uygulamaların sona ermesi için gereken her adım atmaya hazır olduğunu göstererek yararlanacaktır" diyor. (YS/BB)
