Halkların demokratik Partisi (HDP) Sözcüsü Osman Baydemir, referandum sürecinde ve oylama günü yaşanan baskı ve ihlallere ilişkin raporu açıkladı.
“Cumhuriyet tarihinin çok partili sisteme geçişinden bugüne değin, demokratik meşruiyeti çok tartışmalı aynı zamanda en şaibeli referandumun geride bıraktık” diyen Baydemir “Gizli oy ve açık tasnif ve serbestiyetlik ilkesinin de yurttaşın elinden alınmış olması ve son olarak da YSK kararı sebebiyle referandumun mutlaka iptali gereklidir” diye konuştu ve ekledi:
“Referandum eşit olmayan koşullarda gerçekleşti. Oy sayma prosedüre aykırı gerçekleşti. Her aşamada uluslararası standartlar çiğnendi ve en baskıcı referandum olarak tarihe geçti. 1982 referandumunda hangi baskıları uyguladıysa biz kat ve kat fazlasını yaşadık. Şükürler olsun ki onca baskıya rağmen Kürtler onuruna sahip çıktı. Kürtler Hayır’ın büyümesine büyük katkı sunarak en büyük fedakarlığı ortaya koyan aktörlerden bir tanesi oldu.”
"Anayasa paketi içerik olarak geçersizdir"
67 sayfadan oluşan raporu Baydemir özetle şöyle aktardı:
* Bu paket Kürtleri, emeği, kadını yok saymasıyla, tekçiliğiyle, denge denetleme sistemini yok etmesiyle; yasama, yürütme yargı bağımsızlığını ortadan kaldırmasıyla içerik olarak geçersizdir.
* Tasarı parlamentoya geldiği dönem, tartışmaları kamuoyundan gizlendi, yayın yasağı getirildi. parlamentoya gelene kadar imzacısı olan parlamenterler bile içerikten bihaberdi. Komisyon aşamasında, ve genel kurul aşamasında eş başkanlarımız ve 13 milletvekilimiz tutukluydu.
"İhlaller daha parlamentoda başladı"
* Gizli oy açık tasnif ilkesi paket daha parlamentodayken ihlal edildi. Kabinde, perde arkasında kullanılması gereken oylar dışarıda kullanıldı.
* Paket geçtikten sonra OHAL ve sıkıyönetim koşularında referanduma gittik. Daha referanduma gitmeden, iki yıldır bu paketin herhangi bir engel ve bir demokratik muhalefetle karşılaşmaması için, içeriğinin açığa çıkmaması için önlem mekanizması oluşturuldu. 17 TV, 63 gazete, 2 bin 614 sendika, vakıf kapatıldı.
* Gözaltına alınan 11 bin kişiden 5 bini tutuklandı. 38 il eş başkanı 98 ilçe eş başkanı tutuklandı. Şu an 28 il başkanı 89 ilçe eş başkanı mahpus. 750 il ve ilçe yöneticisi tutuklandı, 82 belediyeye kayyum atandı, 85 belediye eş başkanı tutuklandı, kayyum atanan tüm belediyelerin kaynakları evet kampanyası için kullanıldı.
* Devlet bütün kaynaklarını, olanaklarını evet kampanyası lehine; hükümet, bakanlıklar, valilikler, kaymakamlar eliyle kullandı. Fırsat eşitliği tamamen ortadan kaldırıldı.
"TRT'de HDP'ye sıfır dakika"
* Mart ayında 17 ulusal kanala baktığımıza evet kampanyası yürütenler 830 saati aşkın canlı yayınlarda propaganda yapma imkanı buldular. Bize düşense sadece 58 dakika. TRT’de 6 bin 625 dakika “evet” kampanyasına ayrıldı, HDP ise hiç yer almadı.
* 16 Nisan gününe kadarki 85 günde, günde ortalama 29 kişi gözaltına alındı, günde ortalama 5 kişi tutuklandı yani 2 bin 165 HDP’li gözaltına alındı, 429 kişi tutuklanmış oldu. 155 kişi fiziki saldırıya maruz kaldı.
* Vekiller kampanya yürütürken gözaltına alındı. Yüksekova’da miting alanı değiştirildi, kentin 5 km uzağındaki bir alana alındı ve o gün toplu taşıma araçlarının kontağı sürücülerden alındı.
Muhtarlara tehditler
* Urfa’da, Şırnak’ta, Muş’ta yetkili muhtarlara “senin 1 Kasım’da 7 Haziran’da köyünden çıkan oy bu, senin kızın öğretmen inşallah başına bir şey gelmez, inşallah işinden olmaz” dedi. Kimi yerlerde kaymakamlar toplantı yaptı muhtarlarla ve “hayır demek devlet düşmanlığıdır” dedi. Kimi yerlerde “hayvanlarınız meraya çıkamayacak” tehdidinde bulundu.
* Seçim şarkımız “Bêjin Na” yasaklandı. Yasaklandı ama bu halk tüm bu zulümlere na, hayır, la nê demeyi başardı. Meclis’te 3. büyük siyasi partinin posteri yasaklandı. Biz mitinglerimizde eş genel başkanlarımızın posterini asamadık.
* Urfa, Van, Hakkari gibi pek çok şehirde 10 Mart - 8 Nisan arası tüm mitingler, basın açıklamaları yasaklandı. Yerel çalışanlarımızdan kim harekete geçse gözaltına alındı.
"2 bin 200 sandık adayımız kuraya girmeden reddedildi"
* 140 sandık başkanımız kötü ünü var gerekçesiyle kabul edilmedi. İlçe Seçim Kurulu, üyelerimize “bakın başınız belaya girecek” denildi. Tehdit edildiler. 2200 adayımız daha kuraya girmeden reddedildi.
* 8 Mart, Newroz ve 15 Şubat; kampanyanın yoğun yürütüldüğü aylarda operasyon adı altında bin 92 kişi gözaltına alındı, 203 kişi tutuklandı. Bu kişilerin tamamı kampanyayı yürütecek olan arkadaşlarımızdı.
"Gizli oy açık sayım ilkesi yerle bir"
* Gizli oy açık sayım ilkesi yerle bir edildi. HDP müşahitlerinin sandık başına erişimi engellendi, köylere sokulmadı, kadınlar yerine oy kullanıldı, muhtar eliyle oy kullandırıldı. 3 milyon oyun kullanıldığı Avrupa’da YSK kararıyla HDP müşahitlerinin ve sandık kurulu üyelerinin oy kullanma işlemine nezaret etmesi engellendi.
"Sandıklarda Hayır'ın hakkını savunacak kalmadı"
* Baydemir, gazetecilerin sorusu üzerine HDP müşahitlerinin alınmadığı sandıkların 18 ilde olduğunu, bu illerde AKP ve HDP oyları olduğundan CHP’li müşahitlerin de bulunmadığını belirterek “Hayır’ın hakkını savunacak müşahit sandık kurulu görevlisi yoktur. Bizim de olmamız engellenmiştir” dedi.
* Muş’un Çatbaşı köyünde muhtar her seçmenle birlikte kabine girdi, Eleşkirt’in Toprakkale köyünde açık oy kullandırıldı, Bitlis’in Ovakışla köyünde oy kullanmaya giden yurttaşlar GBT kontrolüne tabi tutuldular, Eleşkirt’te muhtar ve korucular kadınlar yerine oy kullandı. Siverek’in Çığrı köyünde silah zoruyla oy kullanıldı.
* Muş Hasköy’de bir okulda çekilen kalaşnikoflu fotoğraf raporumuzun özetidir.
"Tezgah planlandı"
* Milyonlarca mühürsüz oy kullanılmış. Geçersizdir. Yasa açık ve nettir. Seçim kurulu iki satırlık bir duyuruyla bu oyların geçerli sayılacağını ifade etmiş. Bu bir tezgahtır. Eğer hile, baskı zorla ve cebirle hayır yüzde 50’nin altına indirilememiş olsaydı mühürsüz oy pusulaları iptalin gerekçesi yapılacaktı. Bu tezgah önceden planlanmıştı.
* Son birkaç gün kala seçim sonuç tutanağında olması gereken kimi veriler ve sorular tutanaktan çıkarılmış. Örneğin seçim kurulundan kaç tane zarf alındı sorusu çıkarılmış. Ve üstelik pek çok sandıkta yetersiz pusula gitmiş. Ama bunu tespit edemiyorsunuz çünkü bunu tespit etmeyi sağlayacak soru tutanaktan çıkarılmış.
"24 milyonun dışlanmayacağı bir Anayasa""
Bugünden itibaren bu ülkenin en acil ihtiyacı yeni bir anayasadır” diyen Baydemir, “Bu yeni başlangıçta HDP olarak her katkı sunucu tavrı sunmaya hazırız. 24 milyonun dışlanmayacağı yeni bir mutabakatı bu ülke acilen gündemine almalıdır” diye konuştu.
Baydemir, gazetecilerin sorusu üzerine Anayasa Mahkemesi ve sonrasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne gideceklerini söyledi.
HDP’nin “16 Nisan Anayasa Değişikliği Halkoylaması (Referandum) Sürecinde HDP’ye ve “Hayır” Çalışması Yürütenlere Baskılar” başlıklı 67 sayfalık raporuna bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
