* Fotoğraf: Yeni Yaşam Gazetesi
İran'da 22 yaşındaki Jîna Mahsa Amini'nin "ahlak polisi" tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesiyle başlayan protestolar, İran'ın pek çok kentinde 17 Eylül tarihinden bu yana devam ediyor.
Türkiye'den 357 sanatçı, aydın ve hak savunucusu, protestocuların karşı karşıya kaldığı gözaltı, tutuklama ve ağır ceza taleplerine karşı bugün (14 Kasım) ortak bir açıklama yayınladı. Hak savunucuları, "İran'daki kıyıma, gözaltı ve tutuklamalara, idam cezalarına hayır diyoruz" dedi.
Ülkede yaşananlar karşısında "İran halklarının özgürlük, eşitlik ve demokrasi taleplerinin yanında olduklarını tüm dünyaya duyuran" hak savunucuları, imzaladıkları ortak bildiride şu talepleri dile getirdi:
- İran halklarına yaşatılan acıların bir an önce sona ermesini, rejim tarafından sürdürülen devlet şiddetinin derhal durdurulmasını,
- Gözaltı ve tutukluların hemen serbest bırakılmasını;
- Kadınların eşit, özgür bireyler olarak yaşam haklarının dokunulmaz olduğunu ve giyim kuşamlarını belirleme haklarının tartışmamız acilen tanınmasını;
- En kısa zamanda tüm tarafların eşit, özgür bir biçimde yer alacağı adil ve demokratik bir seçimin uluslararası heyetlerin gözetiminde organize edilip gerçekleştirilmesini istiyoruz.
"Tutuklular için idam cezası isteniyor"
İnsan Hakları Derneği'nin (İHD) çağrısıyla 357 hak savunucusunun imzaladığı ortak bidiriden öne çıkan diğer noktalar şöyle:
"İran'daki İslami rejim, özellikle kadınlar üzerinden toplumu baskı altına almayı sürdürüyor. Örtünme, hicap ve ahlak gerekçesiyle kolluk güçlerine verilen ölçüsüz şiddet emri, can almaya devam ediyor.
"İran'dan gelen bilgiler ne yazık ki ülke genelinde, demokrasi, temel hak ve özgürlükler açısından çok ağır bir süreç yaşandığını gösteriyor.
"Mahsa Amini'nin ölümünden bu yana hız kesmeyen protestolara katıldıkları için öldürülenlerin 400 kişiyi aştığı ve bu sayının önemli bir bölümünün çocuklar ve gençlerden oluştuğu bildiriliyor.
"Tutuklanan insan sayısı 15.000 kişiyi aşmış durumda. Çok sayıda kayıp bildirimi var. Tutuklular için idam cezası isteniyor.
"Parlamento kararı kaygılarımızı arttırdı"
"Üniversiteler kapalı, eğitim büyük ölçüde durmuş durumda. İktidar propagandası yapan medya vb. faaliyetler hariç, kültür-sanat, sinema üretimi de yasaklı. Cafer Penahi ve Muhammed Resulof başta olmak üzere pek çok sanat-edebiyat insanı, aydın cezaevinde.
Gözaltılar hızla tutuklamalara, tutuklamalar 'Allah'a ve İslam'a karşı gelmek' suçlamasıyla hızla davalara dönüşüyor.
"Örneğin, İranlı Kürt rap sanatçısı Saman Seydi, protestoları organize ettiği gerekçesiyle 10 dakika süren bir yargılama sonucunda idama mahkum edildi. Yine Lezbiyen oldukları gerekçesiyle LGBTİQ+ aktivisti iki kadın, Zahra Sedighi Hamedani ve Elham Chubdar idama mahkum edildiler.
"Bu arada İran İslami Şura (Parlamento) üyesi 290 vekilden 227'sinin Yargıtay Başkanı Mohseni Ejej'iye, yetkililer ve yargının, İslam Devletine karşı teröre kalkışanlara merhamet göstermemesini ve protestocuların en yüksek cezalara çarptırılmalarını talep eden ortak imzalı mektubu, idam cezasına ve olası idamlara karşı kaygımızı arttırmıştır."
İmzacılarA. Gökhan İlbay, Abdullah Zeydan, Abuzer Aslan, Ali Açan, Ali Altınipek, Ali Bıdık, Ali Gökkaya, Ali İmer, Ali Saygılı, Ali Rıza Karslı, Aliye Yıldırım, Alişan Şahin, Adnan Vural, Alev Er, Alev Özgür, Ahmet Bal, Ahmet Balkan, Ahmet Demir, Ahmet Demirdöğdü, Ahmet Dindar, Ahmet Söyleyici, Ahmet Telli, Ateş Aktaş, Ahu Öztürk, Akın Birdal, Aslı Alpar, Atilla Atlı, Atilla Dirim, Atilla Keskin, Atilla Kılıç, Attila Durak, Avni Kalkan, Aylin Hacaloğlu, Aydemir Çimen, Ayşegül Devecioğlu, Ayşe Erzan, Ayşe Günaysu, Ayşe Gözen, Ayşe Panuş, Ayşe Turan, Azra Güllüpınar, Bahadır Demircan, Banu Savaş, Baskın Oran, Bayram Ali Altuğ, Bayram Atakul, Bayram Kaya, Belkıs Kahraman, Berna Nemli, Besriye Tekgür, Birsen Çelen, Bülent Atamer, Can Irmak Özinanır, Cansu Karyemez, Cahit Akçam, Cengiz Arın, Celal Korkut Yıldırım, Celal Ünsal, Cemil Aksu, Cumhur Yavuz, Çiğdem Camkıran, Davut Zerey, Delil Akcan, Deniz Erdoğdu, Deniz Salmanlı, Denizer Şanlı, Derviş Ateş, Derya Emrem, Dilek Yıldız, Dilşat Gökçe, Doğan Özkan, Durak Yılmaz, Dünya Ekrem, Ekrem Altınkaya, Elçin Aktoprak, Elçin Öz, Elif Aytaç, Elif Bulut, Elif Ergezen, Emel Akal, Emel Uzman, Emin Alper, Emine Aydoğdu, Emine Uşaklıgil, Emirali Türkmen, Engin Güleser, Ercan İpekçi, Eren Keskin, Erol Bektaş, Erol Önderoğlu, Erol Tunç, Ergin Cinmen, Eser Budak, Eşref Kiraz, Eylem Arzu Kayaoğlu, Fadime Göksügür, Faik Akçay, Fatih Aydın, Fatin Kanat, Fatma Diyarbakırlıoğlu, Fatoş Akagündüz, Ferhat Tunç, Fethiye Çetin, Fethiye Esertürk, Feyha Karslı, Feyzi Evrensel, Fikret Başkaya, Fikret Melih Çolakoğulları, Fikret Reyhan, Filiz Kardam, Filiz Kerestecioğlu, Filiz Kurşun, Fuat Kumruaslan, Fuat Yurtsever, Fulya Önay, Gencay Gürsoy, Gönül Göner, Gül Erdost, Gül Toral, Gülay Sezer, Gültekin Koçdemir, Gülseren Yoleri, Gürhan Ertür, Güvenç Baran, Halil İbrahim Aydın, Halim Bulutoğlu, Hamiyet Akkaya, Hasan Hüseyin Güneş, Hacer Elçin, Hatice Akpınar, Hatice Ayas, Hatip Şengül, Havva Özcan, Haydar Üstündağ, Hayri Erdoğan, Hayri Volkan, Hıdır Özpınar, Hülya Saruhanoğlu, Hüseyin Aygül, Hüseyin Aykol, Hüseyin Demirkan, Hüseyin Esertürk, Hüseyin Gökoğlu, Hüseyin Ocak, İ. Halit Elçi, İbrahim Çakır, İbrahim Gürbüz, İbrahim Küreken, İhsan Seylan, İnci Altürk, İrfan Aktan, İshak Kocabıyık, İsmail Beşikçi, İsmet Hüsrevoğlu, İsmet Yalçınkaya, İsrafil Demir, İzzet Eray, Jini Güneş, Kamil Tekin Sürek, Kamuran Türker, Kayhan Hacıoğlu, Kayhan Taşkent, Kaygısız Budak, Kemal Avcı, Kenan Kırkaya, Kiraz Biçici, Leman Kiraz, Leman Yurtsever, Levent Tüzel, Lusin Dink, M. Akif Yılmaz, M. Celil Altınbilek, Mahfuz Güleryüz, Mahmut Alınak, Mahmut Konuk, Mahmut Temizyürek, Makbule Öztürk, Mazlum Çimen, Mebuse Tekay, Melike Aslan, Mehmet Ferit Aka, Mehmet Kaya, Mehmet Onur Yılmaz, Mehmet Özer, Mehtap Köksal, Mehtap Sert, Melek Köni, Melek Taylan, Mercan Tuğal, Meriç Demiray, Mert Fırat, Meryem Göktepe, Mesut Özdil, Metin Avdaç, Metin Karausta, Metin Serdar, Mevlüt Ülgen, Mine Nazari, Muhabat Akın, Mukaddes Alataş, Mukaddes Şamiloğlu, Murat Bilhan, Murat Çelikkan, Murat Çepni, Murat Yılmaz, Mustafa Durmuş, Mustafa Dursun, Mustafa Kara, Mustafa Karabudak, Mustafa Kartal, Mustafa Kemal Demirışık, Mustafa Kurnaz, Mustafa Özcan, Mustafa Yıldız, Münevver İltemur, Münnever Ünsal, Naci Akıncı, Nebil Birtek, Necat Turan, Necmiye Alpay, Nejat Taştan, Nejla Kurul, Nergiz Savran Ovacık, Neslihan Çıtlak, Nesrin Nas, Nesteren Davutoğlu, Nevzat Karakış, Nezihe Bilhan, Nil Mutluer, Nimet Tanrıkulu, Nur Çiğdem Tezel, Nuray Çevirmen, Nurşen Yıldırım, Nurten Dayanan, Nusret Gürgöz, Nüve Gönültaş, Osman Doğan, Osman Filiz, Osman Kılınç, Osman Konukçu, Oya Akıncı, Oya Işıl Çuhadar, Önder Özdemir, Önder Tekin, Özcan Alper, Özçelik Pakman, Özder Gök, Özgür Balcı, Özlem Berkit, Özlem Temizel, Öztürk Türkdoğan, Pakize Sinemillioğlu, Rafet Fahri Semizoğlu, Ragıp Camuşcu, Rahşan Anter, Ramazan Türe, Reyan Tuvi, Rezzan Öz, Roni Margulies, Ruhi Koç, Saadet Erkuş, Sabahat Yavuz, Sabiha Balık Apaydın, Sabri Dokuzoğuz, Sait Gökalp, Satı Hasdemir, Sakine Sevim Düzgün, Sedat Kesim, Sedat Şenoğlu, Sefa Öztürk, Seher Erol, Selahattin Okçuoğlu, Selda Taşkın, Selma Esen, Semih Aydemir, Semra Baysal, Semra Somersan, Sen Süer Engelli, Seracettin Sokat, Serdar Keskin, Serhan Safatlı, Serkan Acar, Serkan Öcal, Sezai Kanbolat, Sezai Sağıroğlu, Seval Öncel, Sevil Turgut, Sevinç Koçak, Seyidali Şener, Sibel Özbudun, Sibel Öztürk, Sinan Aktaş, Sinan Erdal, Songül Tunçdemir, Suat Türkmen, Sultan Tekinarslan, Süleyman Tenekeci, Süreyya Karacabey, Süreyya Köle, Ş. Özgür Candan, Şaban Değirmenci, Şaban Sadi, Şebnem Aktolga, Şebnem Oğuz, Şebnem Ungan, Şengün Kılıç, Şengül Tokyol, Şenol Karakaş, Şevin Kaya, Şevket Ünal, Şükrü Alaçam, Şükrü Cenikli, Şükrü Erbaş, Taner Bolcan, Tatlıgül Gül, Temel Demirer, Timur Karçaaltuncaba, Tufan Taştan, Tuğba Kahraman, Turgut Aydın, Turgut Oktay Morkoç, Tülin Çelik, Tülin Özşavluğ, Uğur Aker, Uğur Eraslan, Ümit Can Akbulut, Ünal Karasu, Vedat Bulut, Vedat Karabulut, Vedat Ulus, Veli Saçılık, Veli Yangın, Vezir Coşkun Parlak, Viki Çiprut, Yalçın Ergündoğan, Yalçın İrizalp, Yahşi Karamollaoğlu, Yasemin Dora, Yener Turan, Yıldız Önen, Yılmaz Demiral, Yusuf Elmacı, Yusuf Kırmızısakal, Yusuf Köse, Yücel Tunca, Yüksel Karabulut, Zehra Şenoğuz, Zeynep Akıncı, Zeynep Baran, Zeynep Ürendem Kılıç, Zeliha Altuntaş, Zişan Kürüm, Ziya Halis, Ziya Özder, Ziya Uncu |
(SD)