* Fotoğraf: tulamsas.com.tr
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı TCDD, Eskişehir’de Tepebaşı ve Odunpazarı ilçe sınırlarında yer alan 123 hektarlık kendi arazisi üzerinde imar değişikliği planı için ihale süreci başlattı.
İhalesi bugün gerçekleşecek planın içine aldığı 123 hektarlık arazide, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi (TÜLOMSAŞ) tesisleri, tarihi gar binası, demiryolları lojmanlarının yanı sıra bir yüksekokul ile bir ortaokul, bir devlet hastanesi, bir halı saha ve bir spor salonu, açık ve kapalı düğün salonu, misafirhane, demiryolları ve devrim otomobili müzesi bulunuyor.
Sendikalar, sivil toplum örgütleri ve Eskişehir halkı ise, TCDD ve TÜLOMSAŞ arazilerinin geleceğinin Eskişehir’deki belediyeler ve Eskişehir halkının görüşleri de alınarak işbirliği içinde belirlenmesinden yana.
İmar değişikliğine kim, ne diyor?
“Şehrin kimliğine uymayan binalar istemiyoruz”
İhale kararını Meclis gündemine de taşıyan CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, şunları söylüyor:
“Eskişehir halkının kaygıları ortak. Bu alanda yapılan imar değişikliği planı ile Eskişehir’imizle bütünleşmiş 126 yıllık TÜLOMSAŞ’ın 500 dönümlük arazilerinin ranta açılmasından korkuyoruz. Türkiye’nin dört bir yanında tarihi binaların nasıl sahipsiz bırakıldığını, peşkeş çekildiğini biliyoruz.
“Eskişehir Hat Boyu üzerinde yapılan çalışmayı gördük. TCDD’nin Eskişehir’de bugüne kadarki tartışmalarda aldığı pozisyon, şehrin geleceğine bakışı bizleri kaygılandırıyor. Eskişehir’de tarihi gar binası ve çevresinde Eskişehir kimliği ile uyuşmayan binalar yapılmasını istemiyoruz.
“Bizler nasıl ki Alpu’da verimli topraklarımız üzerine yapılmak istenen kömürlü termik santral için direndiysek bu tarihi alanların ranta açılma planlarına karşı da direneceğiz. Eskişehir’imizin ‘Demiryolcu kenti’ kimliğinin yok edilmesine de izin vermeyeceğiz.”
“Ranta açmak şehre en büyük kötülük olacak”
İmar değişikliği amacıyla ihaleye çıkılan alanın Eskişehir’in en değerli yeri olduğunu söyleyen Atatürkçü Düşünce Derneği Başkanı Azmi Kerman ise kaygılarını şöyle aktarıyor:
“TÜLOMSAŞ tesisleri ve diğer yapıların imar değişikliğinden sonra işlevlerinin ne olacağı, yapılaşmaya açılıp açılmayacağı konusu belirsizliğini korumaktadır. Bu tesislerin plan değişikliğinden sonra yapılaşmaya bir anlamda ranta açılması bu kente yapılabilecek en büyük kötülük olacaktır.
“İşin diğer bir boyutu, Demiryollarının simge kenti olan Eskişehir, Cumhuriyetimizin kadim bir kentidir. Bu tesisler ürettikleri ile Ulasal Kurtuluş Savaşımızın kazanılmasına önemli katkılar sağlamıştır. Cumhuriyetimizin ve Demiryollarının tarihinin yattığı bu tesislerin tarihle olan bağlarından asla kopartılmamalıdır.”
“Sonu Haydarpaşa gibi olmasın”
İnşaat Mühendisi Zeki Ader:
“Bizler Ankara’daki Gar binasının bir kısmının Medipol Üniversitesi’ne nasıl peşkeş çekildiğini biliyoruz. Tarihi Haydarpaşa Gar binasını yalnızlaştırıldı. Otel ya da AVM yapılması gündemde. Şimdi de gözlerini Eskişehir’deki arazilere diktiler” dedi.
“Bir hafıza yok edilmek isteniyor”
Demiryol Meslekokulu Mezunları Derneği Başkanı Caner Yurdoğan:
“Lokomotiflerin revizyonu, bakımı, onarımı, üretimi bunların tamamı TÜLOMSAŞ’ta yapılmakta. Burada sadece rant değil, bir hafızanın yok edilmesiyle ilgili de mücadele var. Demiryol Meslekokulu siyasi bir kararla nasıl kapatıldıysa, burada da demiryol hafızanın silinmesi hedefleniyor.”
“Demiryolu emekçileri kaygılı”
Eskişehir Kent Konseyi Başkanı Nuray Akçasoy:
“Bu yapılan imar değişikliği planı ile daha önce yapılan kaçak yapılaşma da meşrulaştırılmak isteniyor. Eskişehir’in geleceği için Kent Konseyi olarak mücadelemizi sürdüreceğiz.”
İyi Parti İl Başkanı Mehmet Ektaş:
“TÜRASAŞ’ın oluşmasıyla birlikte TÜLOMSAŞ Genel Müdürlüğü ortadan kaldırılarak kendi içinde küçük bir yapıya dönüştürüldü. Şimdi de yavaş yavaş bu yapı daha da küçültülmek isteniyor. Eskişehir’de demiryolu emekçileri kaygılı.
TÜLOMSAŞ hakkında
Eskişehir merkezli, TCDD'nin bağlı ortaklığında yarı-özel lokomotif üreticisi anonim bir şirket olan Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi (TÜLOMSAŞ), TCDD'nin ihtiyaçlarını karşılamak üzere lokomotif, demiryolu bakım aracı, bojili yük vagonu, çeşitli tipte dizel motor, alternatör ve cer motoru üretiyor.
Eskişehir’in sanayisi için büyük önem taşıyan ve 126 yıllık geçmişle raylı sistemlerin üretiminde büyük bir tecrübeye sahip olan TÜLOMSAŞ, 1894’te Almanya İmparatorluğu tarafından Berlin-Bağdat Demiryolu'nun Anadolu'dan geçen hattındaki buharlı lokomotif ve vagon ihtiyacını karşılamak üzere Anadolu-Osmanlı Kumpanyası adı ile kurulmuştu.
Lokomotif kazanları tamir için Almanya'ya gönderilse de diğer parçalar ithal edilerek bu atölyede tamir ediliyordu.
1957’de Eskişehir'deki bir parkta iki durak arasında çalışmak üzere iki adet ufak buharlı lokomotif üretildi. Ertesi yıl atölyenin adı Eskişehir Demiryolu Fabrikası olarak değiştirildi. 1961’de, 70 km/h hız yapabilen ilk yerli buharlı lokomotifi Karakurt üretildi.
1960’ta ilk yerli otomobil olan Devrim, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in talimatıyla Eskişehir Demiryolu Fabrikası'nda üretildi. Fabrikanın adı 1970’te “Eskişehir Lokomotif ve Motor Sanayii Müessesesi” (ELMS) oldu. Bu dönemlerde Fransız ve Alman şirketlerin lisansları kullanılarak lokomotifler ve motorlar üretildi.
ELMS, modernleşen finansal anlayışla birlikte 1986'da TCDD'nin bağlı ortaklığında yarı-özel bir anonim şirket hâline getirildi ve TÜLOMSAŞ adını aldı. İlerleyen yıllarda ABD ve Japonya firmalarıyla da lisans antlaşmaları yapılarak teknoloji transferi yapıldı. Böylece 1994’te ilk yerli dizel hidrolik manevra lokomotifi üretildi. (TP)
