Bazı cinsel istismar türleri "normal" kabul edilir ve yer yer onların travmatik olarak tanımlanmayabileceği ileri sürülür. Açıklanması ve ispat edilmesi zor olan evlilikte tecavüz, bu tür "mazeretli" cinsel istismar örneklerinden birisidir.
Evlilik içinde cinsel istismar konusunu, istismar eden, edilen ve danışmanlık yapanlar için çelişkiler taşıyan bir cinsel istismar türü olması nedeniyle seçtim. Sevgili tecavüzünü bu yazıda ele almayacağım.
"Randevu tecavüzü","yakın ilişkide şiddet" gibi adlar da verilen eş cinsel istismarı; sevgili, eş veya eski sevgilinin zorlaması ile gerçekleşen ilişkilerdir. Evlilikte kadının rızası olmadan eşinin cinsel ilişkide bulunması ve bunu zor ve şiddet kullanarak gerçekleştirmesi, onu istenmeyen cinsel davranışlara zorlaması, fuhşa zorlaması, cinselliğin bir cezalandırma yöntemi olarak kullanılması gibi davranışlar, eş cinsel istismarı örnekleri arasında sayılabilir.
Sıklık: Konunun öncüsü, feminist sosyolog Diana Russell'dır (1982). Russell Boston'da (1992) halen evli /yaşamının bir devresinde evlenmiş olan kadınlarda eş tecavüzü öyküsünü araştırmış ve kadınların 1/7 ile 1/10'unun eş tecavüzü yaşadığını ve tecavüzün çoğul olduğunu bildirmiştir. Kadınların yarısı, eş tecavüzünün yirmiden fazla olduğunu bildirmiştir. Eşlerinin fiziksel şiddetine maruz kalan kadınlarda eş tecavüzüne iki kat daha fazla rastlanmaktadır.
Türkiye'de durum: Savaş (2003), Adana'da evli kadınların yüzde 18'inin cinsel ilişkilerinin sürekli olarak zorla gerçek-leştiğini belirtmiştir. Ayrıca, bu kocaların yüzde 8'inin aşın kıskanç olduğunu ve cinsel şiddete maruz kalan kadınların tümünün ileri derecede fiziksel şiddete de maruz kaldığını ekler. Yüksel ve Dişçigil'in (2004) çalışmalarında, İstanbul'da bir psikiyatri polikliniğine başvuran kadınların eşlerinin şiddet kullanıp kullanmadığı ve ne tür şiddet kullandığı araştırılmıştır. Fiziksel şiddet yaşadığını bildiren her beş kadından biri aynı zamanda cinsel ilişkiye zorlandığını bildirmiştir. İlkkaracan (2001), Güneydoğu Anadolu'da yaptığı taramada, evli kadınların yarısının fiziksel şiddet, bunların yarısının da aynı zamanda eş tecavüzü yaşadığını ve eğitim düzeyi yükseldikçe şiddet oranının düştüğünü belirtir.
Kadına yönelik şiddet bir sağlık sorunudur. Cinsel saldırılar ruh sağlığını etkiler; travma ile ilişkili ruhsal sorunlara neden olur. Adını koymadığınız bir durumu sorun olarak tanımlayamazsınız:
Kadınlar: Kadınların yaşadıkları cinsel şiddeti uygulayan kişi eşleri olduğunda çoğunlukla kendilerini tecavüz mağduru ve eşlerini "tecavüzcü" olarak adlandırmadıkları görülmektedir. Tecavüze tecavüz denmemesinin, tecavüzü yaşayanlarda travmatik sorunların gelişmesine karşı koruyucu bir etkisi olmamaktadır.
Cinsel istismar ve tecavüz hakkında toplumdaki mitler ve tutumlar önemlidir. Tecavüz eylemine katılmayanların, seyircilerin, diğerlerinin konuya hoşgörülü yaklaşması, benzer davranışları besler. Tecavüz ve ilgili önyargılar ve tutumlar üzerine çalışmalarda bu sorunun ipuçlan vardır. Bu çalışmaların örneklemini polis, hakim, tıp öğrencisi, doktor gibi, tecavüz sonrası karşılaşılabilecek meslek grubundan kişiler oluşturmaktadır. Yanıtlarda, dereceleri değişerek, erkeklerde daha baskın olarak mağduru az çok sorumlu ve suçlu bulma eğilimi görülmüştür. Bu durum, tecavüzle mücadelede toplumsal haberdarlık çalışmalarının önemine işaret eder (Akvardar, Yüksel 1992, Gölge 2000). Dahası, birçok kadın da eşinin cinsel zorlamalarından utanır ve kendisini sorumlu tutma eğilimindedir.
Uzmanlar: Uzmanlar: Bir hastalıktan korunmanın ilk basamağı, hastalığın varlığının bilinmesidir. Güvenliğin sağlanamadığı bir ortamda ise hiçbir tedavi etkin olamaz. Güvenliği sağlık çalışanları tek başına sağlayamaz. Sağlık personeli ve doktor-lar cinsel saldırı yaşamış kişileri çok farklı koşullarda ve devrelerde görebilirler. Nitekim eş şiddetiyle yaralanan kadınlar, sağlık kuruluşlarında eşlerinin kötü muamelesini gizliyorlardı. Sağlık personeli, eş şiddetinden kuşkulanmıyor kuşkulansa da bunu kadınlara belli etmiyordu.
Kadına yönelik şiddetin, özellikle aile içi şiddetin, sağlık sorunları kisvesi altında, doktora başvuran kadınlar arasında gizli kalmasını engellemek amacıyla rutin olarak şiddetin taranması gerektiğine dikkat çekilmektedir. Genel ve ruh sağlığı acil polikliniklerine başvuran kadınlarda eş şiddeti rutin olarak sorgulanmalıdır. (ŞY/EZÖ)
Kaynaklar:
Herman J. (2007), Travma ve İyileşme, Literatüre Yayınları, İstanbul
İlkkaracan, P. (2003), Müslüman toplumlarda
kadın ve cinsellik, Kadının İnsan Hakları İçin
Kadınlar, İstanbul, İletişim Yayınlan.
Gölge B. (2000)., Irza geçmeye ilişkin metlere ilgili
meslek gruplarının bakış açısı, İ.Ü. Adli Tıp
Enstitüsü. (Yüksek Lisans Tezi).
Russell D.E.H. (1982-1990), Rape in Marriage,
Indiana University Press (Revised Edition),
Bloomington and Indianapolis.
Savaş N., Doğankent Sağlık Eğitim Araştırma
bölgesindeki 15-19 yaş kadınların ruh sağlığı ve
aile içi şiddete maruz kalma açısından
değerlendirilmesi (tez).
Sezgin, U./Yüksel Ş. (2005), Cinsel Taciz, CYBH ve AİDS içinde, AİDS ve Cinsel SağhK\ Kasım 2005, (yayına hazırlayan Atamer Şimşek Ş./Badur S.), 173-185, AİDS'le Savaşım Demeği Yayını.
