Avrupa Birliği (AB) uyum yasaları Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden (TBMM) büyük bir gürültüyle geçti ve yasalar çerçevesinde tartışmalar hala devam ediyor. AB'ye üye olsun ya da olmasın, Avrupa ülkelerinde sosyal devlet anlayışı ülkemizle karşılaştırılamayacak bir düzeyde bulunuyor. Türkiye'de toplumsal kesimler, AB sürecinin ekonomik ve siyasal kriterlerini tartışıyorlar ancak en az onlar kadar önemli olan eğitime dair kriterler gündeme yeterince getirilmiyor.
Ülkemizin az gelişmiş bir ekonomiye sahip olduğu, enflasyonun yüksek düzeylerde seyrettiği, hayatın dar ve sabit gelirliler için her gün biraz daha çekilmez hale geldiği, demokrasimizin ağır aksak işlemekten bile uzak olduğu, temel insan hakları konusalda büyük sıkıntılar yaşadığımız doğrudur. Ülkemizdeki toplumsal ve siyasal kesimler bütün bu sorunların çözümü için AB'ye girmeyi ya da AB'den tamamen uzaklaşmayı şart olarak görebilir. Ancak Türkiye'de yaşayan herkesin hemfikir olabileceği bir kontu bulunuyor: Türkiye'deki eğitim sistemi.
Eğitim sistemimiz ne yazık ki, bırakanın Avrupa ülkelerini dünyanın pek çok ülkesiyle karşılaştırılmayacak oranda geri bir noktadadır.
AB süreciyle ilgili tartışmaların tozu dumanı arasında, girmeye çalıştığımız birliğe dahil ve hariç ülkelerin eğitim verileriyle ülkemizinkileri karşılaştıramıyoruz ki, tartışma sırası eğitim kriterlerine geldiğinde bu konuda fikir yürütenlerin işini kolaylaştıracaktır. Eğitim işkolunda örgütlü ve yetkili bir sendika olarak Eğitim Sen, eğitim sistemimizin durumu ile ilgili karamsardır, geleceğe güvenle bakmamaktadır.
Çünkü eğitim, yıllardan bu yana çözülemeyen, çözülemediği oranda da artarak geleceğe devredilen sorunların içinde bulunmaktadır. Türkiye eğitimde çoktan küme düşmüştür. Eğitim Sen Türkiye'nin devler ligine çıkması için üzerine düşeni yapmaya hazır ve kararlıdır. Çocuklarımız, eğitimde devler liginde bulunan bir ülkede yaşamayı hak etmiyorlar mı? Bu sorunun yanıtı, eğitim sistemimizin köklü değişikliklere gidilerek yeniden yapılandırılmasını zorunlu kılmaktadır. Çünkü aşağıdaki tablolarda kolayca görülecektir ki, durumumuz vahim değil, vahimden de ötedir.
Avrupa ülkelerinde eğitimin sayısal durumu
(Kaynak! Eğitim Enternasyonali 2001 Barometre).
TÜRKİYE
15 yaşın altında nüfus . : %30,4
GSMH'den eğitime ayrılan pay %2,2
Okuma yazma bilmeyen % 7,5 e/ % 25,9 k
Okul öncıssi toplam okullaşma % 8
Okul hayatı beklentisi (yıllar) 10,4 e/ 8,5 k
Öğretim net okullaşma : % 100 c/% 6 k 5.
sınıfa kadar ulaşanlar ' bilgi yok
Orta öğrenimde toplam okullaşma % 68 e/% 48 k
100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim öğrencisi 2301
İlköğrenimde öğretmene düşen öğrenci oranı 2S
Hükümetin eğitim harcaması : (bilgi yok)
BELÇİKA
15 yaşın altında nüfus : y"27
GSMH'den eğitime ayrılan pay % 5.6
Okuma yazma bilmeyen %1
Okul öncesi toplam okullaşma % 118
Okul hayatı beklentisi (yıllar) .: 16.8
ilk öğretim net okullaşma ^ %98.5
5, sımfa kadar ulaşanlar ^^ (bilgiyok)
Orta öğrenimde toplam okullaşma % 142 e/% 151 k
100.000 Idşiyc düşen yüksek öğrenim öğreneisi 3551
îlköğrenimde öğretmene düşen öğrenci oran" (bilgi yok)
Hükümetin eğitim harcaması % 10.4
EĞİTİM SEN GN MRK
0312 417 09 20
BULGARİSTAN
15 yaşın altında nüfus
GSMH'den egitimc ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı beklentisi (yıllar)
îlk öğretim net okullaşma
5. sımfa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim ögreacisi
tikögrenimdc öğretmene düşen öğrenci oranı
Hükümetin eğitim harcaması
HIRVATİSTAN
15 yaşın altında nüfus OSMH'den eğitime ayrılan pay :
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı beklemişi (yıllar)
tik öğretim net okullaşma
5. smifa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim öğronsisi
tiköğrenimde öğretmene düşen öğrenci oranı
Hükümetin eğitim harcaması
ÇEK CUMHURİYETİ
15 yaşın altında nüfus GSMH'den eğitime ayrılan pay Okuma yazma bilmeyen Okul öncesi toplam okullaşma Okul hayatı beklemişi (yıllar) tik öğretim net okullaşma 5. sınifa kadar ulaşanlar Orta öğrenimde toplam okullaşma 100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim öğrenoisi îlköğrenimde öğretmene düşen öğrenci oranı Hükümetin eğitim harcaması
DANİMARKA
15 yaşın altında nüfus
GSMH'den eğitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı beklentisi (yıllar)
ilk öğretim net okullaşma
5. sınifa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim öğrencisi
Hköirenimde öğrctmcne düşen öğrenci orani
Hükümetin eğitim harcaması ;
FİNLANDİYA
15 yaşın altında nüfus
GSMH'den egitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayat) beklemişi (yıllar)
tik öğretim net okullaşma
5. sınifa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim öğrencisi
tikögrenimdc öğretmeni! düşen öğrenci oranı
Hükümetin eğitim harcaması
%16
%3,2
% 1,2 et % 2.6 k %63
(bilgi yok) %92 %î9,S %7<,5 3110="" 17="">
% 17
%5.3
% 0.7 e/% 3.3 k
%40
11,4
%82,5
%100
y"s2
1911 19 (bilgi yok)
% 17
% 5,1
(Önemsiz)
%91
12,8
%91
%98
% 97 e/%100 k
2009
19
(bilgi yok)
%W3
%Z, (önemsiz) % 83
14,6 el 15 k % 99 .,%99,5 %121 3349 10 (bilgi yok)
%18
Y" 7,5
(önemsiz)
%45
15,4 c/16,5 k
%9S
% 100
y"110e/%125k
4418
18
% 12,2
FRANSA
15 yaşın altında nüfus
GSMH'den eğitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Oku] hayatı beklcntisi (yıllar)
îlk öğretim net okullaşma
5. şımfa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100.000 kişiye düş(tm) yüksek öğrenim ögrencisi
îlkögrenimde öğrctmcne düşen öğrenci oranı
Hükümetin eğitim harcaması .
ALMANYA 15 yaşın altında nüfus GSMH'den eğitimc ayrılan pay Okuma yazma bilmeyen Okul öncesi toplam okullaşma Okul hayatı beklcntisi (yıllar) îlk öğretim net okullaşma 5, sınifa kadar ulaşanlar Orta öğrenimde toplam okullaşma 100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim ögrencia tikögrenimde öğretmene düşen öğrenci oranı Hükümetin eğitim harcaması
YUNANİSTAN
15 yaşın altında nüfus
GSMH'den egitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı beklentisi (yıllar)
ilk öğretim net okullaşma
5- sımfa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100-000 kişiye düşen yüksek öğrenim ögrencisi
tikögrcnimde öğretmene düşen öğrenci oranı
Hükümetin eğitim harcaması
MACARİSTAN
15 yasın altında nüfus
GSMH'den egitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı beklemişi (yıllar)
tik öğretim net okullaşma
5. sınrfa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma :
100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim öğrcncisi tikögrenimde öğretmene düşen öğrenci oranı Hükümetin eğitim harcaması
HOLLANDA
15 yaşın altında nüfus
GSMH'den eğitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı beklentisi (yıllar)
îlk öğretim net okullaşma
5. sımfa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim öğrencisi
îlköğrenimde öğretmene düşen öğrenci oranı
Hükümetin eğitim harcaması
' %19 %" (önemsiz)
1 %83
::'.! 15.5 i,:; % 100
,i; :(biigiyok) i1 %ııı
: : 3541
19 , %10,9
'A 15
%4,8
(Önemsiz)
%89
15,9
% 86,5
%99,5
y"loa
2603
17
%9,6
%16 %3,5
%l,7c/%4.6k %64 14,8 %W
(bilgi yok) %95,5 3138 14 (bilgi yok)
% 17,4 %4,6 %1 % 109 12,9
y. 97
(bilgi yok) % 96 el % 99 k 1903
ıı
(bilgi yok)
% 18
%5,1
("nemsiz)
%100
16e/15,6k
'/, 100
(bilgi yok)
%141e/%34k
3018
16
%9,8
NORVEÇ
15 yaşın altında nüfus
GSMH'dcnegitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı bcklentisi (yıllar)
îlk öğretim net okullaşma ;
5. SJtlifa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100.000 kişiyi; düşen yüksek öğrenim ögrencisi
İlköğrenimde ögretmcne düşen öğrenci oranı
Hükümetin eğitim harcaması .
ROMANYA
15 yaşın altında nüfus
GSMH'dcn egitimc ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı beklemişi (yıllar)
tik Bgretiffl net okullaşma
5. sınifa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma '
100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim öğrenci";
îlköğrcnimdc öğretmcne düsen öğrenci oranı Hükümetin eğitim harcamas)
İSVEÇ
15 yaşın altında nüfus
OSMH'den cğitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı bcklentisi (yıllar)
îlk öğretim net okullaşma
5. sınifa kadar ulaşanlar :
Orta öğrenimde toplam okullaşma 100.000 kişiye düşen yüksek öğrenim ögrencisi îlköğrenimde öğretmenc düşen öğrenci oranı Hükümetin eğitim harcaması
İNGİLTERE
15 yaşın altında nüfus
GSMH'den eğitime ayrılan pay
Okuma yazma bilmeyen
Okul öncesi toplam okullaşma
Okul hayatı bcklentisi (yıllar)
İlk öğretim net okullaşma
5. sınifa kadar ulaşanlar
Orta öğrenimde toplam okullaşma
100.000 kiçiye düsen yüksek öğrenim ögrencisi
İlköğrenimde ögretmcne düşen öğrenci oranı
Hükümetin eğitim harcaması
%20
%7,4
(Önemsiz)
% 101 ti % 106 k
)5,2e/16k
% lOO
t4 100
% 121 e/% l lök
4239
(bilgi yok)
% 15,8
i % 18,15
i %3,lı
:%l,le/%3,3!ı:
% 53 : 11,6 :!%95
"A95
%78
1819
20
%10,5
,%18,5
% 7,3 (önemsiz) :% 71 c/% 74 k
16,1;
^ 100 :!%98
.%12Se/%153k
3770
S : %8
;S*19 '^5,3 :'(önena"iz) :%30 36,2 e/17 k %99 :(bilgiyok) -^ 120 c/% 139 k
3237
19
AB Trenin! Yakalamaya Çalışanı Türkiye'nin Sayılarla Eğitim Karnesi
Ağustos 2002 :
Sınıf tekrarı yapan öğrenci toplam ,
560 Bin
Derslik basma düşen öğrenci sayışı :
56
6-13 yaş grubu nüfusu : ,
15 milyon 850 bin
Okula başlayacak çocuk sayışı
1.2 milyon
^Eğitim-öğretime devam eden öğrenci sayışı
13 milyon 900 bin
Bütçeden eğitime ayrılan payda (dünyada)
105. sıradayız.
Eğitim yılı ortalaması ,, .
%3.6
Toplam okul sayışı .'s."
57.840
Eğitimli gençler arasında işsizlik oranı
% 29.4
Toplam öğretmen sayışı : ,: :
523.617
Yaygın eğitim okul sayışı . :
6280
Yaygın eğitim öğrenci sayışı
2.935.929
Yaygın eğitim öğretmen sayışı
42.042
Okur-yazar olmayan kadın sayışı
9 milyon (% 27)
Okula devam etmeyen çocuk sayışı
600 bin (sadece İstanbul'da 23 bin)
Çalışan çocuk sayışı , :
3.5 milyon
2001 yılı bütçesinde eğitime ayrılan pay
2002 % 7.3 MEB. % 2.2 yüksek öğretim
Gereksinim duyulan derslik sayışı
106 bin (30 öğrenci üzerinden)
Gereksinim duyulan öğretmen sayışı
136 bin (30 öğrenci ve normal eğitim)
Kişi basma yapılan eğitim harcaması
70 milyon
Eğitim yatırımlara ayrılan pay
650 trilyon
Eğitim bütçesinden bir okula düşen pay
105 milyon
ikili eğitim yapan okul sayışı
11 bin
Birleştirilmiş sınıfta eğitim yapan okul Sayışı
17 bin
GSMH eğitime ayrılan pay , :
% 2.2
Ortalama öğretmen ücreti :: :..
330 S
4 kişilik bir ailenin geçinme gideri
650 $
Kişi basma düşen GSMH gelir
2219$
Kışıbaşına düşen ulusal borç ^^
2918$
Okul öncesi eğitim derslik sayışı
7 bin 976
Okul öncesi eğitim öğrenci sayışı
261 bin 159
Okul öncesi eğitim öğretmen sayışı
17 bin 091
Okul öncesi okullaşma oranı
%9
Eğitimde diğer çalışanların sayışı . .:..;.;,-^
120 bin
ilköğretimde okul sayışı . : :
44 bin 525
ilköğretimde öğretmen sayışı
316 bin 991
ilköğretimde öğrenci sayışı
9 milyon 581 bin 120
ilköğretimde okullaşma oranı
%92
Ortaöğrenimde okul sayışı
6 bin 059
Ortaöğretimde öğretmen sayışı
145 bin 493
Ortaöğretimde öğrenci sayışı
2 milyon 196 bin 203
Ortaöğretimde okullaşma oranı ....
%56
Türkiye'de üniversite sayışı
72 (19 özel vakıf Oniversitesi)
Üniversiteye giden öğrenci sayışı
1 milyon 508 bin 205 (özel üni. dahi!)
Üniversite öğretim üyesi sayışı
66 bin 750
Yükseköğretimde okullaşma oranı
% 22
Üniversite öğretim üyesinin aldığı ücret (prof.)
1120 $(ek ders ücretleri dahil)
Bir öğrencinin ortalama harç ücreti (10 fak. ort.
122 milyon (ikinci öğretim %35 zamlı)
TOTRL P.05