Edip Akbayram kimdir?
Müzisyen, besteci ve yorumcu.
Anadolu rock ve protest müziğin en önemli temsilcilerinden biri. 1970’lerden itibaren müzik kariyerinde toplumsal meselelere duyarlı şarkılarıyla öne çıktı, halk müziğini rock ve batı müziği öğeleriyle harmanlayarak kendine özgü bir tarz oluşturdu.
“Aldırma Gönül” ve “Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz” gibi şarkılarıyla büyük başarı yakalayan sanatçı, bu eserleriyle Altın Plak ödüllerine layık görüldü.
Kariyeri
1972’de "Kükredi Çimenler" adlı şarkısıyla Altın Mikrofon yarışmasını kazandı ve geniş bir dinleyici kitlesine ulaştı. Aşık Mahzuni Şerif, Pir Sultan Abdal ve Karacaoğlan gibi halk ozanlarının eserlerini yorumladı.
Bugüne kadar 250’den fazla ödül kazanan sanatçı, 1974'te Dostlar Orkestrası'nı kurdu.
1970’lerin siyasi atmosferinde ürettiği müziklerle sol görüşlü kesimlerin de benimsediği bir sanatçı oldu. 1979 yılında Ayten Hanım (Akbayram) ile evlendi. Bu evlilikten Ozan ve Türkü adında iki çocuğu oldu.
12 Eylül 1980 darbesinden sonra yasaklı sanatçılar arasında yer aldı ve müzik yapması kısıtlandı. 1981-1988 yılları arasında bestelerinin TRT’de çalınması yasaklandı.
1990’lardan itibaren kariyerine kaldığı yerden devam etti ve "Güzel Günler Göreceğiz" gibi şarkılarıyla kitleleri etkilemeye devam etti.
“Bizlere müsvedde diyorlar”
Kariyeri boyunca toplumsal adalet, özgürlük ve emek mücadelesine duyarlı bir sanatçı olarak bilindi. Son dönemde de bu çizgisini koruyarak muhalif bir duruş sergilemeye devam etti. 2023 Türkiye genel seçimleri sürecinde, "tek adam" yönetimine karşı olduğunu belirterek Millet İttifakı'nı ve Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekledi. Sanatçılara yönelik baskılar konusunda tepkisini her zaman dile getirdi ve muhalif isimlerle dayanışma içinde oldu.
Gezi Davası’nda tutuklananlara destek vererek adalet çağrısında bulundu. 1 Mayıs gibi önemli günlerde işçi sınıfına ve emek mücadelesine desteğini sürdürdü.
Sanatçı, şair Nâzım Hikmet Ran'ın 56. ölüm yıldönümünde Dostluk Ödülü’nü aldığında, T24’e verdiği demeçte Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın muhalif sanatçılara “sanatçı müsveddesi” demesine ilişkin şu yanıtı verdi:
“Bizlere müsvedde diyorlar. Evde oturdum bilanço yaptım; 50 yıllık sanat yaşamımdan 10-12 cumhurbaşkanı, 8- 10 başbakan ve sayısız bakan gelmiş geçmiş. Sanatçı müsveddeleri ise eğilmeyen, doğruların peşinde koşan insanlar. Ben bunu bir onur olarak kabul ediyorum.”
12 Mart ve 12 Eylül süreci
Sanatçı, Can Yücel'in "Bizim Deniz" şiirini yorumlamasıyla ilgili 1995'te Express Dergisi'ne verdiği demeçte ise şöyle demişti.
"12 Mart gençliğimizi, düşüncelerimizi, kitaplarımızı, aydınlarımızı, en önemlisi demokrasimizi asker süngüsü altında işkenceye sokan bir dönemdir. 12 Mart ve 12 Eylül'ün sindirdiği halk, hâlâ kimliğini ve kişiliğini tam anlamıyla bulamamıştır. Gencecik insanlar iplere çamaşır dizilir gibi dizilmişlerdir. Can baba şair duyarlılığıyla Deniz Gezmiş ve arkadaşları için Mare Nostrum'u (Bizim Deniz) yazdı. Bu anlamlı ve onurlu şiiri Sivas'ta yakılarak katledilen Nesimi Çimen'in oğlu, sevgili Mazlum Çimen de çok güzel besteledi. Bana da yorumlamak düştü.
"Klipte koçan çocuk, Deniz'in çocukluğunun masumluğunun ifadesi olarak kullanıldı. Deniz Gezmiş'in çocukluğunu oynayan küçük dostumuz da kendisini saygıyla andığım Nesimi Çimen'in torunudur. Deniz Gezmiş'in gözleri var şiirde, 68 kuşağının eylemlerinden görüntüler var. Ama, anlatmak istediklerimizi çok açamadık. Çok sivri şeyler verdiğiniz zaman toplum tepki gösteriyor.
"Halka ne kadar ulaşır, bilmiyorum. TRT zaten yayınlamıyor. Özel TV'ler de biliyorsunuz kapitalist kurumlar. Bu yüzden, tam sivri bir şey yapmayalım, yavaş yavaş mesajımızı verelim, diye düşündük."
29 Aralık 1950'de Antep'te doğan sanatçı, bugün (2 Mart 2025) saat 19.30 sularında, tedavi gördüğü Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde hayatını kaybetti.
Yataktan düşme sonucu iç kanama şüphesiyle 9 Ocak'ta tedavi altına alınan sanatçı, 10 Ocak'ta ameliyat edilmişti. (TY)
En bilinen albümleri
- Edip Akbayram (1974)
- Nice Yıllara Gülüm (1982)
- Aldırma Gönül (1984)
- Dün ve Bugün (1998)
- Senden Haber Yok (2008)
