Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın
Kendini çatışma, silahlanma, silah kontrolü ve silahsızlanma ile ilgili araştırmalara adanmış uluslararası bir kurum olan Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü'nün (SIPRI) 2018’e ait "askeri harcama" verileri açıkladı. Buna verilerine göre, toplam dünya askeri harcaması 2018'de 2017’ye oranla yüzde 2,6 artarak 1.8 trilyon dolara yükseldi.
2018'deki en büyük beş harcama, küresel askeri harcamaların yüzde 60'ını oluşturan ABD, Çin, Suudi Arabistan, Hindistan ve Fransa tarafından yapıldı. ABD’nin askeri harcaması, 2010’dan bu yana ilk kez arttı.
Türkiye'denin askeri harcaması ise yüzde 24 oranında artarak, dünyanın en büyük 15 askeri harcaması arasında yer aldı. Türkiye'nin yıllık askeri harcaması 19 milyar dolara yükseldi.
Toplam küresel askeri harcamalar, 2018’de, 1988'den bu yana en yüksek seviyeye geldi. Dünya harcaması şu anda 1998’deki soğuk savaş sonrası en düşük seviyenin yüzde 76’nın üzerinde.
2018’deki dünya askeri harcaması, küresel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 2,1’ini veya kişi başına 239 doları temsil ediyor.
2018'de en çok askeri harcama yapan 15 ülke
SIPRI Silah ve Askeri Harcama (AMEX) programının araştırmacısı Dr. Nan Tian, ABD ve Çin'in dünyadaki askeri harcamaların yarısını oluşturduğunu ifade ediyor.
Tian, dünya askeri harcamasının daha yüksek olmasının nedenini olarak ise, ABD ve Çin tarafından yapılan harcamalardaki artışların bir sonucu olduğunu söyledi.
Türkiye yorumu
Ankara'nın askeri harcamalarındaki artış ile ilgili de konuşan Tian, "Türkiye hızlı askeri teçhizat teslimatı konusunda giderek daha fazla harcama yapıyor ve bir yandan da yüklü miktarda silah satın alıyor" ifadesini kullandı.
Tian "Türkiye ayrıca Suriye'deki Kürt gruplara karşı askeri harekâtını genişletiyor, bu da çok fazla paraya mal oluyor" şeklinde konuştu.
Dünya askeri harcamaları içinde ABD ve Çin
Rapora göre ABD’nin askeri harcaması 2010’dan bu yana ilk kez yüzde 4,6 artarak 2018’de 649 milyar dolara ulaştı ve dünyanın en büyük askeri harcamasını yaptı.
SIPRI AMEX programının direktörü Dr. Aude Fleurant raporda, “ABD harcamalarındaki artış, Trump yönetimi altındaki ABD’nin yeni silah alım programları uygulanmasından kaynaklandı” yorumunda bulundu.
Dünyanın ikinci en büyük harcamacısı olan Çin, askeri harcamasını 2018’de yüzde 5 oranında artırarak 250 milyar dolara çıkardı.
Bu, Çin askeri harcamasının art arda yükseldiği 24’üncü yıldı ve 2018’de yaptığı harcama, 1994’e göre neredeyse 10 kat daha yüksekti.
Çin’in askeri harcamaları dünya askeri harcamalarının yüzde 14’ünü oluşturdu.
Tian, “Çin askeri harcamalarındaki büyüme, ülkenin genel ekonomik büyümesini izliyor” yorumunu yaptı ve ekledi: “Çin, 2013 yılından beri her yıl GSYİH'nın yüzde 1,9'unu askeri harcamalara tahsis etti.”
Ülkeler toplam silah harcamalarının ne kadarını oluşturuyor?
Asya
Bu dönemde Hindistan, askeri harcamasını yüzde 3,1 oranında artırarak 66,5 milyar dolara çıkardı. Pakistan’ın askeri harcaması ise 11.4 milyar dolara ulaşarak yüzde 11 oranında büyüdü. Güney Kore de askeri harcamasını 43.1 milyar dollar çıkardı.
Orta ve Doğu Avrupa ülkelerindeki artışlar
Orta ve Doğu Avrupa’daki birçok ülke, 2018’de askeri harcamalarında büyük oradanda artışa gitti. Polonya’da harcamalar yüzde 8,9 artarak 11,6 milyar dolara çıktı. Ukrayna’nın harcamaları ise yüzde 21’lik artışla 4.8 milyar dolara çıktı.
Bulgaristan, Letonya, Litvanya ve Romanya tarafından yapılan harcamalar bu dönemde yüzde 18’den yüzde 24’e çıktı.
SIPRI araştırmacı Pieter Wezeman raporda “Orta ve Doğu Avrupa'daki artışlar büyük ölçüde Rusya'dan gelen tehdit algısının artmasından kaynaklanıyor” yorumunda bulundu. Wezeman “Bu ülkelerdeki artış, Rus askeri harcamalarının son iki yıldır düşmesine ragmen oluyor” dedi.
Rusya’nın yaptığı askeri harcama 61.4 milyar dolar ile dünyanın en yüksek altıncı harcaması oldu. Bu ülkenin harcamaları ise 2017’ye göre yüzde 3,5 oranında azaldı.
GSYİH'ya oranla en yüksek askeri harcama yapan ülkeler
Diğer gelişmeler
- Güney Amerika’daki askeri harcamalar yüzde 3,1 arttı. Bu, büyük ölçüde Brezilya’nın harcamalarındaki artıştan (yüzde 5,1) kaynaklandı.
- Afrika’daki askeri harcamalar yüzde 8,4 oranında azalırken, 2014’ten bu yana azalışla geçen dördüncü yıl oldu. Harcamalar Cezayir'de yüzde 6,1, Angola yüzde 18 ve Sudan yüzde 49 azaldı.
- NATO üyesi 29 ülkenin toplam askeri harcaması, 2018'de dünya harcamalarının yüzde 53'ünü oluşturan 963 milyar dolardı.
- 2018’de harcamalarda en büyük artış ABD’de (27.8 milyar dolar) iken en büyük düşüş Suudi Arabistan’da (-4.6 milyar) oldu.
- Türkiye'deki askeri harcamalar, 2018’de yüzde 24 artarak, dünyanın en büyük 15 askeri harcaması arasında yer aldı. Türkiye’nin yıllık askeri harcaması 19 milyar dolara yükseldi.
- Dünyada GSYİH’ya oranla en yüksek askeri harcamayı yapan 10 ülkeden altısı Orta Doğu’da yer aldı. Suudi Arabistan (GSYİH'nın yüzde 8.8'i), Umman (yüzde 8.2), Kuveyt (5.1 Yüzde), Lübnan (yüzde 5,0), Ürdün (yüzde 4,7) ve İsrail (yüzde 4,3).
(HA)
