2012 yılının sonuna doğru başlayan “çözüm süreci”nin en önemli adımıydı Dolmabahçe Mutabakatı. 28 Şubat 2015’te İmralı Heyetinde yer alan dönemin HDP milletvekilleri Pervin Buldan, Sırrı Süreyya Önder, İdris Baluken ve dönemin Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan, İçişleri Bakanı Efkan Ala, AKP Grup Başkanvekili Mahir Ünal ile Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarı Muhammed Dervişoğlu Dolmabahçe Sarayı’nda bir araya geldi.
Dolmabahçe'deki bu toplanının ardından sürecin başka bir evreye geçeceği hatta nihayete ereceği düşünülüyordu. Ancak beklenildiği gibi olmadı. Bu toplantının üstünden çok geçmeden çözüm masası devrildi ardından Türkiye çatışmalı bir sürecin içine girdi.
28 Şubat 2015'ten sonra yaşanan ve Türkiye'nin şu an içinde bulunduğu durumun özeti şeklindeki bir buçuk yıllık sürecin kronolojisi paylaşıyoruz.
TIKLAYIN:ÇÖZÜM SÜRECİ RAPORU: YENİ BİR YOL BULMAK
Dolmabahçe mutabakatı
28 Şubat 2015, Dolmabahçe Toplantısı. HDP Heyeti ile hükümetin Dolmabahçe Başbakanlık ofisinde yaptığı görüşmenin ardından 10 maddelik deklerasyon paylaşıldı. Öcalan'ın PKK'yi bahar aylarında silah bırakma için kongreye davet ettiği bildirildi.
28 Şubat 2015, Başbakan Ahmet Davutoğlu Çözüm Süreci’nin yeni bir aşamaya girmiş bulunduğunu, silah dilinin sona ererek demokratik yaşama geçileceğini söyledi.
1 Mart 2015, KCK Eş Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, Öcalan tarafından yapılan silah bırakma çağrısı tarihi bir adım olarak nitelendirilerek hükümet üzerine düşeni yaptığı takdirde sorumluluklarını yerine getirecekleri dile getirildi.
1 Mart 2015, ABD Dışişleri Bakanlığı, Öcalan tarafından yapılan silah bırakma çağrısını memnuniyetle karşıladığını belirtti.
Erdoğan: Öcalan'ın çağrısı önemli
11 Mart 2015, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Öcalan’ın silah bırakma çağrısının güven ve barışın, istikrarın tesisi için önemli olduğunu söyledi ve bu vaatlerin sözde kalmayarak uygulamaya geçirilmesi temennisinde bulundu.
18 Mart 2015, Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan, Çözüm Süreci'ne ilişkin izleme heyetinde yer alan isimlerin belirlenmesi ile ilgili olarak açıklama yapılmadan ortaya atılan iddialara itibar edilmemesini söyledi.
20 Mart 2015, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İzleme Heyeti’nden haberinin olmadığını ve bu olaya olumlu bakmadığını açıkladı.
21 Mart 2015, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Nevruzun yepyeni bir döneme vesile olacağına inandığını söyledi.
21 Mart 2015, Öcalan Diyarbakır’da okunan Newroz mesajında silahlı mücadeleyi bırakmak adına PKK’ye kongreyi toplama çağrısında bulundu. Kongrenin toplanmasını milletvekilleri ve İzleme Heyeti’nden oluşacak bir “Hakikat ve Yüzleşme Komisyonu’nun kurulması şartına bağladı.
Erdoğan: Dolmabahçe'yi doğru bulmuyorum
22 Mart 2015, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Dolmabahçe toplantısını doğru bulmadığını açıkladı.
3 Nisan 2015, İç Güvenlik Paketi olarak bilinen “Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” Cumhurbaşkanı tarafından onaylandı.
Ağrı'da çatışma
11 Nisan 2015, Ağrı Diyadin’de PKK ve asker arasında yaşanan çatışmada 4 asker yaralandı, 5 PKK’li ise öldürüldü.
21 Nisan 2015, AKP, Seçim Beyannamesinde Çözüm Süreci’nin 07 Haziran seçimlerinden sonra da sürdürüleceğine yer verdi.
2 Mayıs 2015, Cumhurbaşkanı Erdoğan, silahları gömmeden hükümeti eleştirme haklarının olmadığını belirtti.
17 Mayıs 2015, KCK Yürütme Konseyi, HDP'nin seçim bürolarına yönelik saldırılardan AKP’yi sorumlu tuttu. Böyle bir ortamda Kürt sorununu çözmenin mümkün olamayacağını belirtti.
31 Mayıs 2015, Başbakan Davutoğlu, seçimlerden sonra Çözüm Süreci’nin muhatabını gözden geçireceklerini söyledi.
HDP mitingine saldırı
5 Haziran 2015, HDP Diyarbakır mitingine bombalı saldırı yapıldı.
1 Kasım seçimleri
7 Haziran 2015, HDP yüzde 13,02 oy alarak mecliste 80 milletvekilliği elde etti. AKP 13 yıllık tek parti iktidarından sonra tek başına hükümet kurma çoğunluğunu kaybetti.
12 Haziran 2015, KCK silah bırakma iradesinin kendilerinde olduğunu ifade etti.
15 Haziran 2015, Tel Abyad (Gre Spî) YPG’nin eline geçmesi sonrası Kobanî ve Cizîr kantonları coğrafi olarak birleşti.
26 Haziran 2015, Erdoğan,“Suriye’nin güneyinde bir devlet kurulmasına asla izin vermeyeceğiz” açıklamasını yaptı.
1 Temmuz 2015, KCK, bölgede yapılan baraj ve kalekol inşaatlarının ateşkesi bozmak anlamına geldiğini ve kullanılan araçların gerilla güçlerinin hedefinde olacağını açıkladı.
3 Temmuz 2015, Öcalan ile görüşme için izin alamayan HDP İmralı Heyeti süreç açısından alarm zillerinin çaldığını belirtti.
14 Temmuz 2015, KCK Yürütme Konseyi Üyesi Murat Karayılan, Çözüm Süreci ve ateşkesin ara dönemde bulunduğunu, kurulacak hükümetin durumuna göre tavır alacaklarını belirtti.
15 Temmuz 2015, KCK Eş Başkanı Bese Hozat yeni sürecin devrimci halk savaşı süreci olduğunu belirtti.
Suruç'ta saldırı
20 Temmuz 2015, Urfa'nın Suruç ilçesinde IŞİD’in canlı bomba saldırısı sonucu 32 genç hayatını kaybetti yüzü aşkın kişi yaralandı.
22 Temmuz 2015, Urfa'nın Ceylanpınar İlçesi'nde, 2 polis memuru, evlerinde başlarından tabancayla vurularak öldürüldü.
24 Temmuz 2015, Türkiye ile ABD IŞİD karşıtı hava operasyonları için İncirlik Üssü’nün koalisyon güçlerinin kullanımına açılması konusunda anlaşmaya vardı.
24 Temmuz 2015, Türk Hava Kuvvetleri'ne ait F-16 uçakları Irak Kürdistan Bölgesinde PKK’nin Zap, Gare, Haftanin, Metina ve Avaşin'deki kamplarını bombaladı.
12 Ağustos 2015, Cumhurbaşkanı Erdoğan “Silahların üzerine beton dökülene kadar, sınırlarımız içinde tek bir terörist kalmayana kadar mücadelemize devam edeceğiz” dedi.
12 Ağustos 2015, KCK: “Kürdistan halkı için özyönetimden başka bir seçenek kalmamıştır.”
İlk sokağa çıkma yasağı
16 Ağustos 2015, Muş Varto’da ilk sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
17 Ağustos 2015, Özyönetim ilan edilen merkez sayısı 16’ya çıktı.
17 Ağustos 2015, KCK Yürütme Konseyi Eş Başkanı Cemil Bayık: “ABD arabuluculuk yapsın.”
19 Ağustos 2015, Cizre sokaklarında hendekler kazıldı, barikatlar kuruldu.
3 Eylül 2015, TSK’ya Suriye ve Irak’ta sınır ötesi operasyon yetkisi uzatıldı.
Dağlıca'da PKK saldırısı
6 Eylül 2015, PKK’nin Dağlıca saldırısında 16 asker yaşamını yitirdi.
8 Eylül 2015, PKK saldırısı sonucu Iğdır'da 13 polis yaşamını yitirdi.
15 Eylül 2015, Sekiz günlük sokağa çıkma yasağının uygulandığı Cizre'de 22 kişi hayatını kaybetti.
24 Eylül 2015, Rusya savaş uçaklarıyla Suriye'deki savaşa dahil oldu.
Ankara'da patlama
10 Ekim 2015, KESK, DİSK, TMMOB ve TTB'nin çağrısıyla Ankara'da düzenlenen “Savaşa İnat Barış Hemen Şimdi! Emek, Barış, Demokrasi Mitingi”ne iki canlı bomba saldırısı düzenlendi. 102 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı.
10 Ekim 2015, 1 Kasım seçimlerinin çatışmasızlık ortamında yapılması gerekçesiyle KCK 15 Ekim’den geçerli olmak üzere eylemsizlik kararı aldığını açıkladı.
1 Kasım 2015, AKP yüzde 49,48 oy alarak tek başına hükümet kuracak çoğunluğu elde etti. HDP yüzde 10,75 oy olarak 59 milletvekiliyle parlamentoya girdi.
5 Kasım 2015, KCK eylemsizlik kararını sonlandırdı.
Tahir Elçi öldürüldü
23 Kasım 2015, Demirtaş kendisine yönelik suikast girişimine ilişkin suç duyurusunda bulundu.
28 Kasım 2015, Diyarbakır Baro Başkanı Tahir Elçi öldürüldü.
Özyönetim açıklamaları
18 Aralık 2015, HDP, HDK, DBP, DTK Eş Başkanları Diyarbakır'da yaptıkları ortak basın toplantısında “tüm kurumları ile özyönetim talebini ve halkın mücadelesini sahiplendiklerini” ifade etti.
25 Aralık 2015, HDP, hükümetin Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı'na “Çöktürme Planı” adı altında “savaş simülasyonu” hazırlattığını iddia etti.
27 Aralık 2015, HDP, HDK ve DBP’nin de katıldığı Olağanüstü DTK toplantısının ardından 14 maddelik “demokratik özerk bölgeler deklarasyonu” yayınlandı.
30 Aralık 2015, PKK/KCK sokağa çıkma yasakları ve çatışmaların yaşandığı ilçelerde Sivil Savunma Birlikleri (Yekineyen Parastina Sîvîl - YPS) adı altında yeni bir oluşumu uygulamaya koydu.
Akademisyenlerden bildiri
11 Ocak 2016, 1128 akademisyen, hükümetin sokağa çıkma yasaklarını ve operasyonlarını eleştiren barış ve müzakere masasına dönüş çağrısını içeren bir metni kamuoyuna duyurdu.
14 Ocak 2016, PKK’nin Diyarbakır Çınar İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne bombalı araçla yaptığı saldırıda 6 kişi yaşamını yitirdi, 43 kişi yaralandı.
15 Ocak 2016, “Bu suça ortak olmayacağız” başlıklı bildiriyi imzalayan akademisyenlere yönelik gözaltı, ev-işyeri aramaları, adli ve idari soruşturmalar gerçekleşti.
Başbakandan terörle mücadele eylem planı
5 Şubat 2016, Başbakan Davutoğlu Terörle Mücadele Eylem Planı’nı Mardin’de açıkladı.
8 Şubat 2016, Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş, PYD’nin Cenevre’ye katılmasını diplomatik yollarla engellediklerini açıkladı.
14 Şubat 2016, Türkiye Suriye’de Azez yakınlarındaki YPG mevzilerini ve kısa süre önce YPG’nin kontrolüne giren Menneğ Hava Üssü’nü top atışlarıyla vurdu.
Askeri araca saldırı
17 Şubat 2016, Ankara’da askerî servis aracına yapılan bombalı saldırıda 28 kişi yaşamını yitirdi. Eylemi TAK üstlenirken, hükümet YPG’nin yaptığını iddia etti.
21 Şubat 2016, ABD ve Türkiye arasında PYD/YPG konusunda derin ayrılık yaşandı.
22 Şubat 2016, “Bodrum” ve “Ambulans” krizlerinden sonra Cizre’de hastaneye ulaştırılan cenaze sayısı 167’yi buldu.
26 Şubat 2016, Türksat üzerinden yayın yapan İMC TV’nin ekranı karartıldı.
2 Mart 2016, Cizre’deki sokağa çıkma yasağı 79 gün sonra kısmi olarak kaldırıldı.
9 Mart 2016, Diyarbakır Sur’da 28 Kasım 2015 tarihinde başlayan operasyonlar 103 gün sonra sona erdi. İlçede sokağa çıkma arama-tarama faaliyetleri gerekçesiyle devam ediyor.
Ankara'da üçüncü saldırı
11 Mart 2016, Sur, Cizre ve İdil’de operasyonların bitiminden sonra İçişleri Bakanı Efkan Ala Yüksekova, Nusaybin ve Şırnak’ta operasyonlar yapılacağını açıkladı.
13 Mart 2016, TAK’ın üstlendiği, Ankara Güven Park’ta yapılan bombalı saldırıda 37 kişi hayatını kaybetti, 125 kişi yaralandı.
15 Mart 2016, Diyarbakır’da Sur ilçesinden sonra Bağlar Kaynartepe Mahallesinde sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
20 Mayıs 2016: 550 milletvekilinden 376'sının oyuyla 138 milletvekilinin dokunulmazlığı kaldırıldı.
Belediyelere kayyım atandı
11 Eylül 2016: 106 DBP'li belediyenin 34'üne kayyım atandı.
1 Kasım: HDP'den 59 milletvekili Meclis'e girdi. 9'u tutuklu, 31'i gözaltına alınıp serbest bırakıldı. 7 kişinin vekilliği süreç içerisinde düşürüldü
4 Kasım 2016: HDP milletvekillerine yönelik operasyon düzenlendi. 12 vekil gözaltına alındı. Gözaltına alınan vekillerden eş genel başkanlar Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile milletvekilleri Ferhat Encü, Leyla Birlik, Selma Irmak, Abdullah Zeydan, İdris Baluken, Gülser Yıldırım ve Nursel Aydoğan tutuklandı. HHP Diyarbakır Milletvekilleri Ziya Pir ve İmam Taşçıer ile Sırrı Süreyya Önder adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
HDP Hukuk Komisyonu tarafından paylaşılan son verilere göre, 24 Haziran 2015 ile 1 Şubat 2017 tarihine kadar HDP'li15 bin 370 kişi gözaltına alındı ve bunlardan 3 bin 647'si tutuklandı. 1 Şubat 2017 ile 25 Eylül 2020 tarihine kadar ise 6 bin 951 kişi gözaltına alındı. 10 Şubat Gare Operasyonu sonrası birçok kentte HDP, DBP ve Kürt kurumlarına yapılan polis baskınlarında bini aşkın kişi gözaltına alındı. |
MUTABAKATA KADAR NELER YAŞANDI?
28 Şubat Dolmabahçe Mutabakatı'nın öncesinde ise özetle şunlar yaşandı:
* PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın 27 Temmuz 2011 tarihinden bu yana avukatlarıyla görüştürülmemesi ve Oslo sürecinin tıkanması, 2011-2012 döneminde PKK ve TSK arasında ağır çatışmalara yol açtı.
*Ardından cezaevlerinde açlık grevleri başladı. Açlık grevlerinin ardından sokak eylemleri tüm kentlere yayıldı.
* Grevin 67'nci gününde Öcalan, kardeşi Mehmet Öcalan aracılığıyla yaptığı çağrıyla grevin sonlandırılmasını istedi ve bu adım yeni bir süreç başladı.
* 3 Ocak 2013 tarihinde Barış ve Demokrasi Partisi'nin (BDP) milletvekilleri Ahmet Türk ve Ayla Akat Ata, Öcalan ile İmralı'da görüştü.
* Bu görüşmenin hemen ardından 9 Ocak'ta, Paris'te 3 Kürt kadın siyasetçi Sakine Cansız, Leyla Şaylemez ve Fidan Doğan katledildi. İlerleyen zamanlarda katliamın MİT tarafından organize edildiği ortaya çıktı. (RT)
