İlk doğum kontrol hapı Avrupada satışa sunulduğunda yıl 1961'di. Anovlar, aslında adet kanamalarını düzenlemek amacıyla üretilmişti; yumurtlamayı engellemesi ise yan etkisiydi.
Bu yan etki Anovlar'ı yüzyılın buluşlarından biri yaptı ancak, muhafazakar tutum nedeniyle 1968'e kadar hap, adet kanamalarını düzenlemesi için yalnızca evli kadınlara tavsiye edildi.
1968'de başlayan öğrenci hareketleri ile doğum kontrol hapı da batıda önem kazanmaya başladı. Cinsellik ve korunma ilk defa toplumda tartışılmaya başladı.
Bugün artık haplar ve diğer doğum kontrol araçları günlük hayatın bir parçası. Hap sayesinde istenmeyen gebeliklerin, düşüklerin ve kürtajların sayısında büyük gerileme kaydedildi. Doğum kontrol hapı kullanım oranı dünya genelinde yüzde 20 civarında seyrediyor. Bu oran Türkiye'de ise yüzde 4.
Genel Bilgi & Faydaları
Her şeyden önce, bana doğum kontrol hapını tanımlar mısınız?
Doğum kontrol hapları, normalde kadın vücudunda bulunan dişilik hormonlarını içeren ve kullanıldığı sürece gebeliği önleyen, etkili, kullanımı kolay ilaçlardır. Doğru kullanıldıklarında, doğum kontrol haplarının etkinliği yüzde 99.9dur. Bu da, hamile kalma olasılığının hemen hemen hiç olmaması demektir.
Doğum kontrol haplarının gebeliği önleme dışındaki faydaları nelerdir?
Doğum kontrol hapları son derece etkili, kullanımı kolay, etki ve yan etkileri çok iyi incelenmiş ilaçlardır.
Doğum kontrol hapları, adet öncesi gerginlik ve ağrılı adet şikayetlerini azaltır, adet kanamaları miktarca daha az, daha kısa ve düzenli hale gelir, bunun sonucu olarak, demir eksikliğine bağlı kansızlık gelişme sıklığı azalır.
Ayrıca, doğum kontrol hapları, dış gebelik gelişme sıklığını, yumurtalıklarda ve memede kist oluşumunu, rahim ve yumurtalık kanseri risklerini azaltır. Çoğu kez sivilcelerde düzelme görülür. Osteoporoz denen kemik erimesi riskini azaltır. Romatoid artriti azaltır.
Yan etkileri
Hap kullanımı sırasında olabilecek yan etkiler nelerdir, hangi durumlar beni rahatsız edebilir?
Hap kullanımı ile ilk üç ayda oluşan yan etkiler bulantı, kusma, baş dönmesi, başağrısı, ara kanaması, memelerde duyarlılık ve vücutta şişkinlik hissidir. Bu yan etkiler geçicidir, üç dört ay içinde hafifleyerek kaybolmaları beklenir. Bu gibi durumlarda, hapı bırakmak yerine doktorunuza danışmak en iyi çözümdür.
Hap kullanırken doktora danışmam gereken durumlar nelerdir?
Şiddetli karın ağrısı, uyluk ya da bacak ağrısı olduğunda; şiddetli göğüs ağrısı veya nefes darlığı geliştiğinde; şiddetli başağrısı, ani görme kaybı ya da bulanık görme veya konuşma bozukluğu ortaya çıktığında, gebelik şüphesinde ya da depresyon, sarılık veya memede kitle geliştiğinde hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Nasıl kullanmalıyım?
Doğum kontrol hapı kullanmaya karar verdim, nasıl başlamalıyım?
Hiç hap kullanmadıysanız ya da birkaç ay ara verdiyseniz, adet kanamanızı beklemeniz ve adet kanamasının ilk günü paketin ilk hapını almanız gerekir.
Doğum kontrol hapı kullanmaya başladım, nasıl devam etmeliyim?
Her gün bir tablet alarak paketi bitirmeli ve yedi gün hap kullanmaya ara vermelisiniz. Hap almadığınız bu dönemde adetiniz başlayacaktır. Adet görmeyebilirsiniz, hapı düzenli kullandığınızdan eminseniz telaşlanmayın. Adet kanamanız nasıl olursa olsun bir sonraki kutuya yedi günlük aranın sonunda başlamalısınız.
Hap almayı unuttuğum zamanlarda ne yapmamı önerirsiniz?
Hapı unuttuğunuzu farkettiğinizde hemen bir tablet almanız gerekir. 12 saatten daha fazla gecikme yoksa koruyuculuk devam edeceğinden problem yok demektir. Ancak hapı unuttuğunuzu 12 saatten daha sonra fark ettiyseniz unutulan hapı hatırladığınız an yutmalı, o günün hapını da normal zamanında almalısınız. Bu durumda koruyuculuk tam olmayacağından bir sonraki adet kanamasına dek ek doğum kontrol önlemi uygulamalısınız.
Zaman zaman hap kullanmayı bırakmalı mıyım?
Hayır, tıbbi nedenler olmadıkça ara vermeniz gerekmez.
Peki ya kimlerin doğum kontrol haplarını kullanmaları sakıncalıdır?
Gebeler ya da gebelik şüphesi olanlar; kalp damar sistemine ve beyin damarlarına ait hastalığı bulunanlar; damarın pıhtı ile tıkandığı hastalığı aktif olarak geçirmekte olanlar ile daha önce geçirmiş olanlar; aktif karaciğer hastalığı bulunanlar; kadın organlarına ait kanser veya meme kanseri bulunanlar doğum kontrol haplarını kullanmamalıdır.
Özel durumlarda doğum kontrol haplarının kullanımı
Yakında evlenecek kişiler doğum kontrol haplarını nasıl kullanmalıdır?
Doğum kontrol yöntemi olarak hap kullanmayı planlıyorsanız, evlenmeden en az bir ay önceki adetinizin ilk günü hap almaya başlamalısınız.
Kusma ve ishal durumlarında ne yapılması gerekir?
Hapı aldıktan sonraki 3-4 saat içindeki kusmalar ve ciddi ishaller hapın emilimini önlediği için koruyucu etkinliğini azaltabilir. Bu durumda son tableti başka bir kutudan tamamlayıp diğer tabletleri zamanında alarak devam etmelisiniz. 12 saatten çok süren kusma ve ishal durumlarında doktorunuza danışmalısınız.
Doğum sonrası ve süt verme döneminde hap kullanımı nasıl olmalıdır?
Çocuğunuzu emziriyorsanız hap kullanmayı bebek altı aylık oluncaya dek ertelemelisiniz. Emzirmiyorsanız doğumdan sonraki ilk adet kanamasının birinci günü doktorunuza danışarak hap kullanmaya başlayabilirsiniz.
Düşük ve kürtajlardan sonra hap kullanmaya nasıl başlanmalıdır?
Gebeliğin üçüncü ayından önceki düşük ve kürtajlarda tıbbi bir engel yoksa doktorunuza danışarak hemen hapa başlanabilir.
Gebe kalmaya karar verdiğimde ne yapmalıyım?
Kullandığınız paketi sonuna kadar tamamlayıp hap almayı bırakmanız yeterlidir. Hamile kalma yeteneğinizi hemen kazanırsınız.
Doğum kontrol hapı kullanırken sigara içebilir miyim?
Sigara kalp hastalıkları için bir risk faktörüdür. 35 yaşından sonra hapa devam edilecekse sigaranın bırakılması önerilir.
Merak ettikleriniz
Haplar kilo almaya neden olur mu?
Özellikle düşük miktarlarda hormon içeren hapların kiloda değişikliğe neden olmadığı saptanmıştır.
Doğum kontrol haplarının sivilceye olan etkisi nasıldır?
Yapılan araştırmalar doğum kontrol haplarının çoğu kez sivilceyi olumlu yönde etkilediğini belirtmektedir.
Doğum kontrol hapları adet kanamamı etkiler mi?
Hap kullanımı sırasında görülen adet kanaması normale göre daha hafif ve daha kısa sürelidir.
Hap kullanırken ara kanamalar olağan mıdır?
Evet. Hapı ilk kullandığınız zamanlarda normal adet kanaması dışında lekelenme tarzında ya da daha şiddetli düzensiz kanamalar görülebilir. Hapı normal olarak almaya devam etmek gerekir. Bu kanamalar 3-4 ay sonra kaybolur. Eğer devam ederse doktorunuza danışmanız gerekir.
Hap kanser riskini arttırır mı?
Hayır. Tersine hap kullanan kadınlarda yumurtalık ve rahim kanserinde yüzde 50 ila 60 oranında azalma olduğu ve hap kullanımına son verilse bile bu etkinin onbeş yıl boyunca devam ettiği saptanmıştır. Ayrıca yaşamlarının herhangi bir döneminde hap kullanmış kadınlarda kalınbarsak kanserine de daha az oranda rastlandığı bulunmuştur.
Hap kısırlığa neden olur mu?
Hayır, hap kısırlığa neden olmaz. Hap kullanmayı bıraktığınızda hamile kalmanız mümkündür.
Hap kalp hastalıklarına neden olur mu?
Hap ile kalp ve damar hastalıkları arasındaki ilişki değişik hormonların dozuna ve cinsine bağlıdır. Günümüzde kullanılan düşük dozlu doğum kontrol hapları ile bu risk en aza indirilmiştir. Bu tür hastalıklara eğiliminiz varsa doktora danışmanız gerekir.
