KHDUM, Diyarbakır Ağır Ceza ve Çocuk Mahkemeleri'nin 1999- 2005 arasında, verdiği 59 davanın esas kararlarını tarayan KHDUM, bu davalarda 71 kişinin mağdur / maktul olduğunu, 81 kişinin de sanık sıfatıyla yargılandığını söylüyor.
Diyarbakır'daki "Töre/Namus" cinayetlerinin, mağdur ve maktullerin sosyal, kültürel, siyasal ve ekonomik profilini çıkaran raporda, 50 kişinin öldüğü saptandı.
"Töre/Namus" cinayetlerini en çok kocalar işlerken, erkek kardeşin ikinci, babanın da üçüncü sırada olduğu açıklandı. Rapordaki ilginç bir rakam ise 28 sanıkla, maktul arasında herhangi bir akrabalık ilişkisinin almadığı saptanıyor.
Mağdurlar ve maktullere ilişkin profil değerlendirmesi
* Yargılaması yapılan dosyalarda 21 kişinin yaralandığı; 50 kişinin de öldürüldüğü,
* Mağdur ve maktullerden 35'i kadın 36'sı da erkek,
* Mağdur ve maktullerin yaşları 16-68 yaş aralığında,.
* Kadın mağdur / maktullerden altısı 18 yaşın altında; 17'si 18-25 yaş arasında; sekizi 25-40 yaş arasında; dördü 40 yaş üstünde.
* Erkek mağdur/maktullerden biri 18 yaşın altında, 13'ü 18-25 yaş arasında; 13'ü 25-40 yaş arasında; dokuzu da 40 yaş üstünde,
* Öldürülen veya yaralanan kadınların 11'i evli; beşi imam nikahlı; 15'i bekar ve biri de boşanmış. Üç kadın mağdur-maktulün ise medeni durumlarına ilişkin bilgi yok,
* Öldürülen veya yaralanan erkeklerin 7'si evli, 3'ü imam nikahlı, 8'i bekar. 18 erkek mağdur-maktulün ise medeni durumlarına ilişkin ise herhangi bir bilgi edinilemedi,
* İki kadının öldürüldüğü sırada hamile olduğu tespit edilmiş.
Sanıklara ilişkin değerlendirme
* 59 dava dosyasında 81 kişinin sanık sıfatıyla yargılandığı anlaşıldı. Sanıklardan 76'sı erkek beşi de kadın,
* Sanıkların yaşları 15-65 yaş aralığında,
* Kadın sanıklardan ikisi 18-25 yaşlarında; üçü ise 40 yaş üstünde,
* Erkek sanıklardan altısı 18 yaşın altında; 28'i 18-25 yaş arasında; 27'si 25-40 yaş arasında ve 15 tanesi de 40 yaş üstünde,
* Erkek sanıklardan 39'u okur-yazar; dokuzu eğitimsiz; ikisi öğrenci; biri üniversite mezunu, biri lise mezunu. 24 sanığın ise eğitim durumlarına ilişkin bilgi yok,
* Kadın sanıklardan biri okur-yazar; ikisi eğitimsiz; iki sanığın ise eğitim durumları belli değil,
* Erkek sanıklardan 36'sı evli; 24'ü bekâr; sekizi imam nikahlı; biri boşanmış. Yedi sanığın ise medeni durumu hakkında bilgi yok,
* Kadın sanıklardan üçü evli, ikisi imam nikâhlı.
* Kadın sanıklardan üçünün beraatlerine ikisinin de cezalandırılmasına karar verilmiş. İki kadın eşlerinin kendilerine fuhuş yaptırması sebebiyle eşlerini öldürdüğü savunmasında bulunmuş.
* Erkek sanıklardan 12'sinin beraatlerine, ikisi hakkında ceza tayinine yer olmadığına, 62'sinin de cezalandırılmasına karar verilmiş,
* Verilen kararların 46'sında haksız tahrik hükümleri uygulanmış,
* Sanıklar hakkındaki 61 kararda ise TCK 59. maddesi(*) (sınır dışı edilme) uygulanmış,
* Dava dosyalarından 34'ünde suç aleti olarak tabanca kullanılmış. 19 dosyada ise suç aletinin bıçak olduğu anlaşılmış. Bir dosyadaysa suç aleti olarak kablo kullanıldığı tespit edilmiş. Altı dosyadaysa herhangi bir alet kullanılmamıştır.
* Maktuller ve mağdurlarla sanıklar arasında yakınlık ilişkisi:
Sekiz sanık ve maktulün kardeş ve beş sanığınsa maktulenin babası olduğu görülüyor.
14 sanık maktullerin eşi; yedi sanık maktulelerin kayınbiraderi,
18 sanıkla maktul arasındaysa akrabalık ilişkisi var,
28 sanık ve maktuller arasında herhangi bir kan veya herhangi bir akrabalık ilişkisi yok.
* Maktul / mağdurların erkek olduğu dosyalarda sanıkların savunmalarında, maktul / mağdurun sanığın bir yakınına yönelik tecavüz, sarkıntılık, zorla kaçırma, fuhşa teşvik vb. gibi davranışları gösterdikleri görülüyor.
* Maktul / mağdurların kadın olduğu dosyalardaysa sanıkların davalardaki savunmalarında, mağdur / maktulün başka erkeklerle görüştüğü, kötü yola düştüğü, kendilerini aldattığı yönünde ifadeler verdikleri saptanıyor.
KHDUM, araştırmanın amacını şöyle açıklıyor: "Cinayetlerin mahkemelere yansıma oranları ve yargının bu cinayetlerdeki tutumu, sanıkların bu dosyalardaki savunma tutumları, aile meclisleri ve töreler gibi toplumsal yapının rolleri ile cinayetlerin işlenme nedenlerini ortaya çıkartmak." (AD)
(*) Madde 59- (Değişik: 31/3/2005 - 5328/1 md.)
(1) İşlediği suç nedeniyle hapis cezasına mahkûm edilen yabancı, koşullu salıverilmeden yararlandıktan ve her halde cezasının infazı tamamlandıktan sonra, durumu, sınır dışı işlemleriyle ilgili olarak değerlendirilmek üzere derhal İçişleri Bakanlığına bildirilir.
