O, bu durumdan kurtulabilen az sayıda kızdan biri. Bugün, Fransız grup Medicins du Monde (MDM-Dünyanın Doktorları) tarafından kurulan rehabilitasyon kampında çalışıyor.
Kampta kalan yüzlerce diğer kız gibi Iman da normal ve yoğun bir hayatı yeni yeni keşfediyor. Geçtiğimiz yıl Liberya'da birkaç ay çalışan psikiyatr Frederique Drogoul "İç savaştan kurtulan çocuklara, eğitimin yanı sıra, hayvan beslemek ya da bitki yetiştirmek gibi işler veriliyor" diyor.
Fakat rehabilitasyona katılabilen çocuk sayısının da yeterli olmadığını belirtiyor. Birleşmiş Milletler verilerine göre şu an dünya üzerinde silahlı çatışmarda kullanılan 300 bin kadar çocuk var.
Drogoul, "Fakat resmi yada resmi olmayan ordulara katılan çocuk sayısı, savaş yüzünden istismar edilen çocuklara göre çok daha az" diyor. "Bu sayı milyonları buluyor".
Şu an savaş nedeniyle travmaya uğrayan Çeçen çocuklarla çalışan Drogoul, tedavinin zor olduğunu fakat başarı sağlanabildiğini belirtiyor. Komşu İnguşya'da rehabilite edilen çocuklara eğitim, oyun ve psikolojik tedavi sağlanıyor.
"İnguşya'da büyün çocuklar okula devam ediyor, oyun oynuyor" diyor Drogoul, ve ekliyor: "Fakat her beş çocuktan biri uykusuzluk, uyumsuzluk ve öğrenme güçlüğü gibi semptomlar gösteriyor. Bu durum kapsamlı bir psikiyatrik tedaviye ihtiyaç olduğunu gösteriyor".
Çocuklar Çeçen psikiyatrlar tarafından tedavi ediliyor ve Avrupalı uzmanlarca gözleniyor. Drogoul, "Çocuklar kendi ülkelerinden, kendi dillerini konuşan ve onlarla ilişki kurabilen uzmanlar tarafından tedavi edilmeli" diyor.
Kullanılan yöntemlerden biri çocuklara resim çizdirmek. Resimler çocuğun bilinçaltı konusunda uzmanlara ipucu veriyor.
"Birkaç ay içinde çocukları yaşadıkları travmayı resimlerle ifade edebilecek hale getiriyoruz. Amaç çocukların yaşadıklarını unutması değil bunu yaratan koşullarla yüzleşmesi".
BM raporu ve uygulanmayan uluslararası hukuk
Bu ay, BM çocuklar ve silahlı çatışma üzerine özel temsilcisi tarafından hazırlanan bir rapor çocukları kullanan 54 silahlı grubun adını listeledi.
Bu grupların çoğu Afrika'da; Burundi, Fildişi Sahilleri, Somali, Uganda, Sudan ve Kongo. Fakat Afganistan, Çeçenya, Burma, Nepal, Filipinler, Sri Lanka ve Kolombiya'da da büyük gruplar var.
BM, Mayıs 2000'de "çocukların silahlı çatışmalarda kullanılması üzerine ek protokol"ü kabul etti. Protokol, 18 yaşından küçüklerin asker olarak kullanılmasını yasaklıyor.
Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin kurucu Roma anlaşması "15 yaşından küçüklerin orduya yazdırılması yada silahlı anlaşmazlıklarda kullanılmasını" savaş suçu olarak niteliyor.
Fakat Drogoul "bu anlaşmaların uygulanmadıkları takdirde üzerine yazıldıkları kağıt kadar bile değerleri olmadığını" söylüyor.
Bu ayın başlarında Paris'te düzenlenen "Çocuklar ve Savaş" konvansiyonuna katılan doktorlar ve aktivistler uluslar arası yasalar uygulandığı takdirde birçok savaş derebeyinin Ceza Mahkemesinde yargılanıyor olacağına dikkat çekti.
BM Çocuklara Yardım Fonu'ndan (UNICEF) Jacques Hintzy "Uluslararası anlaşmalar uygulansaydı BM'nin belirlediği 54 grubun liderleri şu an yargılanıyor olurdu" dedi.
Hintzy, atılacak ilk adımın hafif silah ticaretini denetlemek olacağını vurguladı. "Bir anlaşmaklıkta hafif silahların varlığı ile çocukların kullanılması arasında sıkı bir bağlantı var"
Drogoul da UNICEF ve savaştan etkilenen çocuklarla çalışan sivil toplum kuruluşları için daha fazla finansal kaynak sağlanmasını istedi.(EÜ)
* Julio Godoy'un haberini Erhan Üstündağ Türkçeleştirdi.
