Yeni hukuk imkan veriyor
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Bakır Çağlar, Belçika'da hakkında "insanlık ve savaş suçu işlediği" iddiasıyla dava açılan İsrail Başbakanı Ariel Şaron hakkında Türkiye'deki savcılar tarafından da dava açılabileceğini söyledi.
Savaş suçluları konusunda sınır aşan yeni bir hukukun geliştiğini vurgulayan Prof. Çağlar, insanlığa karşı işlenen suçların takibinde gözlenen üç uygulamayı şöyle sıraladı:
Birinci uygulamaya örnek: Eski Yugoslavyaki savaş suçluları ve Lahey
* Eski Yugoslaya 'daki savaş suçlularını yargılayan Lahey Mahkemesi ve son olarak Roma Sözleşmesi ile kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi 'nin savcıları devreye girerek dava açar. Başvuruya gerek yoktur.
İkinci uygulamaya örnek: Ruanda Dörtlüsü, Şaron ve Belçika
* Belçika gibi mahkemeleri ulus aşan ceza hukuku uygulaması yetkisine sahip ülkelerde savaş suçluların sonsuza kadar yargılanması imkanı vardır.
* Örneğin, Belçika Mahkemesi 'Ruanda Dörtlüsü'nü soykırım suçundan yargıladı ve mahkum etti. Suç Ruanda'da işlendi , yargılananlar Ruandalıydı ama, yargılama Belçika'da yapıldı . Şaron için Filistinlilerin Belçika'da açtığı dava da buna benziyor.
Üçüncü uygulamaya örnek: İspanyol yargıç ve diktatör Pinochet
* İç mevzuatta kural olması bile uluslararası sınır aşan hukuk açısından dünyanın her yerinde savcılar savaş suçluları hakkında fezleke düzenleyebilir . Bir Türk savcısı da Şaron'u suçlayabilir.
* Bu türün en bilinen örneği de İspanyol yargıç Garzon 'un Şili diktatörü Augusto Pinochet 'nin Londra'da tutuklanması için yaptığı girişimdir. Fransız yargıçlar Latin Amerika'daki işkencelerin sorumlusu Arjantinli subayları da bu şekilde yargıladılar.
Türkiye'de olabilir mi?
* Suç insanlığa karşı işlenince , hepimizin insan olduğu gerçeğinden yola çıkılarak 'evrensel adalet hakkı' oluşur.
* Bu nedenle Türk savcıları da isterlerse Şaron hakkında dava açabilir . Bizim savcılarımızdan, böyle fantastik bir çıkış beklenir mi? Hiç belli olmaz. Kimse hayatında Şili'yi görmeyen Garzon'un diktatör Pinochet'yi tutuklatacağını tahmin etmiyordu. 12 Eylül darbesinden 20 yıl sonra bir savcı çıkıp Evren hakkında suç duyurusunda bulunmadı mı?"
Belçika Şaron'u neyle suçluyor
Ariel Şaron 1982 yılında İsrail Savurma Bakanı olduğu dönemde Lübnan'ın başkenti Beyrut'taki Sabra ve Şatila Filistin mülteci kamplarındaki katliamlarından hemen sonra İsrail'de oluşturulan bağımsız bir komisyon tarafından "katliamların dolaylı sorumlusu" ilan edildi.
2 bin kişinin öldürüldüğü katliamdan kurtulan Filistinlilerle, ölenlerin yakınları 19 yıl aradan sonra Haziran 2001 ayında Belçika mahkemelerinde, Şaron'un savaş suçlusu olarak yargılanması için dava açtı.
Gezi niye kısa kesildi
Başvurunun Belçikalı yargıç tarafından kabul edilmesi büyük yankı yaratırken, geçtiğimiz günlerde Fransa'ya giden Şaron'un Fransız savcılarının da dava açabileceği endişesiyle gezisini kısa kestiği ileri sürüldü.
(YÖ/NU)
