Her ne kadar Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) George W. Bush ikinci kez başkan seçilse de, dünyanın geri kalan kısmı "sanırız" bu işten o kadar da memnun değil. Hatta aralarında Amerikalı seçmenleri ağır bir dille eleştirenler de var.
Türk kamuoyunun bu konudaki tavrı ise merak konusu. Başkanlık seçimi üzerine Türk basını üzerinde yapılan araştırma, bu tavır konusunda önemli ipuçları sağlıyor.
Türk basınının seçim döneminde Başkan adaylarına yönelik tutumu, Türk basınının Türk kamuoyuna bu adaylar hakkında "nasıl düşünmeleri" gerektiği yolundaki önerisine ışık tutuyor.
Bulgular, Başkan adayı George Bush'a yönelik ifadelerin çoğunlukla negatif, diğer başkan adayı Kerry'ye yönelik ifadelerin ise daha çok pozitif yönde olduğunu gösteriyor. Başkanlık seçimine ve seçim sistemine yönelik ifadelerde ise negatif anlamlı ifadeler daha baskın durumda.
Başkanlık seçimi öncesi ve sonrasını kapsayan 26 Ekim-9 Kasım 2004 günleri arasında ülkemizde yayınlanan Akşam, Cumhuriyet, Hürriyet, Milli Gazete, Milliyet, Radikal, Sabah, Türkiye, Vatan, Yeni Şafak ve Zaman gazetelerinin, yani 11 gazetenin İnternet yayınlarını kapsayan araştırmada başkan adaylarının ve seçimin imajı konu alındı.
Seçim hakkındaki haber ve köşe yazıları üzerine uygulanan içerik analiziyle elde edilen imajlara yönelik ifadeler, her biri doktora derecesine sahip beş ayrı kodlayıcı tarafından "pozitif", "negatif" ve "nötr" olmak üzere kodlandı.
Bush'un imajı negatif
Sonuçlara göre, Cumhuriyetçi Parti adayı ve ABD Başkanı George W. Bush'un imajı toplam 122 ifade ile tanımlandı. Bunlardan "teröre geçit yok", "anketler Bush diyor", "endişeli değil", "Türkiye'ye yakın" "politikalarını yumuşatacak" ve "açık" gibi ifadeler pozitif; "aptal", "saldırgan", "çılgın", "terörü yayacak" ve "potansiyel tehlike" gibi ifadeler negatif; "evliler daha çok onu tercih ediyor", "kararsız seçmenleri yakalıyor", "bilinen bir faktör", "Amerika yeniden Bush dedi" gibi ifadeler de nötr olarak kodlandı.
Kodlama sonucu, seçim döneminde yayınlanan ifadelerin yüzde 62,3'ünde Bush'un imajının negatif anlam taşıdığı ortaya çıktı. Bush hakkındaki pozitif ifadelerin oranı yüzde 23 olurken, nötr bulunan ifadelerin oranı yüzde 14,8 olarak gerçekleşti.
Bush'un imajı (N: 122)
Kerry'nin imajı pozitif
Yayınlarda Demokrat Parti adayı John F. Kerry hakkında toplam 72 ifadeye rastlandı. Kerry hakkındaki ifadelerin Bush'a yönelik ifadeler kadar çeşitlilik göstermemesi dikkati çekti.
Bunlardan "demokrat", "çok yanlı diplomasiyi savunuyor", "Ortadoğu barışı yeniden hayat bulacak" ve "centilmen" gibi ifadeler pozitif; "sözde Ermeni soykırımı iddialarını destekliyor", "tutarlı ve yeterli tezlere sahip değil", "taş çatlasa kazanamaz" ve "erken pes etti" gibi ifadeler negatif; "kürtaj yanlısı", "ekonomi ve istihdam sorunları üzerinde duruyor", "bekarlar tercih ediyor" gibi ifadeler de nötr olarak kodlandı.
Bulgular, Kerry'ye yönelik ifadelerin yüzde 56,9'unun pozitif anlamlarla yüklü olduğunu ve yüzde 27,8'inin ise negatif anlamlar çağrıştırdığını ortaya koydu. Kerry hakkındaki nötr anlamlı ifadelerin oranı yüzde 15,3 ile Bush hakkındaki nötr ifadelerden fazla çıktı.
Kerry'nin imajı (N: 72)
Ortak ifadeler
Çalışmada ayrıca başkan adaylarına yönelik ortak anlatımlara da yer verildi. Yayın içeriklerinde "nüanslarla ayrılıyorlar", "ha Kerry, ha Bush", "değişiklik olmayacak" ve "yok aslında birbirinden farkları" gibi toplam 22 farklı ortak ifadeye rastlandı.
Böylece, toplam içerisinde Bush'a yönelik ifadeler yüzde 56,5; Kerry'ye yönelik ifadeler yüzde 33,3 ve her iki adaya yönelik ortak ifadeler de yüzde 10,2 oranında çeşitlilik gösterdi.
Seçime yönelik imaj
Seçime ve seçim sistemine yönelik ifadelerde ise yayın içeriklerinde seçimi nasıl tanımladığı sorusuna yanıt arandı. Toplam 40 ifade içerisinde "tüm dünyanın kaderi", "ilk global seçim", "ünlülerin savaşı" ve "yaşamsal önemi olan seçimler" gibi ifadeler pozitif; "tuhaf seçim", "tuhaf sistem", "hile gölgesi düştü", "sahtekarlık yapıldı", "ne biçim demokrasi" gibi ifadeler negatif; "yüksek katılım", "en kritik seçim", "çekişmeli seçim", "başa baş seçim", "zor seçim" gibi ifadeler nötr olarak kodlandı.
Bulgular, yayın içeriklerinde seçimin daha çok negatif bir imajla tanımlandığını ortaya koydu.
Seçime yönelik ifadelerin yarıya yakınının (yüzde 42,5) negatif anlam yüklü olduğu belirlendi. İfadelerin önemli bir kısmı (yüzde 37,5) nötr bulunurken, ancak yüzde 20'sinin pozitif anlamlar içerdiği anlaşıldı.
Seçimin imajı
Sonuç
Sonuç olarak bu araştırmada toplam 11 gazetenin İnternet yayınlarında yer alan haber ve köşe yazıları incelenerek, ABD Başkanlık seçimine ve başkan adaylarına yönelik ifadeler tarandı.
Bulgular, başkan adaylarından George W. Bush'a yönelik anlatımların çoğunlukla negatif, diğer aday John Kerry'ye yönelik anlatımların ise daha çok pozitif, seçim ve seçim sistemine yönelik anlatımların ise büyük oranda negatif ifadelerle yüklü olduğunu ortaya koydu.
Baştaki, "Bush'u ne kadar seviyorsunuz?" sorusu yayın içeriklerine yöneltildiğinde ise "pek de fazla değil" yanıtının alındığını söylemek mümkün.
Ayrıca bu yapısıyla yayın içeriklerinin Türk kamuoyuna, başkanlık seçimleri ve adaylar hakkında "nasıl düşünmesi" gerektiği yolunda da önemli ipuçları verdiği kaydedilebilir.
Araştırmanın, başkanlık seçimi ve adayların nasıl tanımlandığına ilişkin daha farklı yönlerine ise bundan sonraki yazıda yer vermeye çalışacağız. (EY/BA)
