Türkiye’de kadın kooperatifleri ilk olarak 1999 yılında kuruldu. O günden bu yana kadınlar, kendi işletmelerini kuruyor, tecrübe paylaşımında bulunuyor. Worldbank’a göre, Türkiye’de 25’ten az üyeye sahip çok sayıda küçük kooperatif var.
Kadınların kooperatif kurmalarının başlıca sebepleri arasında; istihdam sağlamak, sosyal anlamda yetkinleşmek ve karşı karşıya oldukları zorluklar için ortak çözümler bulmak yer alıyor. Türkiye’de bu tür kooperatiflerin sayısının artması kadınların maddi ve manevi anlamda güç kazanmasını sağlıyor. Kadınlar, yaptıkları el işi ürünleri satıp kendilerine ve ailelere gelir de elde ediyor. Manevi anlamda da kadınlar güçleniyor.
"Hedeflerimize ulaştıkça motive olduk"
Kadınlar, kooperatiflerle ilgili neler yaptıklarını anlatırken, kooperatifteki çalışmayı iş olarak görmedikleri yaptığı işi bir el emeği olarak gördükleri ortaya çıkıyor. Üstelik kadınlar bu işten oldukça da keyif alıyor. Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı’ndan destek alıp kurulan kooperatiflerden biri de Kağıthane’deki İlk Adım Kadın Kooperatifi.
2004'te kurulan kooperatifin kurucularından Gülten Bingöl, Yıldız Sürekli ve kooperatif üyesi Gülistan Önkü, kooperatiflerle nasıl tanıştıklarını ve kooperatif kendilerini ne hissettirdiğini bia’ya anlattı.
İlk Adım Kadın Kooperatifi’nin kurucularından Gülten Bingöl, kooperatiflerin farklı bir yönüne dikkat çekiyor:
“Kooperatif sayesinde, kadınların kendilerine güvenleri arttı. Sosyalleşmeye başladılar. Bu da bizim amaçlarımızdandı. Biz kendi hedeflerimize ulaşmış olduk, bu durum biz daha çok motive etti.”
“Yeterli değil daha çok çalışmalıyız”
“Sivil toplum kuruluşları yeterli sayıda değil. Daha çok böyle kurumlara ihtiyaç var” diyen Bingöl, çözüm önerisi olarak da şunları söylüyor:
"Çocuk oyun odası olan bütün kuruluşlar, kadının yükünü hafifletir, kadınların özgüveni gelişir, ekonomik olarak da kadının güveni artar. Umarım yerel seçimler böyle kurum ve kuruluşların artmasını sağlar.”
Yıldız Sürekli de İlk Adım Kadın Kooperatifi’nin kurucularından. Kadın kooperatifi kurma fikrinin iki arkadaşıyla birlikte dar gelirli ailelere yardımcı olmak istemesiyle başladığını söyleyen Sürekli, hiçbir destek olmadan bu yola çıktığını belirtiyor:
“Bir halı üstünde eğitim aldık”
“Kooperatif hikâyem aslında mahalleden iki arkadaşın dar gelirli ailelere yardımcı olmak istemesiyle başladı. İlk amaç çocuklara yönelik bir kooperatifti. 2001’de çalışmalara başladığımızda, herhangi bir destek olmadan başaramayacağımızı düşündük ve tereddütle kooperatifi faaliyete geçirmeye karar verdik. Ancak böyle olmadı. İlk toplantımızı,Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı'ndan Perihan Uluğ Dalğa ile gerçekleştirdik. Hemen ardından, 2004'te İlk Adım Kadın Kooperatifi'nin açtık.”
“Eğitim alan kadınlar daha da güçlendi"
Sürekli, kadınların atölyede aldığı eğitimlerle becerilerini ve kendilerini geliştirdiklerine tanık oldu:
“Kadınlara eğitimler kendi ihtiyaçlarına göre verildi. Böylece, kadınlar, atölyede her şeyi yapabilir duruma geldi. Kooperatifi açarken KEDV'den Perihan hanımın bir sözünü unutamadım 'Bir halı üstünde eğitim aldın şuan nerelerdesin?’. Ayrıca, kooperatifle Cansu Çocuk Oyun Odası’nı faaliyete geçirdik. Başlarda halı ve kilim dokuyarak başladığımız atölyede zamanla dokuma makinaları arttı ve çanta, cüzdan, yastık kılıfı gibi birçok benzeri ürünü kadınların desteğiyle hem üretiyor hem de satışını gerçekleştiriyoruz. Böylece kadınların gelirine katkıda bulunuyoruz.”
Sürekli, son olarak, el işi ürünlerini, “Nahıl” isimli dükkanda sattıklarını söylüyor ve yeni projelerinin de yolda olduğu bilgiisni ekliyor.
Merak etti atölyeye gitti hayatı değişti
Gülistan Önkü'nün yaşadıkları da kooperatifin kurucularıyla benzer. Kooperatifle tanışmadan önce evde üç çocuğuna bakan bir ev kadını olan Önkü, bugün, hayalini kurduğu hereke halısının üreticilerinden.
“Mahallede olduğu için kooperatife gelen kadınları görüyor ve merak ediyordum. Üç çocuğum olduğu için okula gidip gelmek çalışmak mümkün değildi. Çocuğumu bırakmam gerekiyordu ve bir gün burada ne yaptıklarını sordum. Kooperatifteki kadınlarla konuştum ve çocuğumu buraya bırakabileceğimi söylediler. Küçük çocuğumu buraya getirerek diğer çocuklarımı da okuluna götürdükten sonra gelmeye devam ettim. Çocuğumu getirip geldikçe kadınların atölyede ne yaptıklarını merak ediyordum.”
Hereke halısı dokuyup satmaya başladı
Kadınların davetiyle atölyedeki eğitimlere katılan Önkü, çocukluğunda dokuduğu hereke halısıyla yeniden buluştu:
“Çocukluğumda hereke halısı dokuyordum ve yeteneğim vardı. Atölyede halı, kilim dokuma eğitimini aldıktan sonra kendi işimi yapmaya başladım yaptığım işten kazanç elde ettim. Bu kazanç evdeki gelire katkı sağlıyor ve böylelikle kendime duyduğum özgüvenin artmasını sağlıyordu. Çocuklar en büyük sorununuz ve insanlara güvenip bir yere bırakamazsınız. Kooperatif bana bu konuda yardımcı oldu. Yaptığım işten zevk ve keyif alıyorum.”
Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı Hakkında Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı (KEDV), 1986 yılında kadınların ekonomik durumlarını ve yaşam kalitelerini iyileştirmek amacıyla kuruldu. Kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum örgütü olan KEDV, dar gelirli bölgelerde kadınlara ve çocuklara yönelik çalışmalar yapıyor. Kadınların bireysel ve toplumsal yaşamlarını iyileştirme çabalarını desteklemek, temel ihtiyaçları etrafında organize olarak kapasitelerini geliştirebilecekleri platformlar yaratmak ve çocukların erken çocuk eğitimi olanaklarından yararlanabilmelerini sağlamak üzere faaliyetlerini yürütüyor. Türkiye'de kooperatiflerin yetkinleştirdiği birçok kadın kendi işlerini kurabilmişlerdir. |
İlk Adım Kadın Kooperatifi Hakkında Bir grup kadın, Kağıthane'de 2004 yılında kurdu. İlk olarak, kadınlara eğitimler verildi, ardından kadınlar desteklendi. Kooperatifin faaliyetleri arasında, çocuklar için oyun odası, 3–6 yaş çocuklara yönelik oyun ağırlıklı eğitim hizmetleri, mahalle anneliği, liderlik eğitimi, kütüphane İkinci el giysi satışı bilgisayar/internet merkezi işletmesi, kadınlara bilgisayar/internet eğitimleri, tasarruf fonu uygulamaları üretim atölyesi işletmesi mum süsleme, etiketleme, basit giysi tamiratı yorgan işi gibi üretim faaliyetleri yer alıyor. |
(GD/EMK)
