Çizgi filmlerde, özellikle de çocuğu filme çekmek için hazırlanan tanıtım filmlerinde, sanatsal yollarla sunulan şiddet rahatsız edici olmayabilir. Asıl tehlikeyi, estetik bir şekilde örtülmüş sözde görüntüler oluşturur.
Bu görüntülerin gerçek ile kurmaca arasındaki farkı yetişkinler kadar kolay algılayamayan çocukları yönlendirmesi sonucunda, çocuklar şiddet göstergelerini oyun olarak algılayarak, filmlerde izledikleri şiddet sahnelerini kendi oyunlarına da yansıtırlar.
Tanıtım filmi
Digimon filminin tanıtımı, filmin özel bir televizyonda yayınlanmasına sponsor olan firmanın çocuklara yönelik bir ürünü tarafından sunulduğunu belirten bir sözle başlıyor.
Bu ürünün reklamının ardından, yeşil daire üzerinde uçuşarak gelen ve filmdeki yedi şakrayı* temsil eden kırmızı, mavi, çivit, yeşil, menekşe, sarı ve portakal renkli şekiller görülüyor.
Bu şekillerden birincisi fiziği, ikincisi duyguyu, üçüncüsü zihinsel gücü, dördüncüsü sevgiyi, beşincisi dili, altıncısı bilgelik ya da "buddhi"yi, yedincisi ışığı simgeliyor. Ardından da, gri-mavi fon üzerinde çocuklar ve gölgeleri görünüyor. Bu görüntüde, gökkuşağı renginde desenler uçuşuyor.
Dünyayı korumaya çalışan Takato, Henry, Rika, Calumon ve onların "digimon"ları Guilmon, Renamon ve Terriermon da yedi kişilik bir ekip. Bu çocukların sayısı da şakraların sayısıyla örtüşüyor. Çocuklar yeryüzüne yaklaştıkça, arkalarındaki siyah gölgeler kayboluyor. En önde gelen çocuk, filmin temel kahramanı, bilim çocuğu görünümünde.
Çocukların tanıtımından sonra gri, karanlık bir gökyüzü ve yerden göğe doğru yükselen oklara benzeyen uçları sivri, uzun taş blokların üstünde siyah renkte kötü digimonların uçuşu görülüyor. Kötü digimonlar, göklerin hakimi olarak sunuluyor. Zamanın gece olması da, şiddet ortamına destek veriyor.
Tanıtım filmi sırasında, "gökyüzü ile yeryüzünü birleştirme çabasından doğduğu söylenen 'Feng Shui' uygulamasında zehirli ok ya da 'Shar' adıyla bilinen oluşumların, olumsuz enerji yaydığı" söylenmektedir. Oklara benzeyen bu taş bloklar, kötülük ya da savaşı çağrıştırmaktadır.
Filmin devamında iki ayrı yerkürenin, birbirinin tersi yönlerde dönerek birbirinden uzaklaşmaya başladığı görülmeye başlanır. Gri "dijital dünyayı", mor "ölümsüzlük ve kraliyeti" temsil etmektedir. Doğu dininin bilgeleri de ölümlü ruh ile ölümsüz ruhu birleştirir.
Daha sonra sarı alevler içinde bir yaratık belirir ve bu yaratık ateş topu olarak göğe yükselir. Bazı efsanelere göre ateş, zıt güçlerin çarpışması sonucu elde edilir. Aynı zamanda ateş, dünyayı yok eden motiflerden biridir. Filmde ateş topunun görüntüsünden sonra, çoğunda pençe ve boynuz bulunan yaratıklar da gösterilmektedir.
Filmin kahramanı olan çocukların digimonlarıyla yerde, havada ve suda ekranın soluna doğru ilerlemeleri izleyiciye çatışmanın hem karada, hem havada, hem de suda yapılacağı önbilgisini verir.
Tanıtım yazılarından sonra, gökyüzünde süzülen siyah kuşa benzeyen büyük bir mekanik yaratık ve beyaz büyük harflerle yazılmış "digimon" yazısı görülür. Digimon, "dijital"in kısaltması "diji" ve "monster"in (canavar, yaratık) kısaltması "mon" sözcüklerinin bileşimiyle oluşturulmuş "dijital canavar" ya da "yaratık"tır. Filmin adı da şiddet öğesi içermektedir.
Bu çizgi film, çocuklara yönelik hazırlanan ve yasaklanan Pokemon çizgi filmlerinin yerine gündeme girmiştir. Adındaki "dijital" sözcüsü robot, "canavar" ve "yaratık" sözcükleriyle de dövüş ve savaş sahnelerinin filmde yer aldığı öngörüsü filmde verilmektedir.
Film başladı
Filmin giriş bölümü, canavar "Greymon"un "(...) o taş beni çağırıyor" sözleriyle başlar. Greymon, bu sözleri söyleyerek yok etmek istediği taşa doğru uçar. Bu görüntüyü, kutsal dünyayı korumak isteyen çocukların konuşmaları izler.
Çocuklardan Kyoto, dört kutsal hayvan tarafından korunan bir şehir olduğunu ve şehir bir başka dünyaya çok yakın olduğu için, şehirdeki imparatorluk sarayına kötü yaratıkların kolayca geçebileceğini ve iki dünyanın birbirine karışıp doğal dengeyi bozacağını söyler.
Kuşiro, Greymon'un yerini belirleyebilecekleri bir diji terminel geliştirdiğini söyeyerek bunu çocuklara verir. Çocuklardan ikisi de güçlerini birleştirerek dijital yaratıklar oluştururlar.
Daha sonra, "Dijital kapı açıl, seçilmiş çocuklar yürüyün" sözleri duyulur ve çocuklar siyah fonun içinden çıkarlar. Mekan değişir ve Greymon üçüncü kutsal taşı ateş topuyla yok eder, yok olan taşın alevleri içinde serap gibi beyaz yılana benzer bir şekil belirir.
Bu yılan, kutsal taşları koruyan kutsal hayvanlardan biridir. Yok olan kutsal taşın bulunduğu yere gelen çocuklar, Greymon'un gücüne karşı koyamayacaklarını düşünürler. Takato ise, karakuleden yapılımış bir dijital canavarın karanlığın gücüne hükmederek kutsal taşları yok ettiğini ve böyle bir şeye izin vermemeleri gerektiğini söyler; o bölgenin koruyucusundan en yakın kutsal taşın nerede olduğunu öğrenir.
Çocuklar, dördüncü kutsal taşın bulunduğu yere Greymon'dan önce ulaşır. Dördüncü kutsal taşın yanına gelen çocuklar, Greymon'un yakınlarına gelmek üzere olduğunu dijital kameradan görürler. Çatışma zamanı gelmiştir. Kutsal taşın yanına gelen Greymon, taşı yok etmeye çalışır. Greymon'a engel olmak isteyen çocuklar, savaşmak için Takato liderliğinde DNA değişiminden yararlanarak dijital yaratıklar oluştururlar.
Yeni dijital yaratık Magna Agnemon kötülerin kara güçlerini kullanarak bir daire çizer, bu daire kaderin kapısıdır. Greymon son anda bu kapıdan geçmekten kendini kurtarır ve dördüncü kutsal taşa ateş topunu fırlatıp onu yok eder. Kutsal taşın yok olmasıyla kader kapısı kapanır. Kutsal taşlardan biri daha yitirilmiştir ve geriye bir kutsal taş kalmıştır.
Yok olan taşın alevleri arasında yine yılan şeklindeki hayvan belirir ve hayvan yine acı çekmektedir. Greymon geri geleceğini söyleyerek oradan uzaklaşır. Greymon'un geri geleceğini söylemesi savaşın dolayısıyla şiddetin diğer bölümlerde devam edeceği anlamındadır.
Digimon çizgi filmi ve şiddet
Günümüzde, insanları korkulardan ve mitolojik kahramanlardan kurtarmayı hedefleyen Aydınlanma Felsefesi'nin reddi olan fantezi bilim-kurgu, felsefi ve mitolojik konulan işler; böylece akıl ve bilimi işler kılan ve yüceleştiren aydınlanma düşüncesinin sona erdiğini ve ortaçağ düşüncesinin yeniden egemen olmaya başladığını vurgular; mitlerde rastlanabilecek düzeyde süper güçlere ve kahramana gereksinme duyar.
İnsanları ve dünyayı koruyacak kahraman; kendisine aykırı gelen "ötekini" gözünü kırpmadan yok eder; sonuçta ulusal kahraman kimliğiyle şiddet edinimini yüceleştirir.
"Digimon" mitolojik bir filmdir. Filmde Arkaik dönemde bir topluluğa ait doğu dininin mitleri görülür: Şakralar, feng shui, fetiş nesneler... Aydınlanma döneminin ortadan kaldırmayı hedeflediği tüm bu mitsel öğeler filmde görülmektedir.
"Digimon"un baş kahramanı Takato'dur. Çılgın bilim çocuğu Takato, DNA değişim bilgisinden yararlanarak dijital yaratıklarla savaşabilecek güçte farklı mitolojik yaratıkları yani dijimonları yaratır.
Sıradan bir insanda bulunmayacak güçlerle donatılmış lider Takato, Henry Rika ve Calumon dünyayı ele geçirmek isteyen dijital yaratıklarla savaşarak dünyayı korumayı amaçlamaktadırlar. Bu amaçla Takato, Kötü Canavar Karavor Greymon'a karşı, iyi digimonlar Guilmon, Renamon ve Terriermon'u DNA değişimi bilgisinden yararlanarak yedi başlı yılanlara, ejderhalara, dev örümceklere, mumyalara dönüştürür.
Takato ve arkadaşları bu digimonların yardımıyla ve lazer gücüyle çalışan korkunç silahlarla hem dijital dünyayı yok etmeye hem de kendi dünyalarına dönmeye çalışırlar. Öz savunma aracı olarak şiddeti ve korkuyu yaratan bu olgular, şiddet edinimini yüceltir ve benimsemesini sağlar; böylece şiddet çocukların günlük yaşamına girer ve çocukların davranışlarının bir parçası olur.
Şiddetin çocuklar üzerindeki etkileri konusunda, temelde iki farklı görüş bulunmaktadır. Bunlardan biri, "arınma" hipotezidir. Bu hipotezi savunanlar "Filmdeki şiddet eylemleri gerçek hedef yerine başka bir hedef koyarak, şiddet davranışı göstermemize neden olabilecek içimizdeki saldırganlık dürtüsünün yoğunluğunu azaltmaktadır" savını ileri sürerler. Saldırganlığı haklı hale getirmek ve kitle iletişim araçlarıyla şiddeti meşrulaştırmak için bu sav kullanılabilir.
Diğer bir görüş ise "Fantezi düzeyinde bile olsa şiddete tanıklık eden çocukların ve gençlerin psikolojide öğrenme ve taklit etme yoluyla, gördüklerini içselleştirmeleri sonucunda, şiddeti günlük yaşamlarının ve davranışlarının bir parçası olarak kabul edecekleri" görüşüdür.
"Digimon" motifi sözü edilen ikinci görüşü doğrulamaktadır. Bu çalışma, şiddet içeren yayınların şiddeti meşrulaştırdığını belgeler niteliktedir.
* Hindu ve Budacılığın bazı kollarının insan bedeniyle ilgili gizemli uygulamalarında, bedendeki çok sayıda ruhsal merkeze verilen ad. (Ana Britannica,1994)
Kaynaklar
1-Kara Ş, " Çocuklara Yönelik Şiddet ve Örneklemeli (Digimon) Tanıtım Filminin Okunması", Çocuk Edebiyatına ve Çocuk Hekimliğine Yansıyan Şiddet Sempozyumu, Osmangazi Ün. Yay. Eskişehir, 2003.
2-Leadbeater C.W., "İnsandaki Güç Merkezleri Şakralar", (çev: Y. Keskin)
3-Michaud Y, "LesEssais", Violenceet Politique, Gallimard Yay., Paris, 1978.
4-Oskay Ü, "İletişimin Kültürel İşlevleri", AÜ- SBFY, Ankara, 1982.
5-WEBSTER Richard, "Feng Shui" (çev: S. Toksoy), Ötesi yay., İstanbul, 2000.
* Şükran Kara, Yrd. Doç. Dr.
