TMMOB’a bağlı Bilgisayar Mühendisleri Odası, SEÇSİS’i bilişim uygulamalarının gizlilik, bütünlük ve kullanılabilirlik yani güvenlik ilkelerine göre değerlendirerek saptama ve önerilerini raporlaştırdı.
Seçim Bilişim Sistemi (SEÇSİS), seçimle ilgili her türlü veri, bilgi ve belgenin toplandığı, üretildiği, saklandığı, raporlandığı ve paydaşlarca paylaşıldığı bir bilişim sistemi.
İletişim altyapısı, donanım, sistem yazılımları, veritabanı, uygulama yazılım(lar)ı katmanlarından oluşan SEÇSİS'in uygulama yazılımı, YSK tarafından hazırlanan SEÇSİS Uygulama Yazılımı Teknik Şartnamesi esas alınarak yapılan açık ihaleyi kazanan HAVELSAN A.Ş. firmasının kurduğu proje ekibince geliştirildi.
Raporda YSK'ya, kamu kurumlarına, siyasi partilere, vatandaşlara ve basına öneriler sıralandı:
YSK'ya öneriler
Kuşkuların önüne geçilmeli
* YSK, SEÇSİS’le yapılan işlemlere ve sistemde yaşatılan verilere (seçmen sayısı, sandık sayısı, seçim sonuçları vb.) ilişkin bilgilendirmeyi zamanında yaparak kamuoyunda kuşku ve kaygılara yol açacak durumların önüne geçmeli.
* SEÇSİS ve veri alışverişinde bulunduğu diğer sistemler, başta BMO olmak üzere kamu incelemesine açılmalı.
Adres denetimi yapılmalı
* Adres Kayıt Sisteminden (AKS’den) elde edilen adres verileri üzerinde ilgili seçmen adreslerinin yerleşim yeri olup olmadığını doğrulayan denetimler yapılmalı.
* Seçmen kütüklerindeki, özellikle adreslerde gözlemlenen yığınsal yerleşim yeri değişikliklerinin nedenleri belirlenmeli, bu nedenler sayılarıyla birlikte kamuoyuna açıklanmalı.
Listenin doğruluğu için yasal düzenleme şart
* Muhtarlıklara dağıtılan askı listeleri, hem ada/soyadına hem de adreslere göre iki ayrı liste olarak sıralanıp dökülmeli. Bu sayede seçmenlerin aynı binada oturan diğer seçmenleri doğrulayabilme olanağı yaratılmalı.
* Sandık kuruluna, sandık seçmen listesinin YSK’nin partilerle paylaştığı dökümle aynı olduğunu saptaması ve bu durumu belgelemesini zorunlu kılacak yasal düzenleme yapılmalı.
Felaket kurtarma merkezi kurulmalı
* Mükerrer oy kullanımını engellemek ve kullananları saptamak için gereken düzenlemeler ilgili genelgelerle yapılmalı.
* Yangın, sel, saldırı vb. nedenlerle merkezdeki “veri merkezi”nin çalışamaz hale gelmesi durumunda SEÇSİS’in kesintisiz çalışmasını sağlayacak Felaket Kurtarma Merkezi altyapısı hızla oluşturulmalı.
Kamu kurumlarına öneriler
İçişleri Bakanlığı denetlemeli
* İçişleri Bakanlığı, MERNİS’teki kimlik, AKS’deki adres verilerinin geçerliliğini ve doğruluğunu sağlayacak denetimleri yapmalı.
* İçişleri Bakanlığı, kimlik ve adres kayıtlarında oluşan yığınsal değişikliklerin nedenleri (yurttaşlığın yitirilmesi/kazanılması, ölümler, yerleşim yeri değişikliği vb.) ve sayılarını belirterek kamuoyuyla paylaşmalı.
BTK önlem almalı
* YSK’ye seçmen kütüğünü oluşturmak için veri aktaran tüm kamu kurumları, aktardıkları verinin yapısına ilişkin bilgileri (veri setleri ve öğeleri) ve bunların sayısal dökümünü kamuoyuna duyurmalı.
* Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), seçim gününde internet iletişim altyapısının kesintisiz çalışmasını sağlayacak önlemleri almalı.
* Kamu kurumları özgür yazılım ve açık kaynak kodlu teknolojilerinin kamu bilişim sistemlerinde ve projelerinde kullanımının yaygınlaştırılması için gereken geçiş planlamasını yapmalı.
Siyasi partilere öneriler
Karşılaştırma yapmalı
* Siyasi partiler, başta YSK’deki temsilcileri olmak üzere il seçim kurulunda, ilçe seçim kurulunda ve sandık kurulunda görev alan temsilcilerini yasal düzenlemeler, seçim süreçleri ve SEÇSİS’in işleyişi konusunda ayrıntılı olarak bilgilendirmeli.
* Siyasi partiler, kendi bilişim uygulamalarını geliştirerek SEÇSİS’ten alınan verilerdeki tarihsel değişiklikleri izlemeli; kuşku uyandıran durumları, nedenlerini ortaya koyabilecek biçimde anlamlandırarak kamuoyuyla paylaşmalı.
Kopyalar saklanmalı
* Sandık başındaki sandık seçmen listesiyle, YSK’den SİPPORT üzerinden elde edilen sandık seçmen listesi karşılaştırılmalı.
* Oy kullanan seçmenin kimlik bilgileriyle sandık seçmen listesindeki bilgileri dikkatle karşılaştırılmalı.
* Sandık kurulunca imzalanmış sandık sonuç tutanağının kopyası alınarak saklanmalı.
İtiraz süresi uzatılmalı
* Siyasi partiler, YSK’den alınan sandık (oy) sayım verilerini kendi bilişim uygulamasında tutmalı, YSK’nin yayımladığı geçici/kesin seçim sonuçlarıyla bu verileri karşılaştırmalı, tutarsızlıkları -varsa- belirleyerek kamuoyuna açıklamalı.
* Yürürlükteki yasal düzenlemelere göre oylar sayılıp SEÇSİS’e girildiği sırada saptanan tutarsızlıklara en geç seçim gününden bir sonraki gün saat 15.00’e dek (yaklaşık 35 saat içinde) itiraz edilebiliyor. Siyasi partiler, “itiraz süresinin yeterli uzunlukta olması gereğini” meclis gündemine getirebilmeli.
Yurttaşlara öneriler
Bilgi edinmeye başvurmalılar
* Yurttaşlar, her şeyden önce oyunu kullanmalı, yurttaşlık görevlerini yerine getirmeli.
* SEÇSİS ve seçim süreçleri konusunda YSK’nin ve güvenilir kurumların yayın ve duyurularından yararlanılarak doğru bilgi alınmalı.
* Gereken durumlarda SEÇSİS ve seçim sürecine ilişkin bilgiler, yurttaşların bilgi edinme hakkı çerçevesinde doğrudan YSK’den alınmalı.
* Seçimlerin sağlıklı yapılması amacıyla duyarlı yurttaşlarca kurulan oluşumlarda görev alınmalı, sorumluluk üstlenilmeli.
Teknoloji kullanılmalı
* Yurttaşlar askı listesini (seçmen bilgilerini) -aynı bina içindekilere bakarak- kontrol etmeli.
* YSK’nin internet sitesindeki seçmen sorgulamasıyla hem seçmen bilgileri doğrulanmalı, hem de oyun kullanılacağı sandığın bilgisi ve seçmen bilgi kâğıdı alınmalı.
* YSK’den SMS ve/ya da e-postayla bilgi alınarak seçim takvimi doğrultusunda seçmenlere düşen görevler yerine getirilmeli.
Basına öneriler
Somut bilgilerle haber yapılmalı
* Basın-yayın kuruluşları ve çalışanları, yanıltıcı ve önyargılı yorumlarla yönlendirilmekten kaçınmalı. YSK’nin ve güvenilir kurumların yayın ve duyurularına erişilerek doğru bilgi alınmalı.
* SEÇSİS ve seçim sürecine ilişkin yorumlarını olgulara dayalı somut bilgilerle yapmalı.
* Seçim süreçlerindeki sorunların kaynaklandığı noktaları doğru saptamalı, bu amaçla BMO’nun açıklamalarından da yararlanarak kamuoyunu doğru bilgilendirmeli. (NV)
Raporun tamamı için tıklayın.
