Belgeseller Hak İhlallerine Karşı

İnsan hakları mücadelesinin önemli araçlarından biri de belgesel filmler. Merkezi New York’ta bulunan WITNESS, bu konuda çalışmalar yürüten bir örgüt. WITNESS, hak ihlalleriyle ilgili belgesel hazırlanması konusunda hem eğitim, hem teknik ekipman, hem de dağıtım desteği sunuyor...

Hak ihlallerine karşı “video”

New York’ta faaliyet gösteren WITNESS, video ve diğer iletişim teknolojilerini insan hakları mücadelesinin yürütülmesinde önemli bir araç olarak değerlendiren bir örgüttür.

Sivil örgütler ve eylemcilerle ortak çalışan WITNESS, mahkemelerde ve Birleşmiş Milletler’de kanıt, kamu eğitimi ya da baskı oluşturma aracı olarak videonun kullanılması konusunda eğitim vermektedir. Ayrıca WITNESS, hazırladığı video filmlerini medya ve internet aracılığıyla dağıtarak amaçları konusunda uluslararası bir izleyici kitlesini harekete geçirmekte ve yerel örgütlerin, çalışmalarını geniş bir alana yaymalarını sağlamaktadır.

47 ülkede 140 ortak

WITNESS, 2001 itibariyle 47 ülkede 140 ortağa sahip bir örgüttür; bu ortaklar insan hakları mücadelesinde video teknolojisinin kullanılmasını faydalı bulan sivil toplum kuruluşları (STK) ve bireylerden oluşmaktadır.

Bu ortakların içinde işkence, siyasal haklar ve polis şiddeti alanlarında çalışanların yanı sıra kadın ve çocuk hakları, ırkların eşitliği ve sosyal haklar konularında çalışanlar da bulunmaktadır. WITNESS özel bir etnik ve coğrafi alana bağlı olmaksızın hak ihlalleri ile ilgili kampanyalar düzenleyen çeşitli topluluklarla çalışmaktadır.

Ortaklar, sağlıksız koşullarda düşük ücretle işçi çalıştırılan iş yerleri, Afrika’daki çocuk askerler, fahişeliğe zorlanan genç kadınlar, psikiyatri tesislerindeki koşullar, savaş suçları ve diğer birçok konuda video çekimleri yapmıştır.

Kadın ticaretine karşı “Küresel Eylem Ağı”

WITNESS çatısı altındaki Global Survival Network (Küresel Yaşam Savaşı Ağı) tarafından hazırlanan ve eski Sovyetler Birliği’nde kadınların pazarlanmasını konu alan çekimler, birçok farklı yerde kullanılmıştır.

Küresel Yaşam Savaşı Ağı’nın 1998’de Ukrayna’dan İsrail’e kadın ticareti üzerine hazırladığı çekimlerin, ABC’de çok izlenen programlar kuşağında yayınlanmasının ardından hükümet düzeyinde konuyla ilgili önlemler alınmıştır. Bu araştırma üzerine New York Times’da çıkan bir yazının etkisiyle eski Başkan Clinton, ‘Genel Emir’ yayınlatarak, özellikle kadın ticareti üzerine yoğunlaşmış ve kadınlara yönelik şiddete karşı savaşmak için bütçeden yüksek bir pay ayırmıştır.

Küresel Yaşam Savaşı Ağı yine kadın ticareti konusunda toplumun bilinçlendirilmesi için önemli bir rol oynayan “Alındı-Satıldı” adlı bir belgesel hazırlamıştır. Rusça ve İngilizce hazırlanan film, dağıtıma verilmiş, dünya çapında 2000 örgütte gösterilmiş ve ayrıca Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Devlet Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, INS ve dünya çapında konsolosluk ve büyükelçiliklerde eğitim aracı olarak kullanılmıştır.

Savaş sırasında işlenen insan hakları suçları

Mayıs 1999’da, barış görüşmeleri yapılmadan önce, WITNESS çalışanları, dört Kosovalı Arnavut’a insan hakları ihlalleri ile ilgili bir belgesel hazırlama konusunda eğitim verdi. Böylece tanıklarla röportajlar yapıldı ve savaş sırasında işlenen insan hakları suçları hakkında bilgi toplandı. Çekimler eski Yugoslavya adına Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi’ne gönderildi ve haber ajansları ile belgesel film yapımcılarına verildi.

1990’lı yıllar boyunca, başka bir WITNESS ortağı olan Mental Disability Rights International-MDRI (Uluslararası Zihinsel Engelli Hakları Örgütü), çalıştığı her ülkedeki yerel eylemcilerle işbirliği yaparak, eski Sovyetler Birliği’ndeki akıl hastanelerinde yaşanan ihlalleri belgelemiştir. MDRI tüm dünyadan gelen çekimleri, yerel mahkemeler izniyle, televizyon haberlerinde tartışmalar yaratmak ve hukuk ya da politika alanındaki yetkilileri etkilemek için kullanmıştır.

Üye olmak için…

WITNESS üyesi olmak isteyen örgüt ya da bireylerden, örgütün New York bürosuna başvuru yapmaları talep edilmektedir. Üye adayları WITNESS’la temasa geçerek başvuru formu edinebilir ya da WITNESS’ın web sitesinden de başvuru yapabilirler.

Adaylar, üzerinde çalıştıkları konularda, video ekipmanları üzerine tecrübeleri ve video-iletişim teknolojisini kullanarak çalışmalarını nasıl genişletecekleri konunda birkaç soruyu cevaplandırmalıdırlar. Başvurular farklı şekillerde değerlendirilir. Başvuruları gözden geçirirken, WITNESS çalışanları başvuranın önerisini, taahhüt düzeyini değerlendirip referanslarını gözden geçirirler.

Üç farklı hizmet

Her adayın farklı özelliklerini değerlendiren WITNESS, ortakları için üç farklı hizmet sağlar. İlk olarak ya New York bürosunda ya da ortağın bürosunda eğitim ve teknik hizmetler sağlanır. Kullanım rehberi ve videodan oluşan eğitim bilgileri Fransızca, İngilizce ve İspanyolca olarak hazırlanmıştır.

İlk eğitim malzemesi, ekipmanın nasıl kullanılacağıyla ilgili temel bilgileri kapsar. Yakın zamanda oluşturulmuş daha ileri bir eğitim malzemesi seti (“Değişim için Video: Eylemcinin Kitapçık ve Videosu İçin Pratik Rehber), örgütlere kısa film, belgesel-kanıt, haber malzemesi, Birleşmiş Milletler (BM) anlaşmalı örgütlerde gösterilebilecek film veya internette yayınlanabilecek görüntülerin çekimlerinin nasıl yapılması gerektiğini öğretmektedir.

İkinci olarak, WITNESS hazırlanacak filmin tarz ve içeriği hakkında önerilerde bulunarak, kaydedilmiş görüntülerin etkisini en geniş alana yayabilmek için gerekli olan bilgiyi vermektedir.

Son olarak, WITNESS tamamlanmış video filmlerin kurgulanması için post prodüksiyon olanakları sunmakta ve daha sonra da bunların tüm dünyaya dağıtımına yardım etmektedir.

İnternette “insan hakları için acil eylem”

WITNESS’ın internet üzerinden yayın yapan aylık “Haklar Alarmı” girişimi, dikkat çekicidir. 2000 Mart’ında başlatılan bu girişimde, WITNESS tarafından çekilen belgeseller internet üzerinden yayınlanarak, izleyicilerin yerel ve uluslararası alanda farklı insan hakları ihlalleri hakkında bilgilendirilmesi amaçlanmaktadır.

Bu yapımlar insan hakları mücadelesine geniş bir katılımı desteklemek için yenilikçi bir yöntemdir. Her, “Haklar Alarmı”, genellikle 10 dakikadan kısa bir video film belgeseli, sözel bir giriş, arka plandaki bilgi, diğer sitelere bağlantılar ve internet kullanıcısının ortak örgütün çalışmasına katılabilmesini sağlayan “acil eylem” bölümünü içermektedir. Bu yapımlar http://www.witness.org sitesinde izlenebilir.

Ayrıca video filmlerinin sunumunda ünlü isimler görev almaktadır. Örgütün yapımlarını destekleyenler arasında Susan Sarandon, Tim Robbins, Winona Ryder, Lou Reed ve Angelique Kidjo bulunuyor.

Bu video filmler Dave Matthews, Laurie Anderson, Philip Glass, Micheal Stipe ve Peter Gabriel gibi sanatçıların müzikleriyle de desteklenmektedir. “Haklar Alarmı” yapımları her gün 40 bine yakın ziyaretçi tarafından izlenmektedir.

İnsan hakları eylemcilerine video ekipmanı sağlayan ve onlara video-iletişim teknolojilerini çalışmalarında nasıl etkili bir şekilde kullanacaklarını öğreten WITNESS, insan hakları alanında önemli bir boşluğu dolduruyor.

* ayrıntılı bilgi için:

[email protected] adresine başvurabilir ya da http://www.witness.org adresini ziyaret edebilirsiniz