Basın Konseyi'nin açıklamasına göre, mahkemeler, kapatma kararları, baskılar ve gazetecilere yönelik fiili saldırılar Aralık ayında da yoğunlaşarak sürdü.
Türk medyasının mülkiyet yapısındaki değişim bu ayda da devam etti.
DGM'nin sansürü
Aralık ayının en önemli olayı, İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi'nin, cezaevlerindeki ölüm oruçları ve F tipi cezaevlerine ilişkin haberlere yayın yasağı koyma kararı oldu.
İstanbul 4 No'lu DGM Yedek Hâkimliği 14 Aralık tarihinde aldığı kararla "Yazılı, sesli ve görsel basın organlarında ölüm oruçları ve F tipi cezaevleri ile ilgili olarak yasadışı terör örgütlerinin açıklamaları, propagandaları, halkı kin ve düşmanlığa tahrik, suç işlemeye teşvik ve organize suç örgütlerinin korkutma, sindirme ve yıldırma gücünü arttırmaya yönelik yayın yapılmasını" yasakladı.
Mahkemenin bu kararı aldığı günün öncesinde ise Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) F Tipi cezaevlerine ilişkin haberler konusunda yayın kuruluşlarını "Söz konusu yayınlar, Üst kurulumuzca kesintisiz olarak izlenip değerlendirilmektedir" diye gözdağı vererek uyardı.
Rekabet Kurulu cezası
Aralık ayının önemli olaylarından biri de Rekabet Kurulu'nun bazı yayın dağıtım kuruluşlarına serbest rekabete aykırı uygulamaları nedeniyle para cezası vermesi oldu. Rekabet Kurulu, "gazete ve dergi yayıncılığı piyasasındaki rekabet koşullarını bozmayı amaçlayan eylemleri" nedeniyle , BBD, BİRYAY ve YAYSAT''ı 1 trilyon 133 milyar 760 milyon lira para cezasına çarptırdı.
Gazetecilere baskılar
Gazetecilere yönelik saldırılar bu ayda daha fazla arttı. 10 Aralık'ta İstanbul Okmeydanı'ndaki polis operasyonu sırasında yaralanan polisleri çekmek isteyen kameramanlara yapılan saldırının ardından, 12 Aralık'ta İstanbul'da şehit edilen iki polis memurunun cenaze töreni sırasında, polisin yaptığı gösterilerde ve Ankara'da F Tipi cezaevleri protestoları esnasında polis tarafından gazetecilere saldırılarda bulunuldu.
Bu saldırılar sırasında İstanbul'da Star televizyonu kameramanlarından Erkut Uzunoğulları polis tarafından dövüldü.
Ankara'da ise Cumhuriyet Gazetesi muhabiri Serdar Özsoy polis tarafından coplandı.
Üç gazetecinin yaralandığı bu olaylar sırasında bazı sivil polislerin "Bunlar da onlardan" diyerek gazetecileri taciz ettiği gözlemlendi
TV kapatmaları
RTÜK Aralık ayında tarihi bir rekor kırarak 15 ayrı televizyon kanalının yayınını 1 gün ile 1 ay arasında değişen sürelerde durdurdu. 2 radyoyu 180 gün süreyle kapatırken 8 kanalı da uyardı.
Basın Konseyi'nin ulusal çapta yayın yapan basın organlarından ve kendisine gelen bilgilerden yaptığı derlemeye göre Aralık 2000'de meydana gelen diğer önemli olaylar şöyle:
Ayın olayları
İstanbul DGM Cumhuriyet Başsavcılığı, "ölüm oruçları" ve "F tipi cezaevleriyle" ilgili konulan yayın yasağına aykırı haberler yayınladıkları gerekçesiyle Sabah ve Radikal gazeteleri hakkında inceleme başlattı.
Yerellere baskı
Gaziantep'te yayınlanmakta olan Fırat'ta Yaşam Gazetesi'nin yayını ise aynı yayın yasağına aykırı yayın yaparak, "Ölüm oruçlarına geniş yer verdiği" ve "eylemi desteklediği" gerekçesiyle 3 gün durduruldu.
Çorum'da yayımlanan 5 gazete hakkında da, F tipi cezaevleri ve ölüm oruçlarıyla ilgili haberlerden dolayı Çorum 1. Sulh Ceza Mahkemesi ''toplatma'' kararı verdi.
Özgür Bakış Gazetesi'nin hazırladığı ve kupon karşılığı okurlarına dağıtmak istediği, "1900'den 2000'e Kürtler" isimli kronolojik albümün editörlüğünü yapan gazeteci Zeynel Abidin Kızılyaprak hakkında İstanbul DGM tarafından 1 yıl 4 ay hapis 1 milyar 300 milyon lira da para cezası verildi.
Bolu Belediye Başkanı Yüksel Ceylan'la ilgili eleştirel haberler yapan Bolu Ekspers Gazetesi'nin bürosunun ve matbaasının kapatılmasını protesto eden gazeteciler hakkında soruşturma başlatıldı. Soruşturma açılanlar arasında Bolu Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Gökhan Aydın ve Cumhuriyet Gazetesi muhabiri Rujhat Avşar'da bulunuyor.
Gazeteci Can Dündar'ın, Aktüel Dergisi'nde yayınlanan bir yazısında, Sağlık Bakanı Osman Durmuş'un kişilik haklarına hakaret ettiği gerekçesiyle, Dündar ve derginin Yazı İşleri Müdürü Murat Tunalı hakkında hapis cezası istemiyle dava açıldı.
Ankara 19. Asliye Hukuk Mahkemesi, bir köşe yazısında, Londra Büyükelçiliği Müsteşarı Kerim Uras'ın kişilik haklarına hakaret ettiği gerekçesiyle, Hürriyet Gazetesi yazarı Fatih Altaylı'yı 3 milyar lira manevi tazminat ödemeye mahkum etti.
Albayrak AŞ, şirketleriyle ilgili haberler nedeniyle Sabah Gazetesi hakkında 60 milyarlık manevi tazminat davası açtı.
ANAP Genel Başkanı, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz'ın eşi Berna Yılmaz, yayınladıkları haberlerde kişilik haklarına hakaret edildiği gerekçesiyle Aydınlık, Yeni Şafak ve Gözcü gazeteleri hakkında toplam 25 milyar lira manevi tazminat davası açtı.
Ilıcak ve Andıç olayı
FP İstanbul Milletvekili ve Yeni Şafak Gazetesi yazarı Nazlı Ilıcak, "Andıç" olayı sonrası, Genelkurmay Başkanlığı'nın bu konuda yaptığı açıklama nedeniyle Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu hakkında açtığı tazminat davasından vazgeçti.
Ilıcak, "Kıvrıkoğlu'nun mahkemeye gönderdiği savunmada, bu sözlerle kendisini muhatap almadığını açıkladığını", belirterek "ihtilafın yanlış anlamayla tatlıya bağlanması gerçekten beni sevindirdi"dedi.
Ekşi'nin davası
Basın Konseyi Başkanı ve Hürriyet Gazetesi Başyazarı Oktay Ekşi, yayınlanan bir röportajda "Devlet beni kullandı" dediğinin ileri sürülmesi üzerine Aktüel Dergisi hakkında 100 milyar lira manevi tazminat davası açtı.
2000 yılı dünya bilançosu
Sınır Tanımayan Gazeteciler Kuruluşu'nun (RSF) Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlunun açıklamasına göre; dünya genelindeki 2000 yılı basın özgürlüğünün ihlali bilançosu ise şöyle:
"Öldürülen gazeteciler: 26. Gözaltına alınan gazeteciler: 329. Cezaevinde bulunan gazeteciler: 77. Saldırıya uğrayan ve tehdit edilen gazeteciler: 510. Yayın sansürü: 295."
Birleşmiş Milletler'e (BM) üye 189 ülke arasında, 96 ülkede basın özgürlüğünün durumu iyi; 65 ülkenin durumu kötü; 28 ülkenin ise çok kötü. Türkiye, basın özgürlüğünün kötü olduğu 65 ülke arasında bulunuyor. (EÖ/YÖ/NU)
