Uluslararası Af Örgütü bugün yayımladığı yeni brifingde, Sudan’a devamlı silah akışının ülkedeki çatışmaları körüklediğini belirtti.
“Sudan Çatışmalarını Körükleyen Yeni Silahlar” başlıklı brifing, yakın zamanda üretilen yabancı silahların genellikle Darfur’a uygulanan silah ambargosunu açıkça ihlal ederek nasıl Sudan ve çevresine gönderildiğini belgeliyor.
Uluslararası Af Örgütü, Çin, Rusya, Sırbistan, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Yemen gibi ülkelerde son zamanlarda üretilen veya bu ülkelerden transfer edilen silah ve mühimmatın büyük miktarlarda Sudan’a ihraç edildiğini ve bazı durumlarda Darfur’a taşındığını tespit etti.
Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ile Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasındaki çatışmaların yoğunlaştığı Nisan 2023’ten bu yana ülkede en az 16 bin 650 kişi öldürüldü.
Sivil kayıplar, yerinden edilenler
Uluslararası Af Örgütü sivillere yönelik gelişigüzel ve doğrudan saldırılarda sivil kayıpların meydana geldiğini belgeledi: “Çatışmanın taraflarının işlediği uluslararası insancıl hukuk ihlallerinin bir kısmı savaş suçu kapsamına giriyor. 11 milyondan fazla insanın ülke içinde yerinden edildiği tahmin ediliyor, milyonlarcası ise yakın bir açlık riski altında.”
“Açlık tehdidi gitgide yaklaşıyor”
Uluslararası Af Örgütü Bölgesel İnsan Hakları Etkileri Kıdemli Direktörü Deprose Muchena konu hakkındaki açıklamasında, “Sudan’a devamlı silah akışı akıl almaz boyutlarda sivil ölümlerine ve ızdırabına neden olmaya devam ediyor” dedi:
“Araştırmamız, ülkeye giren silahların, uluslararası insancıl hukuk ve insan hakları hukuku ihlalleriyle suçlanan savaşçıların eline geçtiğini gösteriyor. Sudan’da el tabancaları, yivsiz ve yivli tüfekler dahil çok çeşitli silahların savaşan taraflarca kullanıldığını metodik olarak gözlemledik.
Mevcut durumda sadece Darfur’a uygulanan silah ambargosunun tamamen yetersiz kaldığı ve Sudan’ın tamamını kapsayacak şekilde güncellenmesi ve genişletilmesi gerektiği açıktır. Bu, göz ardı edilemeyecek bir insani krizdir. Açlık tehdidi gitgide yaklaşırken dünya Sudan’daki sivilleri yüz üstü bırakmaya devam edemez.
Ciddi ve süregelen insan hakları riskleri göz önüne alındığında, tüm devletler ve şirketler acilen Sudan’a bağlı teknolojiler, parça ve bileşenler, teknik destek, eğitim, mali veya diğer türde destek dahil, doğrudan veya dolaylı silah ve askeri malzeme tedariği, satışı veya transferini içeren her türde silah ve mühimmat tedariğine son vermeli.”
Uluslararası Af Örgütü, iki ayrı ticari veri sağlayıcısından alınan 1.900’den fazla sevkiyat kaydını analiz etti ve yakın zamanda üretilen veya Sudan’a ihraç edilen silahları gösteren 2.000 civarında fotoğraf ve videonun da aralarında bulunduğu açık kaynaklı ve dijital kanıtları inceledi. Uluslararası Af Örgütü ayrıca veri analizini doğrulamak ve çeşitli grupların kullandığı silah tedarik hatlarını araştırmak için Şubat-Mart 2024 tarihleri arasında 17 bölgesel silah ve Sudan uzmanıyla görüşmeler gerçekleştirdi.
Af Örgütü, yakın zamanda bir dizi ülkede üretilen veya bu ülkelerden gönderilen hafif silah ve mühimmatın çatışmanın çeşitli taraflarınca savaş alanında kullanıldığını belirledi. Çin’de üretilen gelişmiş dron sinyal kesiciler, havan topları ve anti-materyal tüfekler çatışmanın her iki tarafınca da kullanılıyor. Yakın zamanda BAE’de üretilen çeşitli zırhlı personel araçları Hızlı Destek Kuvvetleri tarafından kullanılıyor.
Sevkiyat düzeyindeki ticari veriler, son yıllarda Türkiye şirketlerinin Sudan’a yüz binlerce kurusıkı tabanca ve milyonlarca kurusıkı fişek ihraç ettiğini gösteriyor. Uluslararası Af Örgütü, bu mühimmatın Sudan’da geniş çapta öldürücü silahlara dönüştürüldüğü kanaatinde ve bu da büyük ölçüde denetimsiz kalan bu ticaretin daha yakından incelenmesi gerektiğine işaret ediyor.
(AS)
