Amerika Birleşik Devletleri başkanı Barack Obama, yaklaşık 10 yıldır sürdürülen savunma stratejisini değiştirerek Avrupa'da kurulması planlanan füze kalkanı projesini değiştirdi.
Bunun yerine İran'dan gelecek tehditlere karşı daha esnek bir savunma stratejisi oluşturulacağını belirtti. Obama'nın kararı, Polonya'da füze rampaları kurmak ve Çek Cumhuriyeti'nde kapsamlı bir radar inşa etmek için yıllarca pazarlık yapan Bush yönetiminin dış politikasından keskin bir dönüş anlamına geliyor.
Türkiye'dekiler de dahil olmak üzere, savaş karşıtları bu füze kalkanı projesine karşı çıkıyor; projenin saldırı amaçlı da kullanılabileceğini belirtiyor; Adana'da bulunan İncirlik askeri üssünü örnek veriyordu.
Füzeler "yakın ülkelere"
Haberin sızmasının ardından dün bir basın açıklaması yapan Obama, füze kalkanının İran'ın uzun menzilli füzelerine karşı hazırlandığını fakat istihbarat bilgilerinin tehdidin yakın ve orta menzilli füzelerden kaynaklandığını gösterdiğini belirtti.
Daha esnek, farklı ülkelere dağılmış ve daha hesaplı bir sistem kuracaklarını söyleyen Obama'nın sözleri İran'la olan ilişkilerin gerilmesine yol açabilir çünkü şimdi Avrupa yerine İran sınırına daha yakın bölgelere silah yığılması gündeme gelecek. Plana göre, denizden atılacak füzeler 2011'de yerleştirilmiş olacak. 2020'ye kadar bu füze sistemi geliştirilecek.
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada yeni sistemin detayları yer almasa da, NATO üyelerinin varolan sistemlerine entegre edileceği belirtildi.
Türkiye'nin adı açıklamada geçmese de, İran'la sınırı olan bir NATO üyesi olarak sisteme dahil olması yüksek ihtimal. Mart 2008'de Türkiye'yi ziyaret eden ABD savunma bakanı Robert Gates konuyu gündeme getirmişti.
Nisan 2008'de savunma bakanı Vecdi Gönül, Türkiye'nin füze kalkanı sistemine katılmayacağını öne sürmüştü.
Rusya ve Avrupa memnun, İran'dan yorum yok
Füze kalkanının kendisine yönelik olduğunu iddia eden ve aynı şekilde karşılık vermekle tehdit eden Rusya yönetimi, Obama'nın kararını memnuniyetle karşıladı. Devlet başkanı Dimitri Medvedev "Sorumlu bir hareket. Diyaloğa devam etmeye hazırım" dedi.
Buna karşılık şimdi Rusya'nın da İran'ın nükleer programı, Afganistan ve nükleer silahların kontrolü gibi konularda ABD'yle işbirliği yapması bekleniyor.
Avrupa'daki NATO müttefikleri gereksiz bir provokasyon olarak gördükleri planın değiştirilmesinden memnunken Polonya ve Çek yönetimleri, yıllarca iç muhalefete rağmen peşinden gittikleri ABD tarafından yarı yolda bırakıldıklarını düşünebilir.
İran dışişleri bir açıklama yapmazken, üst düzey politikacılar ülkenin bölge için bir tehdit olarak görülmesinin kabul edilemeyeceğini söyledi.(EÜ)
* bu haberde BBC ve Guardian'dan yararlandık.
