Genel değerlendirme
Litvanya, siyasi kriterleri yerine getirmeye devam etmektedir. Ülke, demokrasi, adalet, insan hakları, ve azınlıkların korunması ve gözetilmesini sağlayan kuruluşları güçlendirmekte ilerleme kaydetmiştir.
Litvanya özellikle yeni Sivil Hizmet Yasası'nı kabul etmekle, idari reformlarda büyük ilerleme kaydetmiştir. Yasanın uygulaması gözetilmelidir.
Mahkemeler Yasası'nın kabulü, yargı sistemi reformuna büyük katkıda bulunmuştur. Yasanın uygulanmasına dikkat gösterilmelidir.
Yargıç ve savcıların mesleki kapasitelerinin artırılması için yeni adımlar atılmalıdır. Mahkeme işlemlerinin hızlandırılması ve hükümlerin infazı için de bazı önlemler gerekmektedir.
Yolsuzlukla mücadelede kayda değer adımlar atılmıştır. Özellikle endişe kaynağı olan idari yolsuzlukla mücadele için yeni önlemler gerekmektedir. Litvanya, insan hakları ve özgürlüklerini gözetmeye devam etmektedir.
Yargı sistemi
Litvanya'da yargı reformu son aşamasına gelmiştir. Ülkede yargının bağımsızlığını pekiştirmek ve işleyişini geliştirmek konularında çok önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Biriken davaları azaltmak için belli adımlar atılmış ve ilerleme kaydedilmiştir.
Adli Eğitim Merkezi, yargıç ve adli sistemde çalışan kişilere eğitim vermeye devam etmektedir. Yeni Mahkemeler Yasası, yargıçlara zorunlu eğitim koşulu getirmiştir. Yargıçların ve savcıların mesleki kapasitesi eğitim yoluyla artırılmıştır.
Devlet-Garantili Yasal Yardım Kanunu, bütün sivil, idari ve suç davalarında yasal yardım hakkı sağlamaktadır.
Yeni çıkarılan yasaların uygulanmasına, ve yeni atanan yargıç ve savcıların eğitimine özel dikkat gösterilmelidir.
Mahkeme kararlarının uygulanması ve adalete erişimin sağlanması konularında bazı ilerlemeler gerekmektedir. Çalışma koşullarının ve araç-gereçlerin de geliştirilmesi şarttır.
İnsan hakları ve azınlıkların korunması
Litvanya, insan haklarını ve özgürlüklerini gözetmeye devam etmektedir. Ülke, başlıca insan hakları konvansiyonlarını onaylamıştır. 2002 yılının Mayıs ayında Litvanya, idam cezasının her durumda kaldırılmasını öngören 13. Protokolü kabul etmiştir.
Anayasa, ayırımcılık-karşıtlığını gözetmektedir ve bu prensip birçok yasanın esasını oluşturmaktadır. 2003 Ocak ayında yürürlüğe girecek olan yeni Suç Kanunu, ayırımcılığı geniş şekilde yasaklamaktadır.
Sivil ve siyasi haklar
Sivil ve siyasi haklar konusunda Litvanya'da bazı önemli adımlar atılmıştır. Ancak bu alanda hala sorunlar vardır.
Polis şiddeti
Polisin, özellikle gözaltındaki kişilere karşı onur kırıcı davranışlarda bulunduğu kaydedilmektedir. Polise insan hakları ve temel özgürlükler konusunda eğitim verilmektedir.
İnsan kaçakçılığı
Litvanya'da insan kaçakçılığı endişe verici bir sorun olmaya devam etmektedir. Yeni Suç Kanunu, insan kaçakçılığına sekiz yıla varan katı hapis cezaları öngörmektedir.
Mahkeme öncesi tutukluluk konusunda endişeler devam etmektedir. 2001 yılında mahkeme öncesi tutukluluk oranı düşmüş olsa da, bazı durumlarda bu tutukluluğun yasal süre olan 18 ayı aştığı bildirilmiştir.
Hapishane koşulları
Litvanya'da hapishane koşulları ciddi endişe kaynağı olmaya devam etmektedir. Özellikle aşırı kalabalık ve sağlık hizmetlerindeki yetersizlik büyük sorundur. Hapishaneleri kabul edilebilir duruma getirmek için hatırı sayılır ölçüde yatırım gerekmektedir.
Yasal yardım
Litvanya'da suç, sivil ve idari davalarda yasal yardımı garantileyen hükümler vardır. Ancak, yasal temsilciler, davalıların haklarını iyi şekilde savunmamaktadırlar. Bunun nedeni, devletin yasal yardım için ödediği ücretin çok düşük olmasıdır. Bu sorunu çözmek için sermaye artırımına gidilmektedir.
İltica
Litvanya, iltica konusunda Avrupa ve uluslararası standartlara uymaktadır.
Göç Şubesi'ne ait İltica Bölümü'nün güçlendirilmesi gerekmektedir. Sınır uhafızları ve iltica davalarına bakan yargıçler de dahil, ilgili herkesin eğitiminin pekiştirilmesi gerekmektedir. İltica için iyi sebepleri olmasına rağmen sınırı kaçak yollardan geçen bazı kişilerin gözaltında tutulduklarına dair raporlar vardır.
İfade ve din özgürlükler
Litvanya'da anayasa, ifade ve din özgürlüklerini gözetmektedir. Bu özgürlüklere saygı gösterilmektedir.
2003 yılının Ocak ayında yürürlüğe girecek olan Suç Yasası, cinsel tercihe dayalı ayırımcılıları yasaklayacaktır.
Ekonomik, sosyal ve kültürel haklar
Litvanya ekonomik, sosyal ve kültürel haklar konularında ilerlemeler kaydetmiştir.
Kadın ve erkeklere eşit haklar konusunda bazı önemli adımlar atılmıştır. Eşit İmkanlar Yasasında değişiklikler yapılarak cinsiyet eşitliği teşvik edilmiş ve dolaylı ayırımcılık konsepti ortaya koyulmuştur. Hükümetteki 14 üyeden üçü kadındır.
Sosyal Güvenlik ve Çalışma Bakanlığı, kadınları hükümet ve meclis seçimlerine hazırlamak ve teşvik etmek için bazı çalışmalara başlamıştır. Kadın ve erkekler arasında ekonomik ve sosyal eşitliği sağlamak için daha fazla çaba gerekmektedir.
2002 yılının Mayıs ayında, hükümet, engellilerin topluma kazandırılması için hazırlanan bir programı onaylamıştır. Program, engellilerin haklarını gözetmekte ve onlara eşit imkanlar sağlanması için çabalar içermektedir.
Sendikalar
Sendikalaşma hakkı genelde gözetilmektedir. Sınırlı bir grup devlet memurunun sendikalara katılması kısıtlandırılmıştır. Sendika hakları mevzuatının her durumda hayata geçirilemediğiyle ilgili endişeler vardır.
Azınlık hakları ve azınlıkların korunması
Litvanya'da, azınlıkların korunması konusu memnuniyet vericidir. Azınlıkların topluma uyum göstermesi alanındaki programların uygulanmasına devam edilmiştir.
Hükümet, Litvanya'nın azınlık topluluklarının ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimlerini desteklemeye devam etmiştir.
Litvanya'daki en büyük iki topluluk olan Rus ve Polonyalılar topluma uyum göstermişlerdir. Ancak bazı durumlarda, Litvanya dilini bilmemeleri, iş imkanlarına erişimlerini zorlaştırmıştır.
Litvanya'nın 3,000 kişilik Roman topluluğu zor koşullarda yaşamaya devam etmektedir. Roman topluluğunun sorunlarından bazıları, kötü yaşam koşulları, yüksek işsizlik oranı, ve eğitime ve sosyal hizmetlere erişim sorunlarıdır.
Hükümetin Roman topluluğuyla ilgili hazırlamış olduğu program bu sorunları ele almayı hedeflemektedir. Konutlandırma alanında bazı adımlar atılmıştır.(EA/NM)
