*Görsel: BBC.
BBC'nin maksimum günlük sıcaklıkları inceleyerek çıkardığı sonuçlara göre 50 dereceye ulaşan sıcaklıklar artık dünyanın eskisinden daha çok bölgesinde görülüyor ve insan hayatına eşi benzeri görülmemiş zorluklar getiriyor.
Analize göre 50C'nin (122F) üzerindeki toplam gün sayısı, 1980'den beri her on yılda arttı. Ortalama olarak, 1980 ile 2009 arasında, sıcaklıklar yılda yaklaşık 14 gün 50C'yi geçti.
Bu sayı 2010-2019 yılları arasında yılda 26 güne yükseldi.
Aynı dönemde yılda ortalama iki hafta fazladan 45C ve üzeri sıcaklıklar meydana geldi.
Fosil yakıt faktörü
Oxford Üniversitesi Çevresel Değişim Enstitüsü müdür yardımcısı Dr Friederike Otto, "Artış %100 fosil yakıtların yakılmasına bağlanabilir" diyor.
50C sıcaklıklar ağırlıklı olarak Orta Doğu ve Körfez bölgelerinde görülüyor.
Ve bu yaz İtalya'da 48.8C ve Kanada'da 49.6C ile rekor kıran sıcaklıklardan sonra, bilim insanları fosil yakıt emisyonlarını azaltmadıkça başka yerlerde de 50C'nin üzerindeki günlerin olacağı konusunda uyardılar.
"Çok hızlı olmalıyız"
Oxford Üniversitesi Coğrafya ve Çevre Okulu'nda iklim araştırmacısı olan Dr Sihan Li, "Hızlı hareket etmemiz gerekiyor. Emisyonlarımızı ne kadar hızlı kesersek hepimiz için o kadar daha hızlı iyi olacak" diyor.
Son on yıl ile 1980-2009 referans dönemi arasındaki ortalama maksimum sıcaklıklardaki değişimi gösteren dünya haritası
Dr Li ise şöyle uyarıyor:
"Sürekli emisyonlar ve eylem eksikliği ile bu aşırı sıcaklık olayları daha şiddetli ve daha sık hale gelmekle kalmayacak, aynı zamanda acil müdahale ve kurtarma daha zor hale gelecek."
Maksimum sıcaklık 0,5C arttı
BBC analizi ayrıca, son on yılda maksimum sıcaklıkların, 1980'den 2009'a kadar olan uzun vadeli ortalamaya kıyasla 0,5C arttığını buldu.
Ancak bu artışlar tüm dünyada eşit şekilde hissedilmedi: Doğu Avrupa, Güney Afrika ve Brezilya bazı maksimum sıcaklıkların 1C'den fazla arttığını gördü ve Arktik ve Orta Doğu'nun bazı kısımlarında 2C'den fazla artışlar kaydedildi.
Bilim insanları, Kasım ayında Glasgow'da yapılacak ve hükümetlerden küresel sıcaklık artışlarını sınırlamak için yeni emisyon kesintileri yapmalarının isteneceği bir BM zirvesinde dünya liderlerinden acil eylem çağrısında bulunuyorlar.
Aşırı sıcaklığın etkileri
BBC analizi, aşırı sıcaklığın dünyadaki yaşamları nasıl etkilediğini araştıran Life at 50C adlı bir belgesel dizisi başlatıyor.
50C'nin altında bile, yüksek sıcaklıklar ve nem ciddi sağlık riskleri oluşturabilir.
ABD'deki Rutgers Üniversitesi'nden geçen yıl yayınlanan bir araştırmaya göre, mevcut küresel ısınma seviyeleri devam ederse, dünya çapında 1,2 milyar kadar insan 2100 yılına kadar ısı stresi koşullarıyla karşı karşıya kalabilir.
Bu, bugün etkilenenlerden en az dört kat daha fazla.
Aşırı sıcaklıklar kuraklığı ve orman yangınlarını daha olası hale getirdiğinden, çevrelerindeki manzara değiştikçe insanlar da zor seçimlerle karşı karşıya kalıyor.
Diğer faktörler katkıda bulunabilirken, iklim değişikliği de çölleşmenin arkasındaki önemli bir itici güç olarak görülüyor.
"Şimdi çöl ve kuraklık"
Irak'ın merkezindeki bir köyden bir buğday çiftçisi olan Şeyh Kazem Al Kaabi, çevresindeki toprağın bir zamanlar onu ve komşularını geçindirecek kadar verimli olduğunu ama yavaş yavaş kuru ve çorak hale geldiğini anlatıyor:
"Bütün bu topraklar yeşildi, ama hepsi gitti. Şimdi çöl, kuraklık."
Köyünden hemen hemen tüm insanlar başka illerde iş aramak için taşınmış:
"Kardeşimi, can dostlarımı, sadık komşularımı kaybettim. Benimle her şeyi paylaştılar, kahkahalarımı bile. Artık kimse benimle bir şey paylaşmıyor, bu boş toprakla sadece yüz yüzeyim."
TIKLAYIN - Ölüm Vadisi'nde dünya sıcaklık rekoru
Rekor sıcaklık raporları genellikle tek bir hava istasyonunda alınan ölçümlerden gelir, ancak incelediğimiz veriler tek bir istasyonun kapsadığı alanlardan daha geniş alanları temsil eder.
Örneğin, Güney Kaliforniya'daki Death Valley Ulusal Parkı, dünyadaki en sıcak yerlerden biri.
Parkın belirli bölümlerinde sıcaklıklar yaz aylarında düzenli olarak 50C'yi geçiyor. Ancak birkaç farklı kaynak kullanılarak daha geniş alan için maksimum sıcaklıklar için bir ortalama oluşturulurken 50C'nin altında bir rakama ulaşılıyor.
(PT)
