Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı ve İBB yayınları iş birliğiyle hazırlanan Kadın Özel Arşivlerinde 40 Kadın 40 Hayat kitabı okurlarla buluştu.
Alanında uzman yazarların ve kütüphane kolektifinin katkılarıyla hazırlanan kitapta Pertevniyal Valide Sultan’dan Fatma Aliye Hanım’a, Halide Edip’e, Sabiha Sertel’e, Necile Tevfik’e, Behice Boran’a, Adalet Ağaoğlu’na, Muazzez İlmiye Çığ’a, Şirin Tekeli’ye genç kuşaktan Şefika Şehvar Beşiroğlu’na dek 40 kadının özel arşivi üzerinden yaşam öyküleri ele alınıyor.
Kitabın sunuş yazısında söz konusu kadınların yaşam öykülerinin sınırlarını zorlayarak, tarihsel, siyasal ve toplumsal alana bütün boyutlarıyla bakmamızı sağladığını belirten Prof. Dr. Tûba Çavdar Karatepe, bu çalışmayla özel arşivlere, kadın özel arşivlerine de dikkat çekmeyi hedeflediklerini ifade ederek, bu arşivlerin, düzenlenerek araştırmacıların hizmetine sunulmasının ve özel arşivlerin bağışlanmasının önemine işaret ediyor.
Kamusal alanın ardında görünmeyen özel alanlar
Kadın Özel Arşivlerinde 40 Kadın 40 Hayat kitabı aracılığıyla; Atatürk Kitaplığı, Boğaziçi Üniversitesi Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi, Tek-Esin Vakfı, Salt Araştırma, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı, Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV) gibi kurumlarda yer alan arşivlerin değeri okurlara anımsatılıyor. Pertevniyal Valide Sultan’ın arşivinde bulunan belgeler, Osmanlı İmparatorluğu’nun 19. Yüzyılına ayna tutuyor.
Bu arşiv siyasal tarihten, toplumsal değişime, tüketim kültürüne, mülkiyetin niteliğine vb. dek bir kadının iktidara eklemlenme mücadelesini, yükselişini ve düşüşünü ortaya koyuyor.
Belgeler aynı zamanda cariyelikten Valide Sultanlığa yükselen bir kadının yaşamına toplumsal cinsiyet açısından bakılmasına imkan sağlıyor. Arşivde İzmir, Tırhala ve Yenişehir’deki çiftlikler, Aksaray’daki Valide Sultan Camisi, tekkeler, Medine’deki Gureba Hastanesi, Valide Sultan’ın şahsi parasıyla askeriyeye alınan tüfekler ve orduya verilen bağışlarla ilgili belgeler, Valide Sultan’ın imzaladığı mektuplar, gelirlerle alakalı defterler, sultanın yetişmesi, büyütülmesi ve sarayın iç işleriyle alakalı belgeler, Fatma Sultan’a ve haremdeki diğer kadınlara ait masraf defterleri, tezkire, ilmühaber, pusula, makbuz senedi, kira kontratı, Pertevniyal Valide Sultan’ın Aksaray’da yaptırdığı okulla ilgili yazılmış geniş bir rapor, kroki, plan, Pertevniyal Valide Sultan’a ait arazilerin değerlerini gösteren makbuz ve çeşitli yazışmalar olmak üzere pek çok belge yer alıyor.
Kadın Özel Arşivlerinde 40 Kadın 40 Hayat bir yandankadınların unutulan tarihini ortaya koyarken, diğer yandan da Osmanlı’dan Cumhuriyet’e 200 yıllık modernleşme mücadelesini, kadınların yetiştiği kültürel iklim çerçevesinde değerlendiriyor. Böylece kamusal alanın ardındaki özel alanın kapıları aralanırken, kadınlar tarihin öznesi olarak görünür kılınıyor.
(EMK)
